Leve het team

Inleiding 11

1 Teams als levende menselijke systemen 13
Door de SCT-lens 19
De theorie van levende menselijke systemen 19
Ontwikkelen door verschillen te onderzoeken 19
Hoe SCT omgaat met verschillen 21
Systeemblik 22
Handelingsperspectief eigen belang/doel versus gemeenschappelijk doel 24

2 Rol, doel en context 25
Door de SCT-lens 29
Doorlaatbaarheid van systeemgrenzen 30
Gesloten grenzen 32
Te open grenzen 33
Hiërarchie van geneste systemen 33
De rol van teamlid in een team 34
Doelen 35
Welke informatie hoort in welke context? 36
Rollen als systemen 37
Handelingsperspectief bij rol-doel-context 38

3 Een boemerang 39
Door de SCT-lens 43
De flow van vechtenergie 44
Leve het team
Naar buiten uitgeleefde vechtenergie 45
Naar binnen uitgeleefde vechtenergie 46
Verdedigingsmechanismen tegen de vergeldingsimpuls 47
De vergeldingsimpuls is een gegeven 47
Handelingsperspectief bij de vergeldingsimpuls 48

4 Aansluiten en voortbouwen 49
Door de SCT-lens 55
Functioneel subgroepen 56
Eerst overeenkomsten onderzoeken, dan de verschillen 57
Stereotiepe versus functionele subgroepen 57
Negatieve voorspellingen toetsen aan de realiteit 58
Gedachte-invulling (of aanname) toetsen aan de realiteit 59
De rand van het onbekende 59

5 Storing op de lijn 61
Door de SCT-lens 65
Overbodigheid 66
Vaagheid 66
Tegenstrijdigheid: ja-maar 67
Handelingsperspectief bij ruis in de communicatie 70

6 Een röntgenfoto van het team 71
Door de SCT-lens 77
Voorbeeld van een krachtenveld 77
Aandachtspunten bij het opstellen van krachtenvelden 78
Versterken of verzwakken? 79
Versterken van bevorderende krachten 79
Verzwakken van belemmerende krachten 80
Handelingsperspectief bij het krachtenveld 81

7 Vluchten voor verschillen 83
Door de SCT-lens 87
Teams ontwikkelen zich volgens vaste fasen 87
De fasen en subfasen van teamontwikkeling 89
Het belang van teamontwikkelingsfasen voor organisaties 91
Kenmerken van de vluchtsubfase 93
De groepsdynamiek heeft impact op het individu 95
Handelingsperspectief bij de vluchtsubfase 96

8 Voorzichtig met het zorgenkind 97
Door de SCT-lens 99
Onderstroom en bovenstroom 99
Werkrollen (bovenstroom) 100
Uit een werkrol in een overlevingsrol schieten 101
Overlevingsrollen (onderstroom) 101
Het ontstaan van overlevingsrollen 102
Overlevingsrollen in de werkcontext 102
Rolklem 103
Handelingsperspectief bij overlevingsrollen 104
Een overlevingsrol verzwakken 105

9 Klagen bij de koffieautomaat 107
Door de SCT-lens 109
Vechtenergie 109
Klagen is uitgeleefde vechtenergie 110
De behoefte onder de klacht 110
De groepsdynamiek van klagen 111
Handelingsperspectief bij klagen 111

10 Vechten met verschillen 113
Door de SCT-lens 117
Verontwaardiging uitleven 118
Vechtenergie onderzoeken en functioneel maken 119
Impliciete groepsnorm over het uitleven van vechtenergie 120
Altijd reactie op uitgeleefde vechtenergie 121
De zondebok 122
Handelingsperspectief vechtsubfase 123
Krachtenveld van de vechtsubfase 124
Leve het team

11 Duiken in de onderstroom 125
Door de SCT-lens 131
Een keuze bieden 132
Centrale keuzes in SCT 133
Keuze tussen verklaren en onderzoeken 133
Keuze tussen uitleven en onderzoeken 134
Functioneel subgroepen in de vechtsubfase 134
Handelingsperspectief bij functioneel subgroepen 139
Wanneer kies je voor functioneel subgroepen en wanneer niet? 140

12 Surfen op de bovenstroom 141
Door de SCT-lens 145
Het begin van een vergadering 146
Proces- en taakleider 147
Check-in 148
De kern van een vergadering 148
Het einde van de vergadering 149
Handelingsperspectief bij effectief vergaderen 150

13 Boven- en onderrollen 151
Door de SCT-lens 153
De boven- en onderrol hangen samen 154
De consequentie van boven- en onderrollen 155
Uitzoomen naar boven- en onderrollen in het team 156
Handelingsperspectief bij rolklemmen 156

14 Als de baas van huis is ... 159
Door de SCT-lens 161
De autoriteitskwestie 161
Verzet 162
Meegaandheid 163
Triggeren 163
Handelingsperspectief bij de autoriteitskwestie 164

15 Samenwerken met verschillen 167
Door de SCT-lens 171
De overgang van vechten naar samenwerken 172

16 Altijd en overal teams bouwen 173
Door de SCT-lens 177
Gemeenschappelijk doel 177
Bewust openhouden van grenzen 178

17 Alles is verloren 181
Door de SCT-lens 183
De samenwerkfase 183
De houding naar de leider 184
Valkuilen in de samenwerkfase 184
Handelingsperspectief bij de samenwerkfase 185

18 Uithuilen en opnieuw beginnen 187
Door de SCT-lens 191
Betovering 191
Ontgoocheling 192
Samenwerkingsvoordeel 193
Integratiefase 194

19 Werken en spelen 197
Door de SCT-lens 201
Gezond verstand 202
Kenmerken van de integratiefase 203

20 Sluitingstijd 205

Dankwoord 207
Literatuur 209
SCT in een notendop 211
SCT-bronnen 213
Over de auteurs 215
Index 217