Framers- ‘Een goede gids’

Frames, mentale modellen, (vastgeroeste) overtuigingen: kunnen we aan dat rijtje dan ook paradigma’s toevoegen, vroeg ik me af. Nee! Mayer-Schönberger en De Vericourt stellen een duidelijke grens. Paradigmaverschuivingen zijn fundamentele wijzigingen, zoals het beroemde voorbeeld van de aarde die niet het centrum van het heelal bleek te zijn. Bij frames moeten we denken aan wat minder ‘zware onderwerpen’ die wat meer alledaags zijn, zoals elke dag naar kantoor gaan versus thuiswerken.

Allemaal framers

De auteurs stellen dat we allemaal framers zijn, maar dat we er tegelijkertijd ook beter in moeten worden. De mens is in staat dingen te kunnen verbeelden, dingen vanuit verschillende gezichtspunten te kunnen bekijken. Dat maakt ons uniek en onderscheidend van computers. Het is niet de techniek die de mens op de maan heeft gebracht, maar onze frames, onze verbeeldingskracht om dingen te zien die aanvankelijk nog niet mogelijk waren. Computers kunnen niet framen.

Covid

Mensen kunnen naar dezelfde dingen kijken maar die totaal verschillend framen. Een recent voorbeeld is de bestrijding van Covid. De auteurs vergelijken twee aanpakken: die van Nieuw Zeeland en die van het Verenigd Koninkrijk. Nieuw Zeeland framede Corona als een ziekte die ongeveer even ernstig was als SARS en hanteerde een ‘eliminatiebenadering’. Toenmalig premier Jacinda Ardern is bekend geworden vanwege haar duidelijke optreden door direct de grenzen te sluiten. Het VK daarentegen framede Corona als een seizoensgriep en koos voor een ‘gecontroleerde verspreidingsstrategie’. De effecten van beide frames logen er niet om: toen Nieuw Zeeland aankondigde dat het vrij was van Corona, kende het VK vijftigduizend Corona-gerelateerde sterfgevallen, een van de hoogste aantallen ter wereld.

Hulpmiddelen

Maar de mens is zich doorgaans niet bewust van zijn frames. Dat moet dus anders, aldus de auteurs. Zij geven drie hulpmiddelen om hiermee om te gaan. Ten eerste de vaardigheid om in gewijzigde omstandigheden een frame te kunnen kiezen. Ten tweede de vaardigheid om je gedachten te focussen en zo de cognitieve druk te verlagen en tot slot als laatste het talent om counterfactuals te creëren, d.w.z. het vermogen om je verbeelding voor een specifiek doel in te perken.

Theoretisch

Elk hoofdstuk begint met een verhaal waarin een bepaald frame centraal staat. Ik vond die verhalen niet zo goed gekozen. Voor de zoveelste keer lees ik weer het verhaal van de gebroeders Wright, maar daar is nog mee te leven. Wat ik minder goed vind is dat de verhalen juist wel ‘groot’ zijn en bepaald niet alledaags. Ik had liever de verhalen met de frames uit het bedrijfsleven gezien, zodat het boek aan praktische waarde zou winnen. Dat is het enige manco dat ik constateer bij dit boek: het is niet gerelateerd aan de dagelijkse praktijk en heeft een wat meer theoretische inslag. Maar eerlijk is eerlijk: die theorie is heel goed beschreven.

Leren

Het hoofdstuk over ‘Leren’ sprak mij zeer aan. Het frame dat leren een sequentieel, gestructureerd proces is, wordt vervangen door een ander frame waarbij leren vooral wordt gezien als ‘met meerdere gezichtspunten de werkelijkheid kunnen bekijken’. Dat is wat scholen en universiteiten zich lang niet altijd realiseren. Bij de Apple University is op dit punt ‘mentale flexibiliteit’ binnen het curriculum gebracht, naast de vele zakelijke inhoud die ook over cursisten wordt uitgestort. Ook Harvard heeft zich hierin verdiept.

Diversiteit

Om te kunnen herkaderen is diversiteit vereist. Diversiteit in de betekenis van ‘meerdere frames kunnen accepteren’. Dat valt lang niet mee in de huidige tijd, waarin we mensen  met afwijkende opvattingen vaak ontkennen of negeren.

Maar de vraagstukken van vandaag vereisen dat we onze frames moeten kunnen aanpassen wanneer de omstandigheden daarom vragen. Het is een vaardigheid waar we ons niet bewust van zijn, maar die wel verder kunnen uitbouwen. Framers is daar een goede gids voor.