Omzetbelasting

Woord vooraf / V
Lijst van gebruikte afkortingen / XXVII

HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Ontwikkeling van de omzetbelasting in vogelvlucht / 1
1.3 Rechtskarakter van omzetbelastingen / 2
1.4 Verkeersbelasting / 3
1.4.1 Rechtshandeling als heffingsobject / 3
1.4.2 De kenmerken van een verkeersbelasting / 3
1.5 Productiebelasting / 4
1.5.1 Productie als heffingsobject / 4
1.5.2 De kenmerken van een productiebelasting / 4
1.6 Verbruiksbelasting / 5
1.6.1 Consumptie(ve uitgaven) in de heffing / 5
1.6.2 Directe of indirecte verbruiksbelasting / 6
1.6.3 Algemene en bijzondere verbruiksbelastingen / 7
1.6.4 De kenmerken van een verbruiksbelasting / 7

HOOFDSTUK 2
Het stelsel van heffing over de toegevoegde waarde / 11
2.1 Inleiding / 11
2.2 Eenmalige heffingen / 11
2.2.1 Fabrikantenbelasting / 11
2.2.2 Groothandelsbelasting / 12
2.2.3 Kleinhandelsbelasting / 13
2.3 Meermalige heffingen / 13
2.4 Cumulatieve cascadestelsels / 13
2.5 Niet-cumulatieve meermalige heffingen / 14
2.5.1 Belasting over de toegevoegde waarde / 14
2.5.2 Vaststelling van de toegevoegde waarde / 14
2.5.2.1 De additieve methode [tarief x (lonen + winst + subsidies)] / 15
2.5.2.2 De subtractieve methode volgens het systeem van aftrek van vooromzet [tarief × (output -/- input)] / 15
2.5.2.3 De methode van aftrek van voorbelasting [(tarief × output) -/- (tarief × input)] / 16
2.5.3 Hoofdlijnen van de methode van aftrek van voorbelasting / 17
2.5.3.1 Bereik van de btw / 17
2.5.3.2 De btw vormt een ‘doorlopende’ post / 19
2.5.3.3 Het inhaaleffect / 19
2.5.3.4 Vrijstellingen / 20
2.5.3.5 Vrijstelling voor de kleinhandel? / 21
2.5.4 Gevolgen van het aftrekmechanisme / 21

HOOFDSTUK 3
Harmonisatie van de omzetbelasting in EU-verband / 23
3.1 Inleiding / 23
3.2 Doelstellingen van de EU en harmonisatie van de omzetbelasting / 23
3.2.1 Van EEG-Verdrag naar Verdrag betreffende de werking van de EU / 23
3.2.2 Instelling van een interne markt / 24
3.2.3 Harmonisatie / 25
3.2.4 Alleen harmonisatie van de omzetbelasting, accijnzen en andere indirecte belastingen? / 26
3.3 Europese omzetbelasting / 29
3.3.1 De Eerste en Tweede richtlijn / 29
3.3.2 De Zesde richtlijn / 30
3.3.2.1 De aanloop naar de Zesde richtlijn / 30
3.3.2.2 Uniforme grondslag / 31
3.3.2.3 De opheffing van de fiscale grenzen / 31
3.3.3 Richtlijn 2006/112/EG: de Btw-richtlijn / 32
3.3.3.1 Herschikking van een lappendeken / 32
3.3.3.2 Afwijkende maatregelen / 34
3.3.4 De Btw-verordeningen / 35
3.4 Europese wetgevingsinstrumenten en hun invloed in het nationale recht / 36
3.4.1 Producten van (Europese) regelgeving / 36
3.4.2 Richtlijnen / 36
3.4.2.1 Omzetting in nationaal recht / 36
3.4.2.2 Richtlijnconforme uitleg: het kameleoneffect / 37
3.4.2.3 Strijd tussen richtlijn en wet / 37
3.4.2.4 Asymmetrisch beroep op richtlijnbepalingen mogelijk? / 39
3.4.2.5 Nationale uitleg richtlijnbepaling blijkt achteraf onjuist: wat nu? / 40
3.4.3 Verordeningen / 41
3.4.3.1 Rechtstreekse werking: geen omzetting in nationaal recht / 41
3.4.3.2 Btw-uitvoeringsverordening / 42
3.4.4 Besluiten / 42
3.5 Rol van het Hof van Justitie bij de interpretatie van richtlijnbepalingen / 43
3.5.1 Uitlegging door het Hof van Justitie / 43
3.5.2 Prejudiciële vragen / 43
3.5.3 Infractieprocedure / 45
3.6 Omzetbelasting in mondiaal verband / 46
3.7 Bronnen van omzetbelasting / 46

HOOFDSTUK 4
Ongeschreven omzetbelasting: uitgangspunten en beginselen / 49
4.1 Inleiding / 49
4.2 Neutraliteit / 49
4.2.1 De vele gezichten van de neutraliteit van een algemene indirecte verbruiksbelasting / 49
4.2.2 Economische neutraliteit / 51
4.2.2.1 De theorie / 51
4.2.2.2 Economische neutraliteit in Btw-richtlijn en HvJ-jurisprudentie / 52
4.2.3 Juridische neutraliteit / 54
4.2.3.1 De theorie / 54
4.2.3.2 Juridische neutraliteit in Btw-richtlijn en HvJ-jurisprudentie / 55
4.2.4 Externe neutraliteit / 55
4.2.4.1 De theorie / 55
4.2.4.2 Externe neutraliteit in Btw-richtlijn en HvJ-jurisprudentie / 56
4.3 Algemene rechtsbeginselen: spelregels in de relatie overheid-burger / 57
4.3.1 Vertrouwensbeginsel / 57
4.3.2 Respecteren van zorgvuldig handelen door de ondernemer / 59
4.3.3 Gelijkheidsbeginsel / 59
4.3.4 Verdedigingsbeginsel / 60
4.3.5 Misbruik van recht / 61
4.3.6 Fraude / 62

HOOFDSTUK 5
De ondernemer als belastingplichtige / 65
5.1 Inleiding / 65
5.2 De betekenis van het ondernemerschap / 65
5.2.1 Inleiding / 66
5.2.2 Materiële en formele gevolgen van het ondernemerschap / 66
5.2.3 De elementen van het ondernemersbegrip / 67
5.3 Het begrip ‘ieder’ / 67
5.3.1 De entiteit / 67
5.3.2 De nationaliteit / 69
5.4 Economische activiteit / 70
5.4.1 Economische activiteit en ‘bedrijf’ / 70
5.4.2 Het begrip ‘economische activiteit’ in de Btw-richtlijn / 71
5.4.3 Organisatie, werkzaamheid en prestatie / 72
5.4.4 Het opbrengstoogmerk / 73
5.4.4.1 Het opbrengstoogmerk van de organisatie / 73
5.4.4.2 Het opbrengstoogmerk van de prestatie / 74
5.4.4.3 Het opbrengstoogmerk en het economische verkeer / 75
5.4.4.4 Het opbrengstoogmerk dat gewoon vermogensbeheer te boven gaat / 76
5.4.5 Regelmatig en incidenteel verrichte prestaties / 77
5.4.5.1 Regelmatig verrichten van prestaties / 77
5.4.5.2 Incidentele prestaties / 79
5.4.6 Het beroep / 79
5.4.7 De exploitatie van vermogensbestanddelen / 79
5.4.8 De houdstervennootschap / 81
5.5 Het begrip ‘zelfstandig’ / 85
5.5.1 Inleiding / 85
5.5.2 Ondergeschiktheid zonder dienstbetrekking / 87
5.5.3 Zelfstandigheid en het lopen van bedrijfsrisico / 89
5.5.4 Btw-positie van de directeur-grootaandeelhouder / 90
5.6 De grenzen van de onderneming / 91
5.6.1 Begin van de onderneming / 91
5.6.2 De reikwijdte van de onderneming / 93
5.6.2.1 Bij natuurlijke personen (nevenactiviteiten) / 93
5.6.2.2 Bij rechtspersonen / 94
5.6.2.3 Prestaties om niet / 95
5.6.2.4 Vermogensetikettering / 97
5.6.3 Het einde van de onderneming / 100
5.7 De vestigingsplaats van de onderneming / 100
5.7.1 Inleiding / 100
5.7.2 De primaire vestigingsplaats (hoofdhuis) / 101
5.7.3 De secundaire vestigingsplaats (vaste inrichting) / 101
5.8 Fiscale eenheid / 104
5.8.1 Inleiding / 105
5.8.2 Ieder onderdeel afzonderlijk ondernemer / 106
5.8.2.1 Niet-belastingplichtigen en de fiscale eenheid: de holdingresolutie / 107
5.8.2.2 Overige niet-belastingplichtigen en de fiscale eenheid / 107
5.8.3 Gevestigd in Nederland / 109
5.8.4 De drie verwevenheden / 110
5.8.4.1 Eenheid in financieel opzicht / 110
5.8.4.2 Eenheid in organisatorisch opzicht / 112
5.8.4.3 Eenheid in economisch opzicht / 112
5.8.4.4 De verwevenheden in hun onderlinge samenhang bezien / 114
5.8.4.5 De verwevenheden bij stichtingen en verenigingen / 115
5.8.4.6 De verwevenheden in geval van een vaste inrichting / 115
5.8.5 Begin en einde van de fiscale eenheid / 116
5.9 De overheid in de omzetbelasting / 118
5.9.1 Inleiding / 118
5.9.2 Publiekrechtelijk lichaam / 118
5.9.3 Handelen als overheid / 119
5.9.4 Concurrentie en overheidshandelen / 119
5.9.5 Voorbeelden / 120
5.9.5.1 Overheid handelt als overheid (verkoop paspoort) / 120
5.9.5.2 Overheid handelt als ondernemer (verkoop compost) / 120
5.9.5.3 Overheid verricht geen economische activiteit (uitgifte UMTS-rechten, leerlingenvervoer) / 121
5.9.5.4 De horizontale werking van art. 7 lid 3 van de wet (art. 13 van de Btw-richtlijn) / 122
5.9.6 Splitsing in sectoren / 122
5.9.7 Btw-compensatiefonds / 123
5.10 Organisaties / 123
5.11 Levering van nieuwe vervoermiddelen door particulieren / 124
5.12 Uitbreiding van het ondernemersbegrip voor de toepassing van de plaats-vandienst regels / 125

HOOFDSTUK 6
Belastingheffing ter zake van leveringen en diensten / 127
6.1 Inleiding / 127
6.2 Goederen / 128
6.2.1 Het begrip ‘goederen’ / 128
6.2.2 Rechten op onroerende zaken (art. 3 lid 2) / 129
6.2.2.1 Gelijkstelling zakelijke rechten met lichamelijke onroerende zaken / 129
6.2.2.2 Constructiebestrijding: vergoeding als voorwaarde voor gelijkstelling / 130
6.2.2.3 Hypotheek en grondrente / 131
6.3 Varianten van levering / 132
6.3.1 De overdracht of overgang van de macht om als eigenaar over een goed te beschikken (art. 3 lid 1 onderdeel a) / 132
6.3.2 De afgifte van goederen ingevolge huurkoop (art. 3 lid 1 onderdeel b) / 134
6.3.2.1 Huurkoop: geen huur + koop / 134
6.3.2.2 (Financial) lease / 135
6.3.3 De oplevering van onroerende zaken (art. 3 lid 1 onderdeel c) / 138
6.3.3.1 Kan-bepaling / 138
6.3.3.2 Oplevering / 139
6.3.3.3 Onroerende zaak / 139
6.3.3.4 Vervaardigd / 140
6.3.4 Vordering door of namens de overheid (art. 3 lid 1 onderdeel d) / 144
6.3.5 Aanbrengen van goederen aan een ander goed (art. 3 lid 1 onderdeel f) / 146
6.3.6 Onttrekken of om niet verstrekken van goederen (art. 3 lid 3 onderdeel a en onderdeel c) / 147
6.3.6.1 De fictieve levering van art. 3 lid 3 onderdeel a / 147
6.3.6.2 De fictieve levering van art. 3 lid 3 onderdeel c / 150
6.3.7 De (vervallen) interne levering van art. 3 lid 3 onderdeel b jo. art. 3 lid 9 / 151
6.3.8 Overbrenging van goederen naar een andere lidstaat (art. 3a) / 151
6.4 Meerpartijentransacties/ketentransacties / 152
6.4.1 ABC-leveringen (art. 3 lid 4) / 152
6.4.2 Leveringen over de veiling (art. 3 lid 5) / 155
6.4.3 Leveringen door tussenkomst van een commissionair (art. 3 lid 6) / 156
6.4.4 Platformficties (art. 3c) / 159
6.5 Diensten / 160
6.5.1 Al wat geen levering van een goed is, is een dienst (art. 4 lid 1) / 160
6.5.2 Fictieve diensten in verband met onzakelijk gebruik (art. 4 lid 2) / 161
6.5.2.1 Noodzaak om fictieve diensten te introduceren / 161
6.5.2.2 Gebruik van goederen voor niet-zakelijke doeleinden (art. 4 lid 2 onderdeel a) / 162
6.5.2.3 Gratis dienstverlening (art. 4 lid 2 onderdeel b) / 164
6.5.2.4 Indien vergoeding geen fictieve dienst / 164
6.5.3 Fictieve diensten ter voorkoming van verstoring van mededinging (‘integratiediensten’, art. 4 lid 3) / 165
6.5.4 Diensten door tussenkomst van een commissionair (art. 4 lid 4) / 166
6.5.5 Kosten voor gemene rekening / 166
6.6 Bezwarende titel / 168
6.6.1 Inleiding / 168
6.6.2 Subsidies / 172
6.6.3 Schadevergoedingen / 173
6.6.4 Andere voorbeelden van onbelastbare handelingen / 175
6.7 Doorlopende en eenmalige prestaties / 176
6.7.1 Tijdstip van de prestatie / 176
6.7.2 Keuze voor bepaalde vorm van prestatie: wel of geen ondernemer / 177
6.8 Combinaties van prestaties / 178
6.8.1 Hoofdregel: splitsen / 179
6.8.2 Uitzondering 1: economisch één geheel / 180
6.8.3 Uitzondering 2: absorptie / 180
6.8.4 Specifieke en concrete onderdelen / 181
6.8.5 Twee ondernemers, één prestatie? / 182
6.9 Verboden prestaties / 184
6.10 Overdracht van een onderneming / 185
6.10.1 Overdracht van een algemeenheid van goederen (en diensten) / 186
6.10.2 Gevolgen van de overdracht / 188

HOOFDSTUK 7
De plaats waar de levering of de dienst wordt verricht / 189
7.1 Inleiding / 189
7.2 Leveringen van goederen / 190
7.2.1 Inleiding / 190
7.2.2 De goederen worden vervoerd in verband met de levering (art. 5 lid 1 onderdeel a) / 191
7.2.3 Geen vervoer in verband met de levering (art. 5 lid 1 onderdeel b) / 192
7.2.4 Installatie of montage (art. 5 lid 1 onderdeel a jo. onderdeel b) / 193
7.2.5 Levering aan boord (art. 5 lid 1 onderdeel c) / 194
7.2.6 ABC-leveringen (art. 5 lid 2) / 195
7.2.7 Afstandsverkopen (art. 5a) / 197
7.2.8 Leveringen van gas en elektriciteit / 198
7.3 Diensten / 198
7.3.1 Toepassing van het bestemmingsland en diensten / 198
7.3.2 B2B-diensten (art. 6 lid 1) / 199
7.3.2.1 Vestigingsplaats afnemer / 200
7.3.2.2 Verlegging van de heffing / 201
7.3.2.3 Uitbreiding van het ondernemersbegrip / 202
7.3.2.4 Vaststellen van de status van de afnemer / 203
7.3.2.5 Listingverplichting en tijdstip van de B2B-dienst / 203
7.3.3 B2C-diensten (art. 6 lid 2) / 204
7.3.4 Uitzonderingen / 204
7.3.5 Tussenpersonen (art. 6a) / 204
7.3.6 Diensten met betrekking tot onroerende zaken (art. 6b) / 205
7.3.7 Vervoersdiensten (art. 6c) / 207
7.3.7.1 Personenvervoer / 207
7.3.7.2 Intracommunautair goederenvervoer voor niet-ondernemers / 208
7.3.7.3 Niet-intracommunautair goederenvervoer voor niet-ondernemers / 209
7.3.8 Cultuur, sport, wetenschap e.d. (art. 6d en 6e lid 1) / 209
7.3.9 Met B2C-vervoer samenhangende diensten (art. 6e lid 2 aanhef en onderdeel a) / 211
7.3.10 Werkzaamheden met betrekking tot roerende zaken voor niet-ondernemers (art. 6e lid 2 aanhef en onderdeel b) / 212
7.3.11 Restaurant- en cateringdiensten (art. 6f) / 212
7.3.12 Verhuur van vervoermiddelen (art. 6g) / 213
7.3.13 Telecommunicatie-, omroep- en elektronische diensten (art. 6h) / 214
7.3.13.1 De plaats van elektronische diensten; een korte historie / 215
7.3.13.2 Nadere toelichting op de huidige regeling / 216
7.3.14 Aangewezen diensten jegens niet-ondernemers buiten de Unie (art. 6i) / 218
7.3.14.1 Het verlenen en de overdracht van rechten (art. 6i lid 1 onderdeel a) / 218
7.3.14.2 Diensten op het gebied van de reclame (art. 6i onderdeel b) / 219
7.3.14.3 Diensten door raadgevende personen e.d. (art. 6i lid 1 onderdeel c) / 220
7.3.14.4 Verbintenis om een beroepsactiviteit of recht niet uit te oefenen (art. 6i lid 1 onderdeel d) / 221
7.3.14.5 Financiële en verzekeringsverrichtingen (art. 6i lid 1 onderdeel e) / 221
7.3.14.6 Beschikbaar stellen van personeel (art. 6i lid 1 onderdeel f) / 221
7.3.14.7 Verhuur van roerende zaken met uitzondering van vervoermiddelen (art. 6i lid 1 onderdeel g) / 222
7.3.14.8 Distributie van aardgas en elektriciteit (art. 6i lid 1 onderdeel h) / 222
7.3.15 Het voorkomen van concurrentieverstoringen (art. 6j) / 222
7.4 Bewijs / 224
7.5 Verlegging / 224

HOOFDSTUK 8
De maatstaf van heffing bij leveringen en diensten / 227
8.1 Strekking / 227
8.1.1 Inleiding / 227
8.1.2 Subjectieve maatstaf / 227
8.1.3 Objectieve maatstaf (de normale waarde) / 229
8.2 Het totale bedrag / 230
8.2.1 Ter zake van de prestatie / 231
8.2.2 Fooien / 232
8.2.3 Leasefunding / 232
8.3 Vergoeding in geld / 234
8.4 Vergoeding in natura / 234
8.5 Vergoeding met een derde partij / 237
8.5.1 Vergoeding door een derde / 237
8.5.2 Vergoeding aan een derde / 237
8.6 Vergoeding bij vooruitbetalingen / 238
8.7 Kostenelementen die tot de vergoeding behoren / 238
8.7.1 Bijkomende kosten / 238
8.7.2 Rente en financieringstoeslagen / 239
8.7.3 Betalingen met creditcards / 241
8.7.4 Kortingen achteraf / 241
8.7.5 Prijssubsidies / 242
8.7.6 Belastingen, rechten en heffingen / 244
8.8 Kostenelementen die niet tot de vergoeding behoren / 245
8.8.1 Omzetbelasting / 245
8.8.2 Doorlopende posten / 246
8.8.3 Aftrekposten / 247
8.8.3.1 Korting voor contante betaling / 248
8.8.3.2 Kredietbeperkingstoeslag / 248
8.8.3.3 Kosten van verpakking (statiegeld) / 249
8.8.3.4 Assurantiekosten / 249
8.8.3.5 Uitschotten van belasting / 251
8.8.3.6 Overige met doorlopende posten gelijk te stellen bedragen / 253
8.8.4 Belasting van personenauto’s en motorrijwielen (BPM) / 253
8.9 Splitsing vergoeding bij gemengde prestaties / 254
8.10 Zegels, waardebonnen en vouchers / 255
8.10.1 Zegels en waardebonnen / 255
8.10.2 Vouchers (cadeaukaarten) / 257
8.11 Maatstaf van heffing bij fictieve prestaties / 260
8.11.1 Inleiding / 260
8.11.2 Aanschaffingskosten en voortbrengingskosten / 261
8.11.3 Aanschaffingskosten / 261
8.11.4 Aanschaffingskosten soortgelijke goederen / 263
8.11.5 De kostprijs of voortbrengingskosten / 263
8.11.6 Maatstaf van heffing bij fictieve diensten / 264
8.11.6.1 De wijze van waardering van gebruiksdiensten en diensten om niet / 264
8.11.6.2 Verwerving of vervaardiging / 265
8.11.6.3 Onderhoud, herstel, verbetering en verbouwing / 265
8.12 De maatstaf van heffing bij interne diensten / 265
8.13 Maatstaf van heffing bij privégebruik auto van de zaak / 265
8.13.1 Btw-berekening op basis van werkelijke kosten / 266
8.13.2 Btw-berekening op basis van forfait / 266
8.14 Vergoeding voor rechten op onroerende zaken / 268

HOOFDSTUK 9
De tarieven / 269
9.1 Inleiding / 269
9.2 Tariefharmonisatie in de Europese Unie / 270
9.3 Het algemene tarief (art. 9 lid 1) / 272
9.4 Het verlaagde tarief (art. 9 lid 2 onderdeel a) / 273
9.4.1 De in Tabel I opgenomen ‘eerste levensbehoeften’ / 273
9.4.2 Landbouwproducten / 274
9.4.3 Arbeidsintensieve diensten / 274
9.4.4 Goederen die om andere redenen in de tabel zijn opgenomen / 275
9.5 Toepassing verschillende tarieven / 276
9.6 Het nultarief (art. 9 lid 2 onderdeel b) / 277
9.6.1 Vrijstelling-met-recht-op-aftrek / 277
9.6.2 Leveringen en diensten onder het nultarief / 277
9.6.3 Formele eisen voor de toepassing van het nultarief / 283
9.7 Tariefwijzigingen / 284
9.7.1 Overgangsrecht / 284
9.7.2 Van de leverancier wordt meer omzetbelasting gevorderd / 285
9.7.3 Van de leverancier wordt minder omzetbelasting gevorderd / 285
9.7.4 Andere overgangsmaatregelen / 285

HOOFDSTUK 10
Vrijstellingen / 287
10.1 Inleiding / 287
10.2 Het effect van en de motieven voor vrijstellingen / 288
10.2.1 De uitwerking van vrijstellingen / 288
10.2.2 Waarom dan toch vrijstellingen? / 288
10.3 Het karakter van de vrijstellingen / 290
10.3.1 Objectief en onafhankelijk van rechtsvorm, legaliteit en opbrengst / 290
10.3.2 Uitlegging van vrijstellingsbepalingen / 292
10.4 Harmonisatie en overgangsregeling / 293
10.5 Indeling van de vrijstellingen / 294
10.6 Vrijstellingen voor activiteiten van algemeen belang / 294
10.6.1 Prestaties in de medische sfeer (art. 11 lid 1 onderdeel c, g en s) / 294
10.6.1.1 Intramurale verpleging en verzorging / 295
10.6.1.2 Medische zorg door (para)medici (art. 11 lid 1 onderdeel g sub 1 onder a) / 297
10.6.1.3 Tandtechnici en de levering van tandprothesen (art. 11 lid 1 onderdeel g sub 1 onder b) / 300
10.6.1.4 Vervoer van zieken (art. 11 lid 1 onderdeel g sub 1 onder b) / 301
10.6.1.5 Geïndiceerde zorg (art. 11 lid 1 onderdeel g sub 2, 3 en 4) / 301
10.6.1.6 Levering menselijke organen, menselijk bloed en moedermelk
(art. 11 lid 1 onderdeel s) / 302
10.6.2 Prestaties op sociaal en cultureel gebied (art. 11 lid 1 onderdeel d, f en w) / 302
10.6.2.1 Jeugdwerk (art. 11 lid 1 onderdeel d) / 302
10.6.2.2 Aangewezen prestaties van sociale en culturele aard (art. 11 lid 1 onderdeel f) / 303
10.6.2.3 Kinderopvang (art. 11 lid 1 onderdeel w) / 304
10.6.3 Sportorganisaties (art. 11 lid 1 onderdeel e) / 304
10.6.4 Openbare postdiensten (art. 11 lid 1 onderdeel m) / 306
10.6.5 Niet-commerciële radio en televisie (art. 11 lid 1 onderdeel n) / 307
10.6.6 Onderwijs (art. 11 lid 1 onderdeel o en p) / 308
10.6.6.1 Het begrip ‘onderwijs’ / 308
10.6.6.2 Met onderwijs samenhangende prestaties / 310
10.6.6.3 Docenten / 311
10.6.6.4 Voordrachten (art. 11 lid 1 onderdeel p) / 312
10.6.7 Charitatieve en vergelijkbare instellingen (art. 11 lid 1 onderdeel t) / 313
10.6.8 Koepelvrijstelling (art. 11 lid 1 onderdeel u) / 314
10.6.9 Fondsenwerving, diensten van bijkomstige aard (art. 11 lid 1 onderdeel v) / 315
10.7 Vrijstellingen met een fiscaal-technisch karakter / 316
10.7.1 Financiële prestaties (art. 11 lid 1 onderdeel i en j) / 316
10.7.1.1 ‘Handelingen betreffende’ / 316
10.7.1.2 Chartaal geld (art. 11 lid 1 onderdeel i sub 1) / 317
10.7.1.3 Effecten en andere waardepapieren (art. 11 lid 1 onderdeel i sub 2) / 318
10.7.1.4 Beheer van gemeenschappelijke beleggingsfondsen (art. 11 lid 1 onderdeel i sub 3) / 321
10.7.1.5 Kredietverlening (art. 11 lid 1 onderdeel j sub 1) / 323
10.7.1.6 Giraal betalingsverkeer enzovoort (art. 11 lid 1 onderdeel j sub 2) / 324
10.7.1.7 Borgtochten en garantieverbintenissen (art. 11 lid 1 onderdeel j sub 3) / 326
10.7.2 Verzekeringen (art. 11 lid 1 onderdeel k) / 327
10.7.3 Kansspelen (art. 11 lid 1 onderdeel l) / 328
10.7.4 De levering van vrijgesteld gebruikte roerende zaken (art. 11 lid 1 onderdeel r) / 329
10.8 Op basis van een overgangsregeling vrijgestelde prestaties / 330
10.9 (Geen) winst beogen / 332
10.10 Nauw samenhangende leveringen / 333
10.11 Vrijstellingen en intracommunautaire verwerving of invoer / 333

HOOFDSTUK 11
Onroerende zaken / 335
11.1 Inleiding / 335
11.2 Van rechtswege belaste leveringen / 336
11.2.1 Bebouwing / 338
11.2.1.1 Gebouwen / 338
11.2.1.2 Erbij behorend terrein / 340
11.2.1.3 Verbouwing, vervaardiging van een onroerende zaak / 341
11.2.1.4 De tweejaarstermijn / 344
11.2.1.5 Consequenties van levering binnen twee jaar / 346
11.2.2 Bouwterrein / 347
11.3 Optie voor belaste levering / 349
11.3.1 Nagenoeg volledig aftrekgerechtigd gebruik / 350
11.3.2 Aftrekgerechtigd gebruik: referentieperiode / 351
11.3.2.1 De referentieperiode en leegstand / 351
11.3.3 Optie voor een gedeelte van een onroerende zaak / 352
11.3.4 Formele vereisten / 352
11.3.5 Verschuldigdheid bij optie / 353
11.3.6 Ten onrechte gebruikmaking van de optie / 354
11.4 Leveringen van onroerende zaken / 355
11.4.1 Overdracht van de macht / 355
11.4.2 Oplevering door de vervaardiger / 355
11.4.3 Integratieheffing (tot 1 januari 2014) / 356
11.4.4 Rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen (de zogeheten beperkte rechten) / 357
11.4.4.1 Appartementsrechten / 359
11.5 De verhuur van onroerende zaken / 360
11.5.1 Combinaties van prestaties, waaronder verhuur / 362
11.5.2 Vrijstelling / 364
11.5.3 Van rechtswege belaste vormen van verhuur / 364
11.5.3.1 Verhuur van blijvend geïnstalleerde werktuigen en machines (art. 11 lid 1 onderdeel b sub 1) / 364
11.5.3.2 Verhuur in het kader van een hotel-, pension-, kamp- en vakantiebestedingsbedrijf (art. 11 lid 1 onderdeel b sub 2) / 365
11.5.3.3 De verhuur van parkeerruimte voor voertuigen en de verhuur van lig- en bergplaatsen voor vaartuigen (art. 11 lid 1 onderdeel b sub 3) / 366
11.5.3.4 De verhuur van safeloketten (art. 11 lid 1 onderdeel b sub 4) / 367
11.5.4 Optie voor belaste verhuur (art. 11 lid 1 onderdeel b sub 5) / 367
11.5.4.1 Alleen optie indien huurder recht heeft op aftrek / 367
11.5.4.2 Ontbinding huurovereenkomst na leegstand / 369
11.5.4.3 Verhuur in gedeelten / 369
11.5.4.4 Begin en einde van de optie / 370
11.5.4.5 Gebruik als woning / 371
11.5.4.6 Optie belaste verhuur en vermogensetikettering / 372
11.6 Overheid, onroerende zaken en omzetbelasting / 372
11.7 Verband tussen de omzetbelasting en de overdrachtsbelasting / 372
11.7.1 Overdrachtsbelasting in vogelvlucht / 372
11.7.1.1 Maatstaf van heffing van overdrachtsbelasting / 373
11.7.2 Vrijstelling van overdrachtsbelasting bij samenloop met de omzetbelasting / 373
11.7.2.1 Gebouwen / 374
11.7.2.2 Bouwterreinen / 376
11.7.2.3 Verkrijging beperkt recht / 376
11.7.2.4 Verkrijging van aandelen in een vennootschap die onroerende zaken houdt / 377
11.7.2.5 Strafheffing / 377

HOOFDSTUK 12
De aftrek van voorbelasting / 379
12.1 Inleiding / 379
12.2 Verhouding tussen de wet en de richtlijn / 380
12.3 Tijdstip en omvang van de aftrek / 381
12.3.1 Tijdstip van aftrek / 381
12.3.2 Omvang van de aftrek / 382
12.3.3 Uitzonderingen op onmiddellijk en volledig aftrekrecht / 382
12.4 Aftrekbare voorbelasting (art. 15 lid 1) / 383
12.4.1 Categorieën aftrekbare belasting / 383
12.4.2 In rekening gebrachte belasting / 384
12.4.2.1 Driedubbele eis / 384
12.4.2.2 Aan de ondernemer in rekening gebracht / 384
12.4.2.3 Aan de ondernemer verrichte prestaties / 388
12.4.2.4 Op de voorgeschreven wijze opgemaakte factuur / 391
12.4.2.5 Geen belasting vermeld, toch als factuur aangemerkt / 395
12.4.3 Verschuldigd geworden belasting / 395
12.4.3.1 Ter zake van intracommunautaire verwerving (art. 15 lid 1 onderdeel b en c sub 4) / 395
12.4.3.2 Ter zake van invoer (art. 15 lid 1 onderdeel c sub 1) / 396
12.4.3.3 Verlegde belasting (art. 15 lid 1 onderdeel c sub 2) / 397
12.4.3.4 Interne prestaties (art. 15 lid 1 onderdeel c sub 3) / 397
12.4.3.5 Nieuwe vervoermiddelen (art. 15 lid 1 onderdeel d) / 398
12.5 Waarvoor recht op aftrek bestaat / 398
12.5.1 Belaste prestaties (art. 15 lid 1 slotzinsnede) / 398
12.5.2 Prestaties in de zin van art. 143 lid 1 onderdeel f, g, h en i, art. 144 en
146 t/m 153 van de Btw-richtlijn / 399
12.5.3 Prestaties in het buitenland / 400
12.5.4 Financiële en verzekeringsverrichtingen buiten de Europese Unie / 400
12.5.4.1 Prestaties in de zin van art. 11 lid 1 onderdeel i, j en k / 401
12.5.4.2 Ontvanger buiten de Unie gevestigd / 401
12.5.4.3 Rechtstreekse samenhang met uit te voeren goederen / 402
12.6 Waarvoor geen recht op aftrek bestaat / 402
12.6.1 Vrijgestelde prestaties / 402
12.6.2 Prestaties die in het binnenland vrijgesteld zouden zijn / 403
12.6.3 Horecabestedingen (art. 15 lid 5) / 403
12.7 Prestaties om niet / 404
12.7.1 Gratis presteren / 404
12.7.2 Monsters en geschenken van geringe waarde (art. 15 lid 7 onderdeel b) / 409
12.8 Aandelen en deelnemingen / 410
12.9 Verboden prestaties / 412
12.10 Bij levering nieuw vervoermiddel (art. 15 lid 1 onderdeel d en lid 3) / 413
12.11 Overeenkomstig de bestemming (art. 15 lid 4) / 414
12.11.1 Aftrek gevolgd door correctie bij ingebruikname / 414
12.11.2 Bereik van art. 15 lid 4 / 415
12.11.2.1 Art. 15 lid 4 ook van toepassing op diensten / 415
12.11.2.2 Privégebruik na aanschaf / 416
12.11.3 Geen strijd met de Btw-richtlijn / 417
12.12 Zakelijk versus privé / 419
12.12.1 Vermogensetikettering / 419
12.12.1.1 Keuzevrijheid / 419
12.12.1.2 Kenbaarheid van de keuze / 421
12.12.2 Aanschaf in privé / 421
12.12.3 Beschikken voor privédoeleinden / 422
12.12.3.1 Goederen verlaten het bedrijf: onttrekken / 422
12.12.3.2 Gebruik voor niet-zakelijke doeleinden / 422
12.12.3.3 Auto’s / 423
12.13 Aftrekgerechtigd versus niet aftrekgerechtigd gebruik / 424
12.13.1 Splitsing voorbelasting / 424
12.13.2 Rechtstreeks toerekenbare voorbelasting (art. 11 lid 1 onderdeel a en b van de Uitv.besch.) / 424
12.13.3 Splitsing naar rato van omzet (art. 11 lid 1 onderdeel c van de Uitv. besch.) / 425
12.13.4 Werkelijk gebruik (art. 11 lid 2 van de Uitv.besch.) / 426
12.13.5 Goederen van dezelfde soort (art. 11 lid 3 van de Uitv.besch.) / 427
12.13.6 Afstoten van bedrijfsmiddelen, incidentele prestaties / 428
12.13.7 Welke gegevens zijn normatief? (art. 12 van de Uitv.besch.) / 429
12.13.8 Splitsing van voorbelasting bij onroerende goederen die zakelijk en niet-zakelijk worden gebruikt (art. 15 lid 1 slotalinea) / 429
12.14 Herziening van de aftrek (art. 15 lid 6 en 7, art. 29, 29a en 30 van de wet en art. 11 t/m 14 van de Uitv.besch.) / 429
12.14.1 Herzieningstermijnen (art. 13 van de Uitv.besch.) / 429
12.14.2 Herzien in het jaar van aanschaf/ingebruikname (art. 12 van de Uitv. besch.) / 431
12.14.3 Herzien na het eerste jaar (art. 13 van de Uitv.besch.) / 431
12.14.4 Levering tijdens herzieningsperiode (art. 13a van de Uitv.besch.) / 433
12.14.5 Onroerende zaken en herziening / 434
12.14.6 Wetswijziging en herziening / 436
12.14.7 Vernietiging, verlies of diefstal / 437
12.14.8 Vergoeding wordt niet (geheel) voldaan (art. 29 lid 2 en art. 29a) / 437
12.15 Uitsluiting van de aftrek (art. 16 van de wet en het Bua) / 438
12.15.1 Correctie bij gebruik voor consumptieve doeleinden / 439
12.15.1.1 Heffing ter zake van privégebruik en/of uitsluiting van aftrek / 439
12.15.1.2 Twee correctiemechanismen naast elkaar? / 439
12.15.2 Het voeren van een zekere staat (art. 1 lid 1 onderdeel a Bua) / 441
12.15.3 Relatiegeschenken en andere giften (art. 1 lid 1 onderdeel b en lid 2 van het Bua) / 442
12.15.3.1 Afnemer heeft geen recht op aftrek / 442
12.15.3.2 De begrippen ‘relatiegeschenk’ en ‘andere gift’ / 443
12.15.3.3 Buitenlandse relaties / 444
12.15.4 Personeelsvoorzieningen (art. 1 lid 1 onderdeel c en lid 3 van het Bua) / 444
12.15.4.1 Voorzieningen voor persoonlijke doeleinden van het personeel / 444
12.15.4.2 Van het Bua uitgezonderde personeelsvoorzieningen / 446
12.15.4.3 Spijzen en dranken: kantineregeling / 446
12.15.5 Drempelbedrag / 447
12.15.5.1 € 227 per persoon per jaar / 447
12.15.5.2 Spreiding van in aanmerking te nemen kosten / 449
12.16 Teruggaaf aan buitenlandse ondernemers / 449
12.17 Aftrek van voorbelasting en territorialiteit / 450

HOOFDSTUK 13
De verschuldigdheid / 453
13.1 Inleiding / 453
13.2 De belastingschuldige / 453
13.2.1 Presterende ondernemer in het binnenland / 453
13.2.2 De presterende ondernemer is niet in Nederland gevestigd / 454
13.2.2.1 Veelal verlegging naar de afnemer / 454
13.2.2.2 Fiscaal vertegenwoordiger / 456
13.3 Verlegging als antimisbruikregeling / 456
13.3.1 Verlegging bij levering van onroerende zaken / 457
13.3.2 Verlegging in de (scheeps)bouw; ketenaansprakelijkheid / 457
13.3.2.1 Ratio: koppelbazen en (onder)aannemers / 457
13.3.2.2 Voorwaarden voor toepassing / 458
13.3.3 Verlegging in de sector oude materialen / 459
13.3.4 Verlegging levering mobiele telefoons en computeronderdelen / 460
13.3.5 Verleggingsregeling bij de handel in goud en emissierechten / 461
13.3.6 Verleggingsregeling telecommunicatiediensten en gas- en elektriciteitscertificaten / 461
13.4 Art. 37 van de wet / 461
13.5 Hoofdelijke aansprakelijkheid / 463
13.6 Het tijdstip van verschuldigdheid / 463
13.6.1 Uitgangspunten / 463
13.6.2 De belastingschuld in Nederland / 464
13.6.3 Tijdstip van verschuldigdheid bij verplichting tot uitreiking van een factuur / 465
13.6.4 Tijdstip van verschuldigdheid indien geen verplichting tot uitreiking van een factuur bestaat / 466
13.6.5 Kasstelsel / 467
13.6.6 Privégebruik / 467
13.6.7 Verschuldigdheid bij invoer / 468
13.7 Betaling in termijnen / 468
13.7.1 Betaling in termijnen achteraf / 468
13.7.2 Doorlopende prestaties / 469
13.7.3 Betaling in termijnen vóór de prestatie / 469
13.8 Vergoeding wordt geheel of gedeeltelijk niet voldaan / 470
13.8.1 Art. 29 van de wet / 470
13.8.2 Korting voor contante betaling / 472
13.8.3 Correcties in intracommunautair verband / 472

HOOFDSTUK 14
Intracommunautaire levering en verwerving / 473
14.1 Inleiding / 473
14.1.1 Tijdelijke regeling (‘overgangsregeling’) / 473
14.1.2 Schets van de werking van de overgangsregeling / 475
14.2 Intracommunautaire levering / 475
14.2.1 Leveringen in de zin van art. 3 / 475
14.2.2 Overbrengen naar een andere lidstaat (art. 3a) / 476
14.2.2.1 Overbrenging vormt levering / 476
14.2.2.2 Uitzonderingen: overbrenging geen (fictieve) levering / 478
14.2.2.3 Uitzondering: voorraad op afroep (‘call-off stock’) / 479
14.3 Tarieftoepassing intracommunautaire levering / 480
14.3.1 Belastbaar tegen het nultarief (art. 9 lid 2 onderdeel b jo. Tabel II, post a.6) / 481
14.3.2 Belastbaar en belast in het land van vertrek / 484
14.4 Intracommunautaire verwerving / 484
14.4.1 Verkrijging van de macht (art. 17a lid 1) / 485
14.4.1.1 Keerzijde van levering (art. 17a lid 1 en art. 17g lid 2 en 3) / 485
14.4.1.2 Grensoverschrijding doorslaggevend / 485
14.4.2 Verwerving na overbrenging / 486
14.4.3 Verwerving na invoer in andere lidstaat door niet-belastingplichtige rechtspersoon / 487
14.4.4 Wie kan intracommunautair verwerven? / 488
14.4.4.1 Ondernemer of daarmee gelijkgestelde (art. 1 onderdeel b en art. 1a lid 2) / 488
14.4.4.2 Verwervers na overschrijding drempelbedrag (art. 1a lid 2) / 489
14.4.4.3 Optie voor niet-verwervers (art. 1a lid 3) / 490
14.4.4.4 Particulieren/niet-ondernemers / 490
14.5 Plaats van de intracommunautaire verwerving (art. 17b) / 490
14.6 Vrijgestelde verwervingen (art. 17e) / 491
14.6.1 Levering in het binnenland in elk geval vrijgesteld / 491
14.6.2 Bij invoer in elk geval een vrijstelling / 492
14.6.3 In elk geval recht op volledige teruggaaf / 492
14.7 Maatstaf van heffing en tarief van de intracommunautaire verwerving (art. 17c en 17d) / 493
14.8 Intracommunautaire ketentransacties / 493
14.8.1 Eén intracommunautaire levering, één verwerving / 493
14.8.2 Vereenvoudigde ABC-regeling / 496
14.8.3 Verdere vereenvoudiging: btw-entrepot / 497
14.9 Afstandsverkopen (art. 5a) / 498
14.9.1 EU-afstandsverkopen / 498
14.9.1.1 Voorwaarden voor toepassing van art. 5a lid 1 onderdeel a / 499
14.9.1.2 Fiscale verplichtingen in Nederland van de buitenlandse EUafstandsverkoper (‘Unieregeling’) / 502
14.9.2 Non-EU-afstandsverkopen / 502
14.9.2.1 Non-EU-afstandsverkopen: tweelandensituatie (art. 5a lid 1 onderdeel c) en ‘invoerregeling’ / 503
14.9.2.2 Non-EU-afstandsverkopen: drielandensituatie (art. 5a lid 1 onderdeel b) / 505
14.9.2.3 De post- en koeriersdienstenregeling / 507
14.9.3 Platforms / 507
14.9.3.1 Non-EU-afstandsverkopen via een platform / 508
14.9.3.2 Leveringen via een platform vanuit een fulfillment center / 509
14.10 Nieuwe vervoermiddelen / 510
14.10.1 Bijzondere regeling / 510
14.10.2 Nieuw vervoermiddel / 510
14.11 Accijnsgoederen / 512
14.12 Listingverplichting / 512

HOOFDSTUK 15
Heffing bij invoer en nultarief bij uitvoer / 513
15.1 Inleiding / 513
15.2 Invoer van goederen / 513
15.2.1 Invoer als belastbaar feit / 513
15.2.2 Binnenbrengen van goederen uit derdelanden (art. 18 lid 1 onderdeel a) / 514
15.2.3 Goederen uit het douanegebied van de EU (art. 18 lid 1 onderdeel b) / 517
15.2.4 Onttrekken van goederen aan een douaneregime (art. 18 lid 1 onderdeel c) / 517
15.2.4.1 Douaneregime en Douanewetboek van de Unie / 518
15.2.4.2 Geen invoer zolang goederen zich onder douaneregime bevinden / 519
15.2.4.3 In Nederland beëindigen van of onttrekken aan een douaneregime / 520
15.2.4.4 Intern communautair douanevervoer / 521
15.2.5 Bevoorrading (art. 18 lid 1 onderdeel d) / 521
15.2.6 Niet nakomen van verplichtingen / 522
15.3 Tijdstip en plaats van de invoer / 524
15.3.1 Tijdstip van de invoer / 524
15.3.2 Plaats van de invoer / 525
15.4 Maatstaf van heffing en tarief bij invoer / 527
15.4.1 Maatstaf van heffing / 527
15.4.1.1 De douanewaarde / 527
15.4.1.2 Bedragen die tot de maatstaf van heffing bij invoer behoren / 529
15.4.1.3 Bedragen die niet in de maatstaf van heffing worden opgenomen / 529
15.4.1.4 Complicaties bij vaststelling van de maatstaf van heffing bij combinaties van prestaties / 530
15.4.1.5 Verrekenprijzen, douanewaarde en de maatstaf van heffing / 531
15.4.2 Tarief / 531
15.5 Vrijstellingen bij invoer / 532
15.5.1 Goederen waarvoor bij invoer aanspraak bestaat op vrijstelling van douanerechten (art. 21 onderdeel a en b) / 532
15.5.2 Vrijstellingen bij invoer van goederen waarvan de levering in het binnenland in elk geval is vrijgesteld (art. 21 onderdeel c) / 533
15.5.3 Vrijstelling bij invoer, voorafgaand aan intracommunautaire levering
(art. 21 onderdeel d) / 535
15.5.4 Vrijstelling bij invoer bij toepassing van de invoerregeling (art. 21 onderdeel e) / 535
15.5.5 Reizigersbagage (art. 21a en 21b) / 536
15.6 Belastingschuldige bij invoer / 536
15.6.1 Geen duidelijke wettelijke regeling / 536
15.6.2 Omzetbelastingschuldige en douaneschuldenaar (art. 22) / 537
15.6.2.1 Omzetbelastingplichtige = douaneschuldenaar / 537
15.6.2.2 Schuldenaren bij in het vrije verkeer brengen / 538
15.6.2.3 Schuldenaren bij niet-naleving (smokkel, onttrekking) / 538
15.6.2.5 Art. 22a van de wet / 539
15.6.2.6 Invoer door particulieren / 539
15.6.3 Goederen bestemd voor aangewezen ondernemers en lichamen / 540
15.7 Wijze van heffen bij invoer / 540
15.7.1 Art. 22 van de wet / 540
15.7.1.1 Heffing / 540
15.7.1.2 Teruggaaf / 541
15.7.2 Verleggingsregeling bij invoer (art. 23) / 541
15.7.2.1 Bestemd voor / 543
15.7.2.2 Aangewezen ondernemers en lichamen / 543
15.8 Prestaties met betrekking tot niet-ingevoerde goederen / 545
15.9 Uitvoer / 546
15.9.1 Uitvoer door particulieren / 547
15.9.2 Uitvoer door lichamen in de zin van de AWR / 547
15.10 Bewijs / 548

HOOFDSTUK 16
Bijzondere regelingen / 549
16.1 Inleiding / 549
16.2 Regeling voor kleine ondernemers / 550
16.2.1 Gemoderniseerde regeling / 550
16.2.2 De regeling in hoofdlijnen / 550
16.2.3 De uitwerking van de regeling / 551
16.2.3.1 Wie vallen onder de regeling? / 551
16.2.3.2 Welke omzet telt mee bij de bepaling van het drempelbedrag en welke niet? / 551
16.2.3.3 Het drempelbedrag wordt in de loop van het jaar overschreden / 552
16.2.3.4 Ontheffing van administratieve verplichtingen / 552
16.3 Visserijregeling / 552
16.4 Regeling voor accijnsgoederen / 553
16.4.1 Aansluiting bij Wet op de accijns / 553
16.4.2 Verwerving accijnsgoederen / 553
16.5 Margeregeling / 554
16.5.1 Achtergrond van de regeling / 554
16.5.2 De regeling in hoofdlijnen / 555
16.5.3 Enkele kanttekeningen / 555
16.5.4 Toepassingsbereik / 556
16.5.4.1 Goederen waarop de regeling van toepassing is / 556
16.5.4.2 Levering door een niet-ondernemer / 557
16.5.5 Wederverkoper / 558
16.5.6 Maatstaf van heffing / 559
16.5.7 Globalisatie / 559
16.5.8 Reparatie of samenvoeging / 561
16.5.9 Toepassing margeregeling is geen verplichting / 561
16.5.10 Kunstvoorwerpen, antiquiteiten e.d. / 562
16.5.11 De margeregeling in internationaal verband / 562
16.5.11.1 Invoer en uitvoer / 562
16.5.11.2 Intracommunautaire transacties / 563
16.6 Regeling voor beleggingsgoud / 563
16.7 ‘One stop shop’ en post- en koeriersdienstenregeling / 564
16.8 Regeling voor reisbureaus / 564
16.8.1 Achtergrond van de regeling / 564
16.8.2 De regeling in hoofdlijnen / 565
16.8.3 De begrippen ‘reisbureau’ en ‘reiziger’ / 565
16.8.4 De winstmarge / 566
16.8.5 Nultarief / 567
16.8.6 Geen aftrek voor reisbureau-inkopen / 567

HOOFDSTUK 17
Administratieve verplichtingen / 569
17.1 Inleiding / 569
17.2 Aanmelding en registratie / 569
17.2.1 Melden als ondernemer / 569
17.2.2 Registratie als ondernemer / 570
17.3 De factuur / 571
17.3.1 Inleiding / 571
17.3.2 De factuur en de daaraan te stellen vereisten / 571
17.3.3 De verplichting tot afgifte van een factuur / 574
17.4 De aangifte en de administratie / 575
17.5 Suppletie / 576
17.6 De opgaaf intracommunautaire transacties, de statistiekopgave en CESOP / 577
17.7 Naheffing, bezwaar en beroep / 578

Trefwoordenregister / 579