Kleefstof van de Menselijke Maat

Pter van den Boom en Rob Vinke houden in 'Kleefstof van de menselijke maat' een pleidooi om met andere ogen naar organisaties te kijken en ze te ontwikkelen tot reflectieve werkgemeenschappen. Daarin staan betekenisgeving, intrinsieke motivatie, zingeving en partnerschap centraal. De samenleving en organisaties bevatten namelijk steeds minder kleefstof om groepen mensen met elkaar te verbinden. Organisaties worden vooral gezien als instrument om meer winst of andere strategische doelen te realiseren. De mens is naar de achtergrond verdrongen en verworden tot middel. Organisaties ontwikkelen niet of zeer moeizaam als er alleen sprake is van een instrumentele benadering. De heersende nadruk op de rede ontkent dat de mens eerst en vooral een sociaal en emotioneel wezen is, op zoek naar zingeving, binding en betekenisverlening. De controlegerichte blauwdruk van het management moet op efficiënte wijze gerealiseerd worden. De organisatie is daarbij een kil en rationeel instrument om economische opbrengsten te garanderen en verwordt tot een strijdtoneel waar de medewerker vasthoudt aan de menselijke maat en de manager aan zijn blauwdruk. In een samenleving is actief en participatief burgerschap nodig om de gemeenschap alert en vitaal te houden. Dat geldt ook voor organisaties. Daar is actief partnerschap noodzakelijk om de verschillende perspectieven op de organisatiewerkelijkheid en de juiste bedrijfsvoering naar voren te laten komen. Ondergeschikte medewerkers worden dan gelijkwaardige partners. Een sociaal verband kan vastlopen als slechts één paradigma, één beeld van de werkelijkheid domineert. De menselijke maat is dan zoek, met alle gevolgen voor klanten, medewerkers en de samenleving. Juist het reflectieve vermogen moet zich sterker ontwikkelen en uiten als het gaat om onze samenleving en ons organisatiebestaan. In de reflectieve benadering gaat het erom de werkelijkheid te begrijpen vanuit het eigen perspectief, maar ook door de bril van anderen. Een en/en-perspectief dus. Van den Boom en Vinke lichten het begrip moderniteit toe en benoemen de crisisverschijnselen van de huidige modernistische samenleving. Vervolgens contrasteren zij de modernistische samenleving met de reflectieve, die de gunstige aspecten van de moderniteit combineert met de menselijke maat. Reflectie betekent beseffen waar het om gaat. Dat kan als mensen zich betrokken voelen en betrokken zijn. Als participatieve burgers of medewerkers meedoen in het op de rails houden van de samenleving en de organisatie, krijgen die het karakter van een leefgemeenschap. Mensen onderschrijven de kernwaarden van die gemeenschap en handelen daar naar. Kernwaarden doen zo dienst als kleefstof. Reflectieve samenlevingen en organisaties werken vanuit een en/en-paradigma. De auteurs beschrijven hoe dat eruit ziet en daarna onderzoeken zij de veranderkundige processen die passen bij een reflectieve organisatie in beweging. De ontwikkelingen die de auteurs uitwerken zijn ingrijpend voor individuele mensen. Daarom richten zij zich tenslotte op de samenhang tussen individuen en organisaties. Om die samenhang te verkrijgen, is kleefstof nodig. Maar ook voedend leiderschap dat authenticiteit, waarden en talenten tot bloei laat komen in een werksfeer die gekenmerkt wordt door vertrouwen. In 'Kleefstof van de menselijke maat' beschrijven de auteurs kortom op erudiete wijze een nieuw perspectief voor het ontwikkelen van effectieve organisaties. Zij hanteren een rijke taal en prikkelen tot nadenken. Kortom, een belangwekkend boek in deze zorgelijke tijden.