Algemene wet inzake rijksbelastingen

Voorwoord / V
Lijst van afkortingen / XXIV

HOOFDSTUK 1
De totstandkoming van de AWR / 1
1.1 De geschiedenis van de AWR / 1
1.2 De vereenvoudigingsgedachte / 1
1.3 De Vereenvoudigingscommissie / 2
1.4 De omvang van de codificatie / 3
1.5 Van ontwerp tot wet / 4
1.6 De inwerkingtreding / 4
1.7 De ontwikkeling van de AWR / 4
1.8 De toekomst van de AWR / 5

HOOFDSTUK 2
De verhouding tussen de AWR, de Awb, het EVRM en het Unierecht / 9
2.1 Inleidende opmerkingen / 9
2.2 De verhouding tussen de AWR en de Algemene wet bestuursrecht / 9
2.2.1 De verhouding van de Awb tot andere wetgeving / 9
2.2.2 De opbouw en de inhoud van de Awb / 10
2.2.2.1 Inleidende bepalingen / 10
2.2.2.2 De eerste gelaagde structuur / 11
2.2.2.2.1 Verkeer tussen burgers en bestuursorganen / 11
2.2.2.2.2 Algemene bepalingen over besluiten / 11
2.2.2.2.3 Bijzondere bepalingen over besluiten / 14
2.2.2.3 Het hoofdstuk over handhaving / 19
2.2.2.4 De tweede gelaagde structuur / 19
2.2.2.4.1 Algemene bepalingen over bezwaar en beroep / 19
2.2.2.4.2 Bijzondere bepalingen over bezwaar en beroep / 20
2.2.2.5 Klachtbehandeling / 21
2.2.2.6 Mandaat, delegatie en attributie / 21
2.2.3 De betekenis van enkele kernbegrippen van de Awb voor het belastingrecht / 22
2.2.3.1 Bestuursorgaan / 23
2.2.3.2 Besluiten en andere handelingen / 23
2.2.3.2.1 Besluiten van algemene strekking / 23
2.2.3.2.2 Beschikkingen / 24
2.2.3.3 Belanghebbende / 24
2.2.3.4 Aanvraag / 25
2.3 De verhouding tussen de AWR en het EVRM en het IVBPR / 25
2.3.1 Art. 14, vijfde lid, IVBPR / 25
2.3.2 Art. 6 EVRM / 26
2.3.3 Art. 7 EVRM en art. 15 IVBPR / 28
2.3.4 Art. 8 EVRM / 28
2.3.5 Ne bis in idem (art. 14, zevende lid, IVBPR) / 29
2.3.6 Het recht op eigendom / 30
2.4 De verhouding tussen de AWR en het recht van de Europese Unie / 32
2.4.1 Het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie / 32
2.4.2 De verlengde navorderingstermijn / 34
2.4.3 Belastingrente / 35
2.4.4 Verrekening van voorheffingen / 36

HOOFDSTUK 3
Bepalingen van algemene aard / 39
3.1 Inleidende opmerkingen / 39
3.2 De werkingssfeer van de AWR / 40
3.2.1 Beperkingen van de werkingssfeer / 40
3.2.2 Het begrip ‘belastingen’ / 41
3.2.3 Uitgezonderde afdelingen van de Algemene wet bestuursrecht / 41
3.2.4 Welke belastingen vallen onder de werkingssfeer van de AWR / 42
3.2.5 De Basisregistratie inkomen / 42
3.3 De begripsbepalingen / 43
3.3.1 Inleidende opmerkingen; het verschil tussen de definities van het eerste lid en die van het tweede en derde lid van art. 2 AWR / 43
3.3.2 Belastingwet (art. 2, eerste lid, onderdeel a) / 43
3.3.3 Lichamen (art. 2, eerste lid, onderdeel b) / 44
3.3.4 Vereniging (art. 2, tweede lid, onderdeel a) / 46
3.3.5 Een bestuurder van een lichaam (art. 2, tweede lid, onderdeel b) / 46
3.3.6 Mogendheid, staat, verdrag en regeling ter voorkoming van dubbele belasting (art. 2, tweede lid, onderdeel c tot en met f) / 46
3.3.7 Onze Minister (art. 2, derde lid, onderdeel a) / 46
3.3.8 Directeur, inspecteur, ontvanger (art. 2, derde lid, onderdeel b) / 47
3.3.8.1 Inleiding / 47
3.3.8.2 Wie is de inspecteur, de ontvanger en de directeur? / 47
3.3.8.3 De instructiebevoegdheid van de Minister / 49
3.3.8.4 Mandaat / 50
3.3.9 Open commanditaire vennootschap (art. 2, derde lid, onderdeel c) / 53
3.3.9.1 Inleiding / 53
3.3.9.2 De commanditaire vennootschap in het civiele recht / 53
3.3.9.3 Vrije overdraagbaarheid / 54
3.3.10 Koninkrijk, Rijk, Nederland en BES-eilanden (art. 2, derde lid, onderdeel d, 1°, 2°, 3° en 4°) / 55
3.3.11 Belastingaanslag (art 2, derde lid, onderdeel e) / 55
3.3.12 Aandeel (art. 2, derde lid, onderdeel f) / 56
3.3.13 Communautair douanewetboek (art. 2, derde lid, aanhef en onderdeel g, onderdeel h en onderdeel ha) / 57
3.3.14 Kind (art. 2, derde lid, onderdeel i) / 57
3.3.15 Het burgerservicenummer (art. 2, derde lid, onderdeel j) / 58
3.3.16 Vennootschap (art. 2, derde lid, onderdeel k) / 58
3.3.17 Partner (art. 2, derde lid, onderdeel l) / 59
3.3.18 Algemeen nut beogende instelling, culturele instelling, sociaal belang behartigende instelling en steunstichting SBBI (art. 2, derde lid, onderdeel m, n, o en p) / 59
3.3.19 Bestuur van ’s Rijks belastingen (art. 2, vierde lid) / 59
3.3.20 Schakelbepaling ten behoeve van de conserverende belastingaanslagen (art. 2, vijfde lid) / 60
3.3.21 Het geregistreerd partnerschap (art. 2, zesde lid) / 60
3.3.22 De Europese coöperatieve vennootschap (art. 2, zevende lid) / 61
3.4 De bevoegdheid van de inspecteur, de ontvanger en de directeur / 61
3.4.1 Inleiding / 61
3.4.2 De absolute competentie / 61
3.4.3 De relatieve competentie / 62
3.5 Elektronisch berichtenverkeer / 64
3.5.1 Het Awb-kader / 64
3.5.2 De geldende regeling in de AWR / 65
3.5.3 Nieuwe regeling volgens de AWR: keuzerecht voor uitgaande berichten / 67
3.6 De woonplaats en de vestigingsplaats / 69
3.6.1 Inleiding / 69
3.6.2 De functie van art. 4 AWR / 69
3.6.3 Voor de bepaling van de woon- en vestigingsplaats van belang zijnde fictiebepalingen / 70
3.6.3.1 Inleiding / 70
3.6.3.2 Fictiebepalingen in afzonderlijke heffingswetten / 70
3.6.3.3 Schepen en luchtvaartuigen (art. 4, tweede lid, AWR) / 71
3.6.3.4 Moeder-dochterrichtlijn, fusierichtlijn en interest- en royaltyrichtlijn / 72
3.6.3.5 Een instelling voor collectieve belegging in effecten / 72
3.6.3.6 De alternatieve beleggingsinstelling / 73
3.6.4 Het begrip ‘woonplaats’ in belastingverdragen / 73
3.6.4.1 Inleiding / 73
3.6.4.2 Dubbele woonplaats / 74
3.6.5 De woonplaats van natuurlijke personen / 76
3.6.5.1 Algemeen / 76
3.6.5.2 De betekenis van de wil van belanghebbende / 77
3.6.6 De plaats van vestiging van lichamen / 78
3.6.7 Bewijslastverdeling in woon- en vestigingsplaatsprocedures / 79
3.7 Het basispartnerbegrip / 79
3.7.1 Inleidende opmerkingen / 79
3.7.2 Wie kunnen als partner worden aangeduid / 80
3.7.3 Regeling voor het jaar waarin men partner wordt of uit elkaar gaat / 81
3.7.4 Niet meer dan één partner / 81
3.7.5 Partners in verpleeghuis / 81
3.8 De Geefwet / 82
3.8.1 Inleidende opmerkingen / 82
3.8.2 Algemeen nut beogende instelling / 82
3.8.2.1 Wettelijk kader / 82
3.8.2.2 ‘Algemeen nut beogend’, het toetsingskader nader bezien / 85
3.8.2.3 De steunstichting / 89
3.8.2.4 De integriteitsbepaling / 89
3.8.2.5 Ex-ANBI’s / 90
3.8.2.6 Delegatiebepalingen / 91
3.8.3 De sociaal belang behartigende instelling / 91
3.8.4 De steunstichting SBBI / 92
3.9 Vergoedingsvordering tussen echtgenoten / 92
3.10 Vertegenwoordiging buiten rechte / 93
3.10.1 Inleidende opmerkingen / 93
3.10.2 De vertegenwoordiging krachtens volmacht dan wel met vergunning van de inspecteur / 96
3.10.2.1 Volmacht / 96
3.10.2.2 Zaakwaarneming / 97
3.10.2.3 Persoonlijk optreden van de belastingplichtige en uitsluiting van de vertegenwoordiger / 98
3.10.3 Weigering van bijstand of vertegenwoordiging / 99
3.10.4 De overige vormen van vertegenwoordiging / 100
3.10.4.1 Vertegenwoordiging van een lichaam / 100
3.10.4.2 Vertegenwoordiging van een minderjarige, curandus, failliet e.d. / 100
3.10.4.3 Vertegenwoordiging van erfgenamen / 101
3.11 De hardheidsclausule / 101
3.11.1 Onbillijkheden van overwegende aard / 101
3.11.2 Beoordeling door de Minister / 101
3.11.3 Beroep op de rechter? / 102
3.11.4 Delegatiebepaling voor tegemoetkoming in schrijnende gevallen / 103
3.12 De doelmatigheidsbepaling / 103
3.13 Geheimhouding / 104
3.13.1 Twee geheimhoudingsbepalingen / 104
3.13.2 Strekking van de geheimhoudingsplicht / 105
3.13.3 Wie is tot geheimhouding verplicht? / 106
3.13.4 Wat valt onder de geheimhoudingsplicht? / 106
3.13.5 Uitzonderingen op de geheimhoudingsplicht / 107
3.13.5.1 Een wettelijk voorschrift verplicht tot bekendmaking / 107
3.13.5.2 De goede vervulling van een publiekrechtelijke taak / 108
3.13.5.3 Bekendmaking aan degene op wie de gegevens betrekking hebben / 108
3.13.6 Ontheffing van de geheimhoudingsverplichting / 109
3.13.7 Verschoningsrecht ambtenaar / 109
3.13.8 Schending van de geheimhoudingsverplichting / 110
3.13.9 Bevoegde rechter / 110

HOOFDSTUK 4
De verplichtingen van de belanghebbende / 113
4.1 Inleidende opmerkingen / 113
4.2 De aangifteplicht / 113
4.2.1 Inleiding / 113
4.2.2 De betekenis van de aangifte / 114
4.2.2.1 Heffing bij wege van aanslag / 114
4.2.2.2 Heffing bij wege van voldoening of afdracht op aangifte / 116
4.2.2.3 Aangifte is geen aanvraag in de zin van de Awb / 117
4.2.3 Het ontstaan van de verplichting tot het doen van aangifte / 118
4.2.3.1 Het uitnodigen tot het doen van aangifte / 118
4.2.3.2 De verplichting te verzoeken om tot het doen van aangifte te worden uitgenodigd / 120
4.2.4 Het doen van aangifte / 122
4.2.4.1 De verplichting tot het doen van aangifte / 122
4.2.4.2 De wijze waarop aangifte moet worden gedaan / 122
4.2.4.3 De te verstrekken gegevens en gegevensdragers moeten van belang kunnen zijn / 125
4.2.4.4 Duidelijk, stellig en zonder voorbehoud / 126
4.2.4.5 De ondertekening van de aangifte / 127
4.2.5 De ontheffing voor het doen van aangifte / 128
4.2.6 De aangiftetermijnen / 129
4.2.6.1 De belastingen die worden geheven bij wege van aanslag / 129
4.2.6.2 De belastingen die worden geheven bij wege van voldoening
of afdracht op aangifte / 130
4.2.7 Gelijkstelling van de spontane aangifte met een op uitnodiging gedane aangifte / 131
4.2.8 Sancties op het niet voldoen aan de aangifteplicht / 132
4.2.9 De actieve informatieverplichting / 134
4.3 Bijkomende verplichtingen ten dienste van de belastingheffing / 136
4.3.1 Inleiding; het belang van de informatieverplichtingen / 136
4.3.2 Hoofdlijnen van de informatieverplichtingen / 138
4.3.3 Grenzen aan de toepassing van de informatieverplichtingen / 141
4.3.3.1 Inleiding / 141
4.3.3.2 De te verstrekken informatie moet ‘van belang kunnen zijn’ / 141
4.3.3.3 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 143
4.3.3.4 Algemene beginselen van procesrecht / 146
4.3.3.5 De informatieverplichtingen en de mensenrechten / 148
4.3.3.6 Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (privacy) / 154
4.3.3.7 Onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal / 155
4.3.4 De informatieverplichtingen met betrekking tot de eigen belastingheffing en inhoudingsplicht / 158
4.3.4.1 Het ‘desgevraagd’ verstrekken van gegevens en inlichtingen / 158
4.3.4.2 De gegevens en inlichtingen moeten van belang kunnen zijn
voor de belastingheffing / 160
4.3.4.3 De wijze waarop de gegevens en inlichtingen worden verstrekt / 161
4.3.4.4 Het voor raadpleging beschikbaar stellen van boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 161
4.3.4.5 Het begrip ‘gegevensdrager’ / 162
4.3.4.6 De wijze waarop de gegevensdragers voor raadpleging beschikbaar worden gesteld / 163
4.3.4.7 De plaats waar gegevensdragers voor raadpleging beschikbaar moeten zijn /163
4.3.4.8 Voor wie gelden de verplichtingen van art. 47 AWR? / 164
4.3.4.9 Nakoming van inlichtingenverplichtingen via de civiele rechter / 164
4.3.5 De informatieverplichtingen in internationale verhoudingen / 166
4.3.5.1 Inleiding / 166
4.3.5.2 Informatie in bezit van buitenlandse dochterondernemingen / 167
4.3.5.3 Informatie in bezit van buitenlanders / 167
4.3.5.4 Verdragstoepassing gaat in beginsel aan toepassing van art. 47a AWR vooraf / 168
4.3.5.5 Een gebrek aan medewerking in het buitenland pardonneert niet / 170
4.3.5.6 Volkenrechtelijke aspecten / 170
4.3.5.7 EU-rechtelijke aspecten / 171
4.3.6 De gevolgen van een niet voldoen aan de verplichtingen van art. 47, 47a,
49 en 53, eerste lid, onderdeel b, AWR / 171
4.3.7 De identificatieverplichting en het burgerservicenummer / 171
4.3.8 De administratieverplichting / 173
4.3.8.1 Inleiding / 173
4.3.8.2 Het begrip ‘administratie’ / 174
4.3.8.3 De administratieplicht in het civiele recht / 177
4.3.8.4 Voor wie geldt de administratieverplichting / 177
4.3.8.5 De bewaarplicht / 178
4.3.8.6 De vorm waarin de gegevensdragers behoren te worden bewaard / 179
4.3.8.7 De verplichting tot medewerking / 180
4.3.8.8 De gevolgen van het niet nakomen van de administratieverplichting / 181
4.3.8.9 De bewijsfictie van art. 54 AWR / 181
4.3.8.10 Toepassing van art. 52 AWR in internationale verhoudingen / 182
4.3.9 De informatiebeschikking / 182
4.3.9.1 Inleiding / 182
4.3.9.2 Hoofdlijn van de regeling / 183
4.3.9.3 Wat moet er in de informatiebeschikking staan / 183
4.3.9.4 De inspecteur kan een informatiebeschikking nemen of niet nemen / 184
4.3.9.5 Over de fase van een (potentieel) geschil waarin de informatiebeschikking kan worden genomen / 185
4.3.9.6 Kan de inspecteur een tweede informatiebeschikking nemen? / 187
4.3.9.7 Gevolg van de informatiebeschikking, omkering en verzwaring van de bewijslast / 187
4.3.9.8 Het alsnog voldoen aan een verzoek om informatie / 189
4.3.9.9 Termijnverlenging / 190
4.3.9.10 De informatiebeschikking bij het niet voldoen aan de administratieplicht / 191
4.3.9.11 Schadevergoeding bij een onrechtmatig verzoek om informatie / 192
4.3.9.12 Beoordeling van de informatiebeschikking door de rechter / 192
4.3.9.13 Overgangsrecht / 194
4.3.10 Verplichtingen ten behoeve van de belastingheffing van derden / 195
4.3.10.1 Algemeen / 195
4.3.10.2 Derdenonderzoek en privacy / 197
4.3.10.3 Inzage in een controledossier / 198
4.3.10.4 Voorschrift informatie fiscus/banken / 199
4.3.10.5 Het verstrekken van gegevens en inlichtingen uit eigen beweging / 200
4.3.10.6 De toepassing van art. 53, eerste lid, AWR in internationale verhoudingen / 201
4.3.11 Het fiscale verschoningsrecht / 201
4.3.11.1 Ratio van het verschoningsrecht / 201
4.3.11.2 Hoofdlijn van de regeling / 202
4.3.11.3 Beperking van het verschoningsrecht van notarissen / 203
4.3.11.4 De positie van accountants, belastingadviseurs en bedrijfsfiscalisten / 204
4.3.11.5 Afgeleid verschoningsrecht / 206
4.3.11.6 Wijziging van het verschoningsrecht / 206
4.3.12 Het verlenen van toegang tot gebouwen en grond / 207
4.3.13 De informatieplicht van de overheid / 208
4.3.14 Jegens wie bestaan de verplichtingen van art. 47 e.v. AWR / 208
4.3.15 Informatieverstrekking voor de vaststelling van de rendementsgrondslag box 3 / 209
4.3.16 Informatieverstrekking door platformexploitanten / 209

HOOFDSTUK 5
Belastingaanslagen en voor bezwaar vatbare beschikkingen / 211
5.1 Beschikkingen in de zin van de Awb / 211
5.1.1 Inleidende opmerkingen / 211
5.1.2 Beschikkingen en beschikkingen op aanvraag / 211
5.1.3 Hoorplicht / 212
5.1.4 Beslistermijn / 213
5.1.5 Inwerkingtreding en bekendmaking / 214
5.1.6 Motiveringsplicht / 215
5.2 De methoden van heffing / 216
5.2.1 Algemeen / 216
5.2.2 De heffing bij wege van aanslag / 217
5.2.3 Modernisering van de heffing bij wege van aanslag / 218
5.2.4 De heffing bij wege van voldoening of afdracht op aangifte / 219
5.3 De aanslag / 220
5.3.1 Het vaststellen van de aanslag / 220
5.3.1.1 Inleidende opmerkingen / 220
5.3.1.2 De functie van de aanslag / 220
5.3.1.3 Geen tweede aanslag; conversie / 221
5.3.1.4 Meer aanslagen op één aanslagbiljet / 222
5.3.1.5 Nihilaanslag / 222
5.3.1.6 Ambtshalve vastgestelde aanslag / 223
5.3.1.7 Herziening van de aanslag; herziening WOZ-beschikking / 223
5.3.2 De dagtekening van het aanslagbiljet / 224
5.3.3 De aanslagtermijn / 225
5.3.3.1 Tijdvak van drie jaren / 225
5.3.3.2 Begin van de aanslagtermijn / 225
5.3.3.3 Einde van de aanslagtermijn / 225
5.3.3.4 Aanslag na de aanslagtermijn / 226
5.3.3.5 Vervallen bevoegdheid tot opleggen aanslag binnen aanslagtermijn / 226
5.3.3.6 Verlenging van de aanslagtermijn; uitstel voor het doen van aangifte / 227
5.3.3.7 Verlenging van de aanslagtermijn: spontane aangiften in het laatste halfjaar / 228
5.3.3.8 Rechterlijke toetsing aanslagtermijn / 228
5.3.4 De tenaamstelling van de aanslag / 228
5.4 De voorlopige aanslag / 229
5.4.1 Het vaststellen van de voorlopige aanslag / 229
5.4.1.1 Inleidende opmerkingen / 229
5.4.1.2 De functie van de voorlopige aanslag / 229
5.4.2 De voorlopige aanslag van art. 13 / 230
5.4.2.1 Algemeen / 230
5.4.2.2 De negatieve voorlopige aanslag en de voorlopige teruggaaf van art. 13 / 231
5.4.2.3 Integratie van het opleggen van positieve en negatieve voorlopige aanslagen inkomstenbelasting / 231
5.4.3 De voorlopige aanslag van art. 14 / 232
5.5 De verrekening van voorheffingen en voorlopige aanslagen / 232
5.5.1 Algemeen / 232
5.5.2 Verrekening / 232
5.5.3 De te verrekenen voorheffingen / 233
5.5.3.1 Inleidende opmerkingen / 233
5.5.3.2 Kansspelbelasting / 233
5.5.3.3 Dividendbelasting / 233
5.5.3.4 Loonbelasting / 234
5.5.4 Verrekening bij voor bezwaar vatbare beschikking / 235
5.6 De beschikking geen aanslag / 236
5.7 De navorderingsaanslag / 237
5.7.1 Het vaststellen van de navorderingsaanslag / 237
5.7.1.1 Inleidende opmerkingen / 237
5.7.1.2 De functie van de navorderingsaanslag / 238
5.7.2 Navordering algemeen / 238
5.7.2.1 De navordering van art. 16 AWR / 238
5.7.2.2 Verkapte navordering; foutenleer / 239
5.7.3 De navordering van art. 16, eerste lid / 240
5.7.3.1 De vereisten / 240
5.7.3.2 Enig feit / 241
5.7.3.3 Ambtelijk verzuim in de rechtspraak / 241
5.7.3.4 Kwade trouw / 243
5.7.3.5 Nuanceringen op de eis van het nieuwe feit in de rechtspraak / 244
5.7.3.6 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 245
5.7.3.7 Tijdstip nieuw feit / 245
5.7.3.8 Opvolgende navorderingsaanslagen / 246
5.7.3.9 Vervanging van het nieuwe feit / 246
5.7.3.10 Navordering tot herstel van bepaalde handelingen / 247
5.7.3.11 Navordering en herziening WOZ-beschikking / 248
5.7.4 De navordering van art. 16, tweede lid / 248
5.7.4.1 Inleidende opmerkingen / 248
5.7.4.2 Art. 16, tweede lid; correcties op het wettelijke systeem / 249
5.7.4.3 Herstel verkeerde verrekening voorheffingen en voorlopige aanslagen (onderdeel a) / 249
5.7.4.4 Herstel verkeerde toerekening inkomensbestanddelen (onderdeel b) / 249
5.7.4.5 Herstel fouten (onderdeel c) / 250
5.7.4.6 DAC 6: Melding grensoverschrijdende constructies / 252
5.7.5 De navorderingstermijn / 252
5.7.5.1 Inleidende opmerkingen / 252
5.7.5.2 Verruimde navorderingstermijn bij herziening toerekening inkomens- en vermogensbestanddelen / 252
5.7.5.3 Beperkte navorderingstermijn bij herstel van fouten / 253
5.7.5.4 Verruimde navorderingstermijn voor buitenlandsituaties / 253
5.7.5.5 Navorderingstermijn en verliescompensatie / 255
5.7.5.6 Navorderingstermijn en heffingskorting / 255
5.8 De naheffingsaanslag / 255
5.8.1 Het vaststellen van de naheffingsaanslag / 255
5.8.1.1 Inleidende opmerkingen / 255
5.8.1.2 De functie van de naheffingsaanslag / 256
5.8.2 Voldoening en afdracht op aangifte / 258
5.8.2.1 Inleidende opmerkingen / 258
5.8.2.2 Tijdstip van voldoening of afdracht / 258
5.8.2.3 Uitstel van betaling en verrekening / 259
5.8.3 De voorwaarden voor naheffing / 259
5.8.3.1 Wanneer een naheffingsaanslag / 259
5.8.3.2 Wat kan worden nageheven; voldoeningsbelastingen / 260
5.8.3.3 Wat kan worden nageheven; afdrachtbelastingen / 261
5.8.3.4 Verrekening van nageheven belasting; afdrachtbelastingen / 261
5.8.3.5 Over welke periode kan worden nageheven / 262
5.8.3.6 De algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 262
5.8.4 De tenaamstelling van de naheffingsaanslag / 263
5.8.4.1 Inleidende opmerkingen / 263
5.8.4.2 Voldoeningsbelastingen / 264
5.8.4.3 Afdrachtbelastingen / 264
5.8.5 De termijn voor naheffing / 265
5.9 Terugvordering van staatssteun / 266
5.10 Vrijwillig betaalde belasting / 267
5.11 De vermelding van het inkomensgegeven / 268
5.11.1 De Basisregistratie inkomen / 268
5.11.2 Het authentieke inkomensgegeven / 268
5.11.3 De bekendmaking van het inkomensgegeven / 269
5.11.4 De verstrekking van het inkomensgegeven / 270

HOOFDSTUK 6
De algemene beginselen en de vaststellingsovereenkomst / 271
6.1 Het kader van wet, jurisprudentie, resoluties en aanwijzingen van de bewindslieden
van Financiën / 271
6.1.1 Inleidende opmerkingen / 271
6.1.2 Wetten, verdragen en supranationale regelingen / 271
6.1.3 Jurisprudentie / 272
6.1.4 Algemene rechtsbeginselen / 273
6.1.5 Beleidsregels / 275
6.1.6 Andere aanwijzingen van de bewindslieden / 279
6.1.7 Kennisgroepstandpunten / 280
6.2 De begrenzing van de bevoegdheden van de inspecteur door de beginselen van
behoorlijk bestuur / 281
6.2.1 Het vertrouwensbeginsel / 281
6.2.1.1 Inleidende opmerkingen / 281
6.2.1.2 Beleidsregels; historische ontwikkeling / 282
6.2.1.3 Toelichting aangiftebiljet/website Belastingdienst / 287
6.2.1.4 Aanslag; uitspraak op bezwaarschrift; beschikking ‘zekerheid vooraf’ / 288
6.2.1.5 Inlichtingen; toezeggingen; akkoordverklaringen / 291
6.2.1.6 Boekenonderzoek / 294
6.2.1.7 Aanvang en einde van opgewekt vertrouwen / 294
6.2.1.8 Conclusie / 296
6.2.2 Het gelijkheidsbeginsel / 297
6.2.2.1 Inleidende opmerkingen / 297
6.2.2.2 Gelijke gevallen / 299
6.2.2.3 Begunstigend beleid / 300
6.2.2.4 Geen rechtvaardiging voor de beperking van de begunstiging / 300
6.2.2.5 Verandering van inzicht / 301
6.2.2.6 Fout in de meerderheid van de gevallen / 302
6.2.2.7 Stelplicht en bewijslastverdeling / 304
6.2.2.8 Toepassing van het gelijkheidsbeginsel over de grenzen van het onderdeel / 305
6.2.2.9 Gelijkheid contra het recht van de EU / 306
6.2.3 Het zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel / 306
6.2.4 Het evenredigheidsbeginsel / 308
6.3 De fiscale vaststellingsovereenkomst / 310
6.3.1 Inleidende opmerkingen / 310
6.3.2 De vaststellingsovereenkomst nader beschouwd / 311
6.3.3 Een enkele akkoordverklaring met een belastingaanslag bindt de belanghebbende niet / 313
6.3.4 Fiscaal compromis en boete / 314
6.4 Advance rulings / 314
6.5 Onrechtmatige overheidsdaad / 316

HOOFDSTUK 7
Rechtsbescherming / 319
7.1 Inleidende opmerkingen / 319
7.2 Bezwaar / 319
7.2.1 Gesloten stelsel van rechtsbescherming / 319
7.2.2 Het karakter van de bezwaarschriftprocedure / 321
7.2.3 Waartegen kan bezwaar worden gemaakt? / 323
7.2.4 Wie kan bezwaar maken? / 324
7.2.5 Hoe kan bezwaar worden gemaakt? / 325
7.2.5.1 Het bezwaarschrift / 325
7.2.5.2 Aan het bezwaarschrift klevende gebreken / 328
7.2.6 Binnen welke termijn kan bezwaar worden gemaakt? / 331
7.2.6.1 De bezwaartermijn / 331
7.2.6.2 De gemitigeerde verzendtheorie / 333
7.2.6.3 Vóór aanvang van de termijn ingediend bezwaarschrift / 334
7.2.6.4 Verschoonbare termijnoverschrijding / 336
7.2.6.5 Indiening bezwaarschrift bij onbevoegde instantie / 339
7.2.7 Voeging van bezwaren / 340
7.2.8 De behandeling van het bezwaar / 342
7.2.9 De uitspraak op het bezwaarschrift / 344
7.2.9.1 De beslistermijn / 344
7.2.9.2 De beslissing op het bezwaar; interne compensatie / 345
7.2.9.3 De motivering van de uitspraak op het bezwaarschrift / 348
7.2.9.4 De bekendmaking van de uitspraak op het bezwaarschrift / 348
7.2.9.5 De totstandkoming en inwerkingtreding van de uitspraak op het bezwaarschrift / 349
7.2.9.6 Gevoegde behandeling / 349
7.2.9.7 Tweede uitspraak / 350
7.2.10 Kostenvergoeding / 350
7.2.11 De omkering van de bewijslast / 351
7.2.11.1 Algemeen / 351
7.2.11.2 Het niet doen van de vereiste aangifte / 353
7.2.11.3 Het niet voldoen aan bepaalde verplichtingen / 356
7.2.12 Collectieve uitspraak op massaal bezwaar / 358
7.2.13 Bezwaar tegen inkomensgegeven in het kader van de Basisregistratie inkomen / 359
7.3 Ambtshalve vermindering / 360
7.3.1 Karakter van de regeling / 360
7.3.2 Termijn / 361
7.3.3 Beroep op de rechter? / 362
7.3.4 Bijzondere regeling inzake ambtshalve vermindering inkomstenbelasting / 362
7.4 Beroep / 363
7.4.1 Wie is de belastingrechter? / 363
7.4.2 Waartoe is de belastingrechter op aarde? / 364
7.4.2.1 De partijen / 364
7.4.2.2 De omvang van het geschil / 364
7.4.2.3 Algemene beginselen van behoorlijk procesrecht / 365
7.4.2.3.1 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid / 365
7.4.2.3.2 Toegankelijkheid van de procedure / 366
7.4.2.3.3 Processuele gelijkheid van partijen / 366
7.4.2.3.4 Redelijke termijn / 366
7.4.2.3.5 Hoor en wederhoor / 367
7.4.2.3.6 Geen verrassingsbeslissingen / 369
7.4.2.4 De beslissing / 369
7.4.3 Welke instrumenten heeft de belastingrechter? / 370
7.4.3.1 De vaststelling van feiten / 370
7.4.3.2 Het vinden van het recht / 372
7.4.4 De instelling van het beroep / 372
7.4.5 Het vooronderzoek / 374
7.4.6 Versnelde behandeling / 374
7.4.7 Vereenvoudigde behandeling / 375
7.4.8 De zitting / 375
7.4.9 De uitspraak / 376
7.4.10 Voorlopige voorziening / 378
7.4.11 Schadevergoeding / 378
7.5 Hoger beroep / 380
7.5.1 Inleidende opmerkingen / 380
7.5.2 De functie van het hoger beroep / 380
7.5.3 Wie kan hoger beroep instellen? / 380
7.5.4 Waartegen kan hoger beroep worden ingesteld? / 381
7.5.5 Wie is de hogerberoepsrechter? / 381
7.5.6 De instelling van het hoger beroep / 381
7.5.7 Het verdere verloop van de procedure en de instelling van incidenteel hoger beroep / 382
7.5.8 Omvang van het geding in hoger beroep / 383
7.5.9 De uitspraak / 384
7.6 Cassatie / 385
7.6.1 Inleidende opmerkingen / 385
7.6.2 De taak van de Hoge Raad / 386
7.6.3 Gronden voor cassatie / 386
7.6.3.1 Inleiding / 386
7.6.3.2 Schending van het recht / 387
7.6.3.3 Verzuim van vormen / 388
7.6.4 De omvang van het geding in cassatie / 388
7.6.5 Wie kan het cassatieberoep instellen? / 389
7.6.6 Waartegen kan cassatieberoep worden ingesteld? / 389
7.6.7 De instelling van het cassatieberoep en het verloop van de procedure / 390
7.6.8 De conclusie van de procureur-generaal / 391
7.6.9 Het arrest / 391
7.6.10 Na verwijzing / 392
7.7 Herziening / 392
7.8 Prejudiciële vragen aan de Hoge Raad / 393

HOOFDSTUK 8
Fiscale rechtsvinding en fraus legis / 395
8.1 Inleiding / 395
8.1.1 Rechtsvinding in het belastingrecht / 395
8.1.2 Interpretatie van rechtsregels / 396
8.1.3 Rechtsvinding als syllogisme / 397
8.1.4 Vaststelling van de feiten / 398
8.1.5 Fiscale kwalificatie / 399
8.1.6 Rechtsvinding en rechtsvorming / 399
8.1.7 Rechtsvinding in een meerlagige rechtsorde / 401
8.1.8 Exceptieve toetsing / 403
8.1.9 Ontgaan en ontduiken van belasting / 404
8.1.10 De bijzondere rechtsmiddelen richtige heffing en fraus legis / 405
8.1.11 Verschillen tussen fraus legis en richtige heffing / 407
8.2 Fraus legis / 408
8.2.1 Inleidende opmerkingen / 408
8.2.2 De voorwaarden voor toepassing van het leerstuk van de wetsontduiking / 409
8.2.3 De verhouding tussen fraus legis en richtige heffing / 411
8.3 Misbruik van recht in Europees verband / 411

HOOFDSTUK 9
Belastingrente en revisierente / 415
9.1 Voorgeschiedenis / 415
9.2 Belastingrente / 415
9.2.1 Inleidende opmerkingen / 415
9.2.2 De belastingen die worden geheven bij wege van aanslag / 417
9.2.2.1 Inleidende opmerking / 417
9.2.2.2 Belastingrente in rekening brengen / 417
9.2.2.3 Belastingrente vergoeden / 421
9.2.3 De belastingen die worden geheven bij wege van voldoening of afdracht op aangifte / 424
9.2.3.1 Inleidende opmerking / 424
9.2.3.2 Belastingrente in rekening brengen / 424
9.2.3.3 Belastingrente vergoeden / 425
9.2.4 Afwijkingen van belastingrente in internationaal verband en bij verboden staatssteun / 426
9.3 Revisierente / 427
9.4 Matiging van belastingrente (art. 30ia AWR) / 427
9.5 Het percentage van de belastingrente / 429
9.6 Formele aspecten / 429
9.6.1 Belastingrente / 429
9.6.2 Revisierente / 431

HOOFDSTUK 10
De bestuurlijke boeten / 433
10.1 Inleidende opmerkingen / 433
10.2 Overzicht van het bestuurlijke boetestelsel van de AWR / 434
10.2.1 Wettelijk systeem / 434
10.2.2 Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst (BBBB) / 435
10.2.3 Degene aan wie de boete kan worden opgelegd / 436
10.3 Verzuimboeten / 438
10.3.1 Algemeen / 438
10.3.1.1 Geen straf zonder schuld (AVAS) / 438
10.3.1.2 Aangifte- en betalingsverzuimen/te laat doen of niet doen / 439
10.3.1.3 De hoogte van de verzuimboete / 439
10.3.2 Aangifteverzuim bij aanslagbelastingen (art. 67a) / 441
10.3.3 Aangifteverzuim bij aangiftebelastingen (art. 67b) / 442
10.3.4 Betalingsverzuim bij aangiftebelastingen (art. 67c) / 444
10.3.5 Overige verzuimen (art. 67ca) / 446
10.4 Vergrijpboeten / 448
10.4.1 Algemeen, strafverzwarende subjectieve bestanddelen / 448
10.4.1.1 De begrippen ‘opzet’ en ‘grove schuld’ / 448
10.4.1.2 Persoonlijk karakter van opzet en culpa / 450
10.4.1.3 Afwezigheid van schuld als strafuitsluitingsgrond / 451
10.4.1.4 Opzet/grove schuld en pleitbaar standpunt / 452
10.4.1.5 Opzet of grove schuld en de grondslag van de boete / 453
10.4.1.6 Het bewijs van opzet of grove schuld, omkering van de bewijslast / 454
10.4.1.7 De hoogte van de vergrijpboeten / 456
10.4.2 Vergrijpboete in verband met een verzoek om een voorlopige aanslag dan wel herziening (art. 67cc) / 457
10.4.3 Vergrijpboete bij primitieve aanslag (art. 67d) / 458
10.4.4 Vergrijpboete bij navorderingsaanslag (art. 67e) / 459
10.4.5 Vergrijpboete bij naheffingsaanslag (art. 67f) / 461
10.4.6 Vergrijpboete bij overtreding actieve informatieverplichting / 462
10.5 Formeel boeterecht / 463
10.5.1 Algemeen / 463
10.5.1.1 Verdragsbepalingen en beginselen van behoorlijk bestuur als toetsingskader / 463
10.5.1.2 Toegang tot de rechter; invordering vóór onherroepelijk worden; termijnen. / 464
10.5.1.3 Openbaarmaking van een boetebeschikking / 465
10.5.1.4 Berechting binnen een redelijke termijn / 466
10.5.1.5 Legaliteitsbeginsel; wijziging van wetgeving / 468
10.5.1.6 Rechtsgevolgen van onrechtmatigheden / 469
10.5.2 Mededeling en inhoud van de boetebeschikking / 471
10.5.3 Recht op inzage in het boetedossier / 473
10.5.4 Zwijgrecht / 474
10.5.5 Verhoor, cautie, rechtsbijstand en oproeping / 475
10.5.6 Bijzondere waarborgen bij vergrijpboeten / 478
10.5.6.1 Vrijwillige verbetering / 478
10.5.6.2 Boeterapport en zienswijzeprocedure / 480
10.5.7 Samenloop en ‘ne bis in idem’ / 481
10.5.8 Una via / 484
10.5.9 Boeteverval bij overlijden / 484

HOOFDSTUK 11
Strafrechtelijke bepalingen / 487
11.1 Algemeen / 487
11.1.1 Inleidende opmerkingen / 487
11.1.2 De aard van het fiscale delict / 488
11.2 Opzet; het subjectieve delictsbestanddeel bij de misdrijven / 490
11.3 Poging / 490
11.4 Daderschap en deelneming / 490
11.5 Daderschap van rechtspersonen, feitelijk leidinggeven / 492
11.6 Tijd en plaats van het fiscale delict / 494
11.7 Samenloop en specialiteit; ‘hetzelfde feit’ / 495
11.8 Verval van het recht tot strafvervolging / 499
11.8.1 Art. 68 Sr, ‘ne bis in idem’ / 499
11.8.2 Una-viaregeling / 501
11.8.3 Andere redenen voor verval van het recht tot strafvervolging / 502
11.9 De strafbare feiten in de AWR / 502
11.9.1 De overtredingen van art. 68 AWR / 502
11.9.1.1 Art. 68, eerste lid, AWR / 502
11.9.1.2 Art. 68, tweede lid, AWR / 505
11.9.1.3 Art. 68, derde lid, AWR / 505
11.9.2 De misdrijven van art. 69 AWR / 505
11.9.2.1 Strekkingsvereiste / 505
11.9.2.2 Art. 69, eerste lid, AWR / 506
11.9.2.3 Art. 69, tweede lid, AWR / 508
11.9.2.4 Art. 69, derde lid, AWR (inkeerregeling) / 509
11.9.2.5 Art. 69, vierde lid, AWR (verhouding tot art. 225, tweede lid, Sr) / 511
11.9.2.6 Art. 69, vijfde lid, AWR / 511
11.9.2.7 Straffen op art. 69, tweede lid, AWR; bijkomende straf / 511
11.9.3 Art. 69a AWR / 512
11.9.4 Art. 70 en 71 AWR / 513
11.10 Strafbeschikking / 513
11.11 Fiscale strafvordering / 517
11.11.1 Inleidende opmerkingen / 517
11.11.2 De organisatie van de fiscale opsporing / 517
11.11.3 Art. 80 AWR / 518
11.11.3.1 De rol van het proces-verbaal / 518
11.11.3.2 Het belang van beleidsuitgangspunten / 520
11.11.4 Bijzondere opsporingsbevoegdheden in de AWR / 521
11.11.4.1 Inbeslagneming / 522
11.11.4.2 Betreden van plaatsen, woningen en kantoren van verschoningsgerechtigden / 523
11.11.5 Spreekplicht en zwijgrecht; samenloop van controle- en opsporingsbevoegdheden / 525
11.11.6 Vervolging / 530
11.11.7 Competentie / 532
11.11.8 Rechtsmiddelen / 533

Literatuurlijst / 535
Jurisprudentieregister / 557
Trefwoordenregister / 597