Vandamme introduceert in Wicked Skills het concept van de ‘Plek der Moeite’ – een metafoor voor situaties die weerstand oproepen, maar tegelijkertijd potentie hebben voor groei en transformatie. Dit boek is geen standaard zelfhulpboek of managementgids. Wicked Skills is een doordachte verkenning van hoe professionals op alle niveaus hun verantwoordelijkheid kunnen nemen en zingeving kunnen vertalen naar concrete acties.
Vier delen
Wicked Skills bestaat uit vier delen, waarin tien wicked skills worden behandeld. Het eerste deel richt zich op persoonlijke ontwikkeling, met nadruk op zelfreflectie, levenslang leren en de meervoudige invulling van professionele identiteit. Deel twee gaat in op interpersoonlijke vaardigheden, zoals het voeren van diepgaande dialogen en het beïnvloeden van gedrag. Het derde deel bekijkt complexe vraagstukken vanuit een systeemgerichte blik. Het laatste deel draait om de integratie van al deze vaardigheden in de dagelijkse praktijk van professionals.
Wat dit boek onderscheidt, is de manier waarop Vandamme complexe concepten toegankelijk maakt. Hij combineert inzichten uit filosofie, psychologie en systeemdenken en koppelt deze aan de praktijk van professionals. Dit maakt het boek niet alleen theoretisch sterk, maar ook praktisch toepasbaar.
systemische en holistische benadering
Een van de kernboodschappen van het boek is dat wicked skills meer zijn dan klassieke competenties. Ze vereisen een diepere bewustwording en een flexibele, creatieve benadering van problemen. Vandamme maakt hierbij onderscheid tussen ‘technische’ en ‘adaptieve’ uitdagingen: waar technische problemen een eenduidige oplossing hebben, vragen wicked problems om een systemische en holistische benadering.
Zo wordt er bijvoorbeeld aandacht besteed aan de kunst van het dialogiseren. In plaats van een gesprek te voeren waarin een winnaar en een verliezer uit de bus komen, pleit Vandamme voor triadisch dialogiseren: een gespreksvorm waarin de focus ligt op het gezamenlijk verkennen van een onderwerp. Dit type dialoog biedt een constructieve manier om met diversiteit om te gaan en creativiteit te benutten binnen teams en organisaties.
verbinding, vertrouwen en veiligheid
Een ander sterk punt van het boek is de manier waarop het ingaat op gedragsverandering en beïnvloeding. In plaats van de nadruk te leggen op machtsstructuren of hiërarchische controle, stelt de auteur dat invloed draait om verbinding, vertrouwen en veiligheid. Mensen laten zich niet zomaar veranderen, maar openen zich pas wanneer ze zich erkend en gerespecteerd voelen. Dit sluit goed aan bij inzichten uit de gedragspsychologie en veranderkunde.
Een van de meest waardevolle lessen is dat weerstand tegen verandering niet per definitie negatief is, maar juist een teken van psychologische stabiliteit. Vandamme presenteert een model waarin hij laat zien hoe weerstand kan worden omgezet in groei. Hij biedt concrete technieken om anderen te beïnvloeden. Dat gaat zonder dwang of manipulatie, maar door middel van inspireren, suggereren en evoceren.
systeemdenken
Het derde deel van het boek richt zich op systeemdenken en het omgaan met complexe vraagstukken. Dit is wellicht het meest uitdagende, maar ook het meest verfrissende deel. Hier introduceert Vandamme concepten zoals emergentie en holarchie, waarbij hij pleit voor een meer organische, zelforganiserende manier van samenwerken. In een wereld waarin hiërarchische modellen steeds vaker tekortschieten, biedt dit een waardevol alternatief.
wicked problems
Zijn bespreking van wicked problems – vraagstukken zonder duidelijke oplossing, zoals klimaatverandering of ongelijkheid – is bijzonder relevant. In plaats van te streven naar een definitieve oplossing, moedigt hij aan om beweging te creëren en in te zetten op lerende systemen die zich continu kunnen aanpassen. Wat Wicked Skills – in ieder geval voor mij – zo effectief maakt, is dat het niet alleen bij abstracte concepten blijft, maar ook concrete tools biedt voor professionals. Van het toepassen van de logische niveaus van Robert Dilts tot het gebruik van transactionele analyse bij gesprekken. Het boek staat vol bruikbare modellen en technieken. Ook het idee van jobcrafting, waarbij je je eigen werk zo inricht dat het aansluit bij je waarden en talenten, is een inspirerend en toepasbaar concept.
Vandamme benadrukt dat leiderschap niet alleen iets is voor bestuurders, maar dat elke professional een rol kan spelen in maatschappelijke verandering. Dit is een belangrijke boodschap in een tijd waarin organisaties steeds meer verwachten dat medewerkers proactief en verantwoordelijk handelen.
Inspirerend kader
Wicked Skills – Floreren op de Plek der Moeite is een indrukwekkend en gelaagd boek dat professionals uitdaagt om hun rol in organisaties en de samenleving opnieuw te definiëren. Het combineert theoretische diepgang met praktische toepasbaarheid en biedt een inspirerend kader voor iedereen die zijn of haar professionele identiteit verder wil ontwikkelen.
Hoewel het boek soms complex en filosofisch kan aanvoelen, biedt het waardevolle inzichten voor managers, coaches, HR-professionals en iedereen die zich bezighoudt met leiderschap en verandering. De persoonlijke reflecties van Vandamme aan het einde van elk hoofdstuk zorgen ervoor dat het boek niet alleen theoretisch blijft, maar ook een persoonlijke dimensie krijgt.
Voor wie bereid is om op een diepere laag naar leiderschap en verandering te kijken, is Wicked Skills een absolute aanrader.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
