Handboek fiscaal insolventierecht

Lijst van afkortingen xi
Voorwoord xiii

Hoofdstuk 1 Inleiding 1
1.1. De opzet van dit boek 1
1.2. De fiscale continuïteit bij insolventies en de fiscale informatieplicht 4
1.2.1. Algemeen 4
1.2.2. Continuïteit van aangifteplicht 4
1.2.3. Continuïteit van fiscale betaling 12
1.2.4. Fiscale continuïteit bij opheffing of vereenvoudigde afwikkeling faillissement; boedelschulden en negatieve boedel 13
1.2.5. Fiscale continuïteit bij schuldsanering/crediteurenakkoord 17
1.2.6. Fiscale continuïteit bij liquidatie/vereffening 18
1.2.7. Einde belastingplicht; opleggen aanslag aan niet meer bestaande rechtspersoon 19
1.2.8. Fiscale informatieplicht en geheimhouding 21
1.3. Schuldsanering van natuurlijke personen 22
1.4. Ethische kanttekeningen en doorstartscenario’s 25
1.4.1. Algemeen 25
1.4.2. Doorstartscenario’s; nieuwe insolventiewetgeving? 31
1.4.3. Doorstartcumprefs 37
1.4.4. Begin IB-ondernemerschap bij doorstart 38

Hoofdstuk 2 Algemene aspecten 41
2.1. De vaststelling en invordering van de belastingschuld 41
2.1.1. De heffingsfase 41
2.1.2. Aanslag- en aangiftebelasting 41
2.1.3. Aard belastingschuld/vordering 42
2.1.4. Wanneer is een belastingschuld een boedelschuld? 43
2.1.5. De invorderingsfase 51
2.2. Het open systeem van invordering 57
2.2.1. Wetsgeschiedenis 57
2.2.2. Enkele voorbeelden uit de rechtspraak 59
2.2.3. Het open systeem: eigen conclusies 71
2.3. Status van de fiscale regelgeving 73
2.3.1. Het legaliteitsbeginsel 73
2.3.2. Beleidsregels 74
2.3.3. Internationale en supranationale regels 77
2.3.4. De toepasselijkheid van de Awb 78
2.4. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 78
2.5. Aansprakelijkheid van de fiscus 83
2.6. Verjaring recht tot dwanginvordering en verrekening 88
2.7. Imputatieregels bij fiscale betaling en verrekening 90

Hoofdstuk 3 Fiscaal uitstel van betaling en kwijtschelding van belastingschulden 93
3.1. Inleiding 93
3.2. Uitstel van betaling 96
3.2.1. Algemeen 96
3.2.2. Uitstelregels voor ondernemers volgens de Leidraad Invordering 2008 104
3.2.3. Afwijzings- en intrekkingsgronden bij uitstel van betaling 107
3.2.4. Rechtsmiddelen tegen weigering of intrekking uitstel van betaling 109
3.3. Kwijtschelding van belastingschulden 110
3.3.1. Algemeen; karakter kwijtschelding 110
3.3.2. Kwijtschelding bij crediteurenakkoord 112
3.3.3. Afdwingen onderhands akkoord 117
3.3.4. Kwijtschelding bij schuldsanering natuurlijke personen 118
3.3.5. Afzien preferentie fiscus bij akkoord 119
3.3.6. Het stellen van voorwaarden aan kwijtschelding 120
3.3.7. Ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid 122
3.3.8. Weigeringsgronden kwijtschelding 122
3.3.9. Beroep tegen kwijtscheldingsbeslissing 123

Hoofdstuk 4 Faillissementsaanvraag door de fiscus 127
4.1. Algemeen 127
4.2. Uitgangspunt van de Leidraad 129
4.3. Welke fiscale vorderingen? 131
4.4. Aanhouden dan wel intrekken faillissementsaanvraag 134
4.5. Machtiging ministerie 134
4.6. Steunvorderingen bij de faillissementsaanvraag 137
4.7. Derdenverzet 138
4.8. Voorbeelden uit de rechtspraak; misbruik van bevoegdheid 138

Hoofdstuk 5 Fiscale preferentie en bodemrecht 141
5.1. Inleiding 141
5.2. Bodemzaken en het begrip bodem; de meldingsregeling bodemrecht 145
5.3. De bodempreferentie 151
5.3.1. Algemeen; Aerts q.q./ABN AMRO 151
5.3.2. Verplichtingen curator ten aanzien van de bodempreferentie; art. 57 lid 3 Fw 154
5.3.3. Omslag in de faillissementskosten bij de bodempreferentie; fixatiebeginsel 159
5.3.4. Onverschuldigde betaling door de fiscus en verlies van preferentie 164
5.3.5. Geldt het bodemrecht ook voor boedelschulden? 166
5.4. Het bodembeslag 167
5.4.1. Algemeen 167
5.4.2. Voor welke belastingen geldt het bodembeslag en wanneer kan het worden gelegd? 172
5.4.3. Bodembeslag en afkoelingsperiode 173
5.4.4. Eerst verhaal op zaken schuldenaar; verhaalsvolgorde 177
5.4.5. Wijze van uitwinning bodemzaken en rechtsmiddelen tegen bodembeslag 178
5.5. Verijdelingsconstructies bodemrecht 187
5.6. Rechten van derden t.o.v. het bodemrecht 189
5.7. Het bodemrecht en de WSNP 194

Hoofdstuk 6 Verrekening, overdracht en verpanding van fiscale schulden vorderingen; subrogatie en regres 197
6.1. Algemeen 197
6.2. Verrekening 198
6.2.1. Civielrechtelijke regels 198
6.2.2. Verrekening volgens de Fw; verhouding tot de Iw 1990 199
6.2.3. Verrekening volgens de Iw 1990; verrekening bij onverschuldigde betaling 203
6.2.4. Verrekening binnen een fiscale eenheid 210
6.2.5. Tijdstip verrekening en bekendmaking; verjaring verrekeningsmogelijkheid 216
6.2.6. Verrekening vóór einde betalingstermijn en bij uitstel van betaling 218
6.2.7. Enkele praktijksituaties 219
6.2.8. Verrekening bij een betwiste belastingschuld 220
6.2.9. Verrekening tijdens een afkoelingsperiode 221
6.3. Overdracht en verpanding van fiscale vorderingen 221
6.3.1. Civielrechtelijke regels 221
6.3.2. Instemmingsrecht respectievelijk instemmingsplicht ontvanger 225
6.3.3. Beroepsmogelijkheid 229
6.3.4. Derdenbeslag 230
6.4. Subrogatie 230
6.5. Regres 231

Hoofdstuk 7 Fiscale kruisverbanden 235
7.1. Inleiding 235
7.2. Fiscale eenheid 236
7.2.1. Algemeen 236
7.2.2. De fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting 237
7.2.3. De fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting bij faillissement 250
7.2.4. Het verbreken van de fiscale eenheid vennootschapsbelasting 251
7.2.5. Voor- en nadelen verbreken fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting 254
7.3. Fiscale eenheid voor de omzetbelasting 255
7.3.1. Algemeen 255
7.3.2. Voorwaarden voor een fiscale eenheid voor de omzetbelasting 260
7.3.3. Het verbreken van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting 264
7.4. Conclusies ten aanzien van de fiscale eenheid 266
7.5. Hoofdelijke aansprakelijkheden volgens de Iw 1990 267
7.5.1. Algemeen; procedurele aspecten 267
7.5.2. Bestuurdersaansprakelijkheid 273
7.5.3. Ketenaansprakelijkheid 289
7.5.4. Inlenersaansprakelijkheid 292
7.6. Aansprakelijkheid bij consolidatie ex art. 2:403 BW 294
7.7. Doorbraak van aansprakelijkheid; vereenzelviging 295

Hoofdstuk 8 Positie aandeelhouder bij insolventies 299
8.1. Algemeen 299
8.2. De privéaandeelhouder 300
8.3. De IB-ondernemer als aandeelhouder 308
8.4. De vennootschap als aandeelhouder; de deelnemingsvrijstelling 309
8.4.1. Algemeen 309
8.4.2. Het liquidatieverlies 313
8.4.3. Afwaardering van vorderingen 318
8.4.4. Verhouding deelnemingsvrijstelling en fiscale eenheid 321

Hoofdstuk 9 De fiscale gevolgen van schuldsanering/kwijtschelding, vrijval van crediteuren 323
9.1. Algemeen 323
9.2. Vrijval van schulden; de Fokker-casus 324
9.3. De kwijtscheldingswinstvrijstelling 328

Hoofdstuk 10 Omzetbelastingaspecten 337
10.1. Algemeen 337
10.2. Art. 29 Wet OB 341
10.3. Onbelaste levering volgens art. 37d Wet OB 350
10.4. Onroerende zaak; herzienings-btw en overdrachtsbelasting 355
10.5. Rentekas-problematiek; de btw-verleggingregeling 357

Hoofdstuk 11 De verliesvennootschap 363
11.1. Algemeen 363
11.2. Art. 20a Wet Vpb 365
11.3. Turbovennootschappen 367
11.4. De carry-backvordering; versnelde teruggave 368
11.5. Doorzakconstructies en overgang verliescompensatie 370
11.6. De overnameconstructie 372
11.7. De splitsing en fusie van (insolvente) rechtspersonen 375
Bijlage I Jurisprudentieoverzicht bodemrecht fiscus 379
Bijlage II Jurisprudentieoverzicht fiscale bestuurdersaansprakelijkheid 413
Lijst van geraadpleegde (algemene) literatuur 445

Jurisprudentieregister 447
Trefwoordenregister467