In 2017 kom ik voodoopriester Messanh tegen tijdens een voodoo-muziek-festival in Tivoli, Utrecht. Ik ken voodoo als een ritmisch geloof. Elke spirit heeft een eigen ritme, die samen de jazz, blues en funk die zogenaamde groove geven. Ook ken ik voodoo van poppetjes, speldenprikjes, zombies, bloederige rituelen en duistere magie. Messanh legt uit dat dit vooral een ‘Hollywood' beeld is, en niks met zíjn voodoo van liefde en energie te maken heeft. Na twee avonden praten nodigt hij mij uit om naar Togo (West-Afrika) te komen, om in zijn geboortedorp de kracht van voodoo te ervaren. Ik zeg ja. Ik dacht dat ik ging kijken, maar dat bleek niet het geval.
Messanh heeft zeven priesters opgetrommeld om voor mij vijf ceremonies uit te voeren. Ceremonies waarin ik op allerlei manieren gereinigd zal worden van slechte invloeden en weer met mijn geboorte energieën verbonden zal worden. De mate van meedoen verschuift na aankomst in Togo binnen een paar uur van observant naar volledige participant. Ik twijfel. Ik heb geen idee wat me precies te wachten staat, en zie dat er in een hoekje van het erf een paar geitjes, kippen en duiven klaarstaan voor de rituelen.... Dierenoffers horen erbij, dat weet ik. Maar nu ga ik niet kijken. Ik zal het middelpunt zijn. Ik slik en besluit de priesters te vertrouwen in hun intenties en handelen. Meteen dringen zich een levensvragen op ‘wat vind ik eigenlijk echt van dierenoffers en vleeseten', ‘kun je een beetje in iets geloven?' en ‘als je ergens eigenlijk niet in gelooft, kun je er dan toch een beetje bang voor zijn?' Er zullen nog vele cruciale vragen volgen.
Antropologisch kijken betekent dat je met een open blik probeert te doorvoelen en doorgronden welke betekenis een groep mensen aan hun handelingen en activiteiten geeft. Dat pas ik als corporate antropoloog toe in de organisaties waarmee ik werk. En nu dus ook bij de voodoopriesters en hun ceremonies. Ik probeer de lessen die ik leer tijdens mijn reizen altijd te vertalen naar de context van organisaties. Maar in Togo liep het anders. Soms kom je in de confrontatie met de ander namelijk vooral jezelf tegen.
Vrijwel elk uur diende zich een nieuw dilemma aan. Bijvoorbeeld of ik wel of niet slakkensap in mijn ogen wilde laten druppelen. Of ik 's nachts geblinddoekt het heilige bos in durfde te lopen. Maar ook wezenlijke vragen als ‘wil ik mijn doel op aarde en de bijbehorende eet- en gedragsregels eigenlijk wel weten?'. Want regels die je niet weet kun je niet overtreden. En dat wat je weet, kun je niet meer niet-weten. En geloof ik daar dan in? Of maakt dat niet uit?
In dit boek neem ik je mee naar Togo. Het is een intense reis, met prachtige foto's van fotograaf Rein van der Zee. Onderweg stel ik je de levensvragen die ik zelf ook tegenkwam. En passant leer je bovendien over de kracht van rituelen, kennis die ook in organisaties relevant is. Ook leer je Chabassi kennen. Hij is 98 jaar oud en priester van de voodootempel die gewijd is aan de God van de gerechtigheid. Hij vertelde mij een aantal zeer relevante leiderschapslessen, terwijl de mensenschedels die aan zijn riem hingen rustig op zijn schoot lagen...
Ik nodig je uit om mee op reis te gaan. De beelden zullen je niet snel loslaten.
Kom ook
Op 11 november 2024 geeft Jitske Kramer de Masterclass Tricky Tijden. Een volle dag in het thema verandering en transformatie. En specifiek in de intrigerende, gekke, enge, spannende, avontuurlijke en turbulente tussentijd van verandering. Bekijk het programma >
Over Jitske Kramer
Jitske Kramer is antropoloog, internationaal spreker, bestsellerauteur en oprichter van Human Dimensions. Van haar boeken De Corporate Tribe, Building Tribes, Deep Democracy, Jam Cultures, Wow! Wat een verschil, Voodoo, Werk heeft het gebouw verlaten enTricky Tijden zijn meer dan 150.000 exemplaren verkocht. Haar boeken zijn vertaald in het Engels, Duits en Russisch.
