Het antwoord op de vraag hierboven kan ik je niet geven. Wel kan ik je zeggen dat je dit vierkante boekje met prachtige foto's niet ‘een beetje' kunt lezen.
Dit boek biedt je het verhaal van een reis die Kramer maakte met fotograaf Rein van der Zee. Je vangt als lezer een glimp op van voodoo; een eeuwenoude religie die zich natuurlijk niet volledig laat doorgronden. Daarom is het bovenal een persoonlijk verslag vol belevenissen van Kramer. Als lezer voelde ik mij voortdurend aangetrokken tot voodoo en gelijktijdig was er ook de afstoting. Heel dubbel. Er is als het ware de fascinatie voor het intrigerende ‘andere' en ook steeds het ons welbekende oordeel om het andere vreemd te vinden.
Het woord voodoo komt van het woord vodun, dat spirit en god en mysterie betekent. Er wordt ook wel gezegd, schrijft Kramer, dat het woord komt van vous deux, wat ‘twee' betekent.
Alles heeft altijd twee kanten. Die twee aspecten zitten natuurlijk in ons hele leven maar het is bijzonder hoe Kramer die paradox in alle hoofstukken boeiend weer weet te geven. Je maakt tijdens het lezen kennis met deze dualiteit. Ik belandde tijdens het lezen steeds in het willen weten en snappen van wat er werd beschreven en het me overgeven aan het ‘niet begrijpen'. Een soort spagaat waar je in komt. Precies zoals ook Jitske daar in ieder hoofdstuk mee wordt geconfronteerd.
Door de verschillende Voodoo rituelen die Kramer ondergaat, maak je kennis met de gewoontes en gebruiken van deze West-Afrikaanse ceremonie. En naast de feitelijke weergave van wat er gebeurt, ontmoet je de schrijfster in al haar onzekerheid. Tref je jezelf via de existentiële angst en kwetsbaarheid die ook van de pagina's spat. Ieder hoofdstuk sluit af met Vragen aan jou (en aan mezelf). Vragen waar ieder van ons zich in zal herkennen.
Als je besluit mee op reis te gaan, kijk dan als een antropoloog en laat je oordeel thuis. Of misschien beter gezegd: stel je oordeel even uit. Want alleen dan kan je zoeken naar de betekenis die de ander geeft aan iets in zijn of haar leven. Ergens in de stretch van de ander als uitgangspunt nemen en niet jezelf, kan je antwoorden vinden. De zichtbare en de onzichtbare wereld lopen altijd in elkaar over. Er is het een en het ander. Alles is er al en alles is met elkaar verbonden. Jij, de ander en alle elementen om je heen.
Rest nog de beginvraag: Kun je ‘een beetje' in iets geloven? Het antwoord daarop kan je ongetwijfeld zelf geven na het lezen van dit reisverslag. Daarom voor nu; veel lees- en vraagplezier gewenst.
Over Anke Tijtsma
Anke Tijtsma is organisatie-antropoloog en gespreksmaker bij Buro AanZet. Door middel van haar systemische blik op organisatievernieuwing stimuleert ze de veranderkracht van haar opdrachtgevers en hun medewerkers. Ze is gefascineerd door ingesleten patronen in organisaties. In haar procesmatige aanpak speelt ze met ‘maken’ en kunst. Ze heeft een voorliefde voor werken in publieke organisaties.
