Ik vermoedde een partner in crime in de strijd tegen doorgeschoten risico-aversie en papieren tijger risicomanagement. ‘Stuur maar op’, was dan ook per omgaande mijn antwoord aan de redacteur van managementboek.nl. Dít boek moest ik maar eens snel lezen. Of hoéft dat niet?
Kluitjesvolk is geschreven door BNR columnist, schrijver en innovatie strateeg Marianne Zwagerman. De ondertitel, 'Het hoeft niet!' is de kernboodschap van het boek: maak je éigen keuzes. Neem daarvoor verantwoordelijkheid, en ga ‘schaamteloos en onverschrokken leven en ondernemen’. Daar ontbreekt het volgens Zwagerman nogal aan: ‘We leven op een kluitje in een aangeharkt, overgereguleerd en risicomijdend land’.
Met deze stelling als uitgangspunt gaat ze in het eerste deel van het boek als een tornado door ons opgeruimde en georganiseerde land. Allerlei heilige huisjes vliegen door de lucht en komen gehavend neer. Een pakkend voorbeeld is het ongeval met de monstertruck in Haaksbergen, september 2014. Het publiek stond op zo’n 10 meter afstand achter dranghekken en waande zich daardoor veilig. Een prikkelend gedachte-experiment: stel dat de show in een weiland werd gegeven, zonder dranghekken. Zou je in dat geval, wellicht samen met je kinderen, ook op zo’n 10 meter afstand gaan kijken? Met andere woorden, waar is onze éigen inschatting van veilig en onveilig gebleven? Sinds een hele generatie in plaats van uit een boom op een rubberen tegel is gevallen? Veel risico-inschattingen hebben we collectief uit handen gegeven, in de illusie dat de overheid het wel voor ons regelt. En zo ontstond het rubbertegelparadijs, vol met mensen die bang zijn om te verliezen wat ze hebben. Vol met regels, procedures, helmpjes én…. risicomanagers, om de kans op verlies te minimaliseren.
Van deze snelgroeiende beroepsgroep, de risicomanager, moet Zwagerman weinig hebben: ‘Ja echt, dat is een baan!’ Van de risicomanager als dagelijkse remmer in de organisatie, getooid met lange risicolijsten en voortdurend op zoek naar vinkjes, moet ik ook weinig hebben. Dus daar vinden we elkaar. Het is de hoogste tijd om dat gebruikelijke risicomanagement, met de doorgeschoten focus op ogenschijnlijke beheersing, te vervangen. En wel door een realistisch omgaan met de onvermijdelijk onzekerheden op weg naar ambitieuze doelen en mooie resultaten. Daar is een combinatie van vakmanschap en moed voor nodig. Beide kun je ontwikkelen. Voor moed is dat niet eens zo ingewikkeld: maak een lijstje met tien dingen waar je bang voor bent en ga ze doen…
Met deze praktische tip zitten we al volop in het tweede deel van het boek, met volop voorbeelden van wat je eigenlijk allemaal niét hoeft. Enig egoïsme ligt hier op de loer, iets waar Zwagerman openlijk mee flirt. Daar gaat weer een heilig huisje. Dit tweede deel is hier en daar flink persoonlijk en heeft veel van personal coaching. Met de nadruk op sporten, spieren kweken en leren incasseren zit ze in de school van de Noor Erik Betrand Larssen en z’n wereldwijde bestsellers Helweek en Genadeloos. Dit alles in dienst van het ontwikkelen van levensgeluk. Want dáár gaat het Zwagerman om: zélf leven in plaats van als toeschouwer kijken hoe anderen dat doen.
Tot slot een disclaimer voor alle inwoners van het rubbertegelparadijs. Nuance is in dit boek af en toe ver te zoeken: ‘..het enige verschil tussen genuanceerde en ongenuanceerde mensen is dat genuanceerde mensen er langer over doen om tot hetzelfde inzicht te komen’. Ook inwoners van Hoofddorp en het aardbevingsgebied in de provincie Groningen zijn hierbij nadrukkelijk gewaarschuwd. Kan je wel tegen een stootje of wil je een wat opgeschud worden? Ga dan lekker dit boek lezen, verwonder je, erger je, geniet ervan, en kijk naar al die kluitjes om je heen. Het hoéft niet…
Dr. Martin van Staveren adviseert organisaties over omgaan met risico’s en onzekerheden. Zijn missie is om daarmee effectiviteit en welzijn binnen en buiten organisaties te vergroten. Martin is ook kerndocent aan de postacademische masteropleidingen Risicomanagement en Public Management, Universiteit Twente. Begin 2015 verscheen zijn boek Risicogestuurd werken in de praktijk bij uitgever Vakmedianet.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
