De moderne digitale provincie is gebaseerd op een verkennend onderzoek naar digitalisering in de twaalf provincies, gecombineerd met eigen ervaringen van de auteur en kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Het bestaat uit vijftien korte hoofdstukken verdeeld over 5 delen waarin stap voor stap het belang van digitalisering en wat daarvoor nodig wordt steeds duidelijk wordt.
Toegevoegde waarde
In het eerste deel wordt ingegaan op de toegevoegde waarde van de provincie en wat de invloed van digitalisering daarop kan zijn. Hierbij staat digitalisering niet op zichzelf. Digitalisering zal leiden tot veranderingen van de primaire processen in de publieke organisaties. Er worden tien mechanismen beschreven die de primaire processen veranderen:
- van mens naar machine
- van aannames naar weten
- van lang cyclisch evalueren naar kort cyclisch leren
- van statisch naar dynamisch werken
- van generieke naar specifieke actie
- van reageren naar proactief werken
- van geoptimaliseerde punten naar optimalisatie netwerk
- van eenvoudige verbanden naar sturen op complexe interacties
- van uitwisselen naar platform
- van overheid naar gedeelde community
Ten slotte gaat Jaring in dit deel in op 70 jaar overheidsmanagement en hij deelt een viertal belangrijke aandachtspunten voor de Nederlandse publieke sector.
Handelingsperspectieven
Het tweede deel definieert wat provincies moeten doen. Vier handelingsperspectieven passeren de revue:
- Anticiperen op effecten digitalisering
- Reguleren van digitale innovaties
- Innoveren met digitale mogelijkheden
- Stimuleren van digitale transformatie
Daarnaast worden drie niveaus in digitale innovatie beschreven: optimaliseren (0-1 jaar), innoveren (1-2 jaar) en transformeren (2-4 jaar). Ook het proces van visievorming naar realisatie zal door digitalisering veranderen. De essentie is dat digitalisering ertoe leidt dat overheden transformeren van een op documenten gebaseerde sturingswijze naar een meer data gedreven wijze van besturen.
Bouwblokken
Het derde deel beschrijft de zes bouwblokken van de moderne digitale provincie:
- Strategie – stabiliteit en adaptiviteit
- Samenwerken – ecosystemen en platformen
- Structuur – zelforganisatie en dienend leiderschap
- Sturing – data en dialoog
- Systemen – flexibiliteit en digitale assets
- Professionals – vakmanschap
Verder wordt in dit deel ingegaan op de digitale competenties van de publieke leider, een viertal digitale rollen (data scientist, data engineer, GIS-expert en analytics translator) en het innovatieproces van een moderne digitale provincie (verkenning & prioritering, solution design, proof of concept, pilot, implementatie en beheer & doorontwikkeling).
Voorwaarden
Digitalisering biedt kansen, maar het kan ook de vertrouwensrelatie beschadigen. In het vierde deel worden een aantal voorwaarden beschreven waaraan een digitale provincie moet voldoen zoals het hebben van een wendbare IT- en datahuishouding (data eenmalig vastleggen, data integreren, data gebruiken, en data presenteren), een nieuwe bestuursstijl (van planmatig naar adaptief) en betrokken burgers.
Samenhang
Het laatste deel laat zien dat provincies een start gemaakt hebben met de digitale transformatie, maar dat er een meer samenhangende benadering nodig is om digitaliseringspotentieel te benutten. De volgende stap is dat provincies digitalisering gericht gaan inzetten om de ruimtelijk-economische informatiepositie te versterken, om efficiencyvoordelen in de uitvoering te realiseren en dat zij digitalisering gaan benutten om de samenwerking met burgers en andere overheden op grote schaal te vergroten.
Conclusie
De moderne digitale provincie is een vlot en toegankelijk geschreven boek met vele referenties over het belang van en de weg naar een digitale provincie. Het biedt inzicht in de huidige positie en het weer toenemende belang van provincies. Het beschrijft vier handelingsperspectieven (anticiperen, reguleren, innoveren en stimuleren) en drie niveaus van innovatie. Daarnaast geeft het boek een aantal bouwblokken van de moderne digitale provincie en wat het betekent voor publiek leiderschap. Ook laat het een aantal randvoorwaarden zien zoals vertrouwen en empathie, een moderne IT- en datahuishouding en een nieuwe bestuursstijl waarbij de burgers betrokken worden. Ten slotte worden een aantal uitdagingen geschetst en hoe er samenhang in verandering kan worden gecreëerd.
Digitaal volwassen?
Ik kon mij echter niet vinden in de positionering van de provincies in het kwadrant digitaal volwassen provincies. Het boek laat juist zien dat er nog vele stappen bewust genomen moeten worden om digitaal volwassen te worden. Maar 11 van de 12 provincies zitten in al dit kwadrant terwijl ik verwacht zou hebben dat de meeste provincies zich in kwadrant digitaal beginnende provincies of in de andere kwadranten digitale projecten provincies of digitaal behoudende provincies zouden zitten. Speelt hier wellicht het optimism bias van de geënquêteerden een rol? Daarnaast zouden er volgens de voetnoot maar 11 provincies zijn geplot, ik tel er 12?
Over Henny Portman
Henny Portman is eigenaar van Portman PM[O] Consultancy en biedt begeleiding bij het invoeren en verbeteren van project-, programma- en portfoliomanagement inclusief het opzetten en verder ontwikkelen van PMO's. Hij is auteur en blogger en publiceert regelmatig artikelen.