Karin de Galan bouwt haar boek Online trainen geheel op in lijn met haar beproefde en glasheldere glijbaan-methode, die voor elke (beginnende) trainer het houvast biedt dat nodig is om een goede training te ontwerpen en geven. Deze glasheldere methode heeft collega Liesbeth Tetteroo in een eerdere recensie over dit boek terecht geprezen en samengevat. Daar heb ik niets aan toe te voegen. Maar wat dan wel?
Laat ik beginnen met mijn eigen context. Ik heb in mijn carrière als trainer van meet af aan de didactiek gemist die de belangrijkste onderliggende discipline is in dit boek. Ik ben - in de jaren 90 - opgeleid om in het hier-en-nu te improviseren, mijzelf als instrument in te zetten en veel aandacht te besteden aan de context waarbinnen de deelnemer de resultaten van de training moet gaan inzetten. Maar hoe je een training didactisch goed in elkaar zet, daar heb ik destijds vrijwel geen les in gehad. Misschien dat ik daarom ook zo eager ben om dit boek - en eerder de Trainingsachtbaan van Arie Speksnijder - te recenseren.
Niet voor niets zijn Karin en Arie nummer 1 en 2 Trainer van het jaar op dit moment. Zij voorzien in een behoefte, die NOBTRA terecht erkent als de basis van elke trainer: een gedegen methode voor het ontwerpen en geven van een training.
Ik leer terwijl ik lees en ik heb, terwijl ik dat doe, momenten van schaamte (oeps, dat heb ik altijd onhandig aangepakt) en herkenning (ja, dat klopt, zo werkt dat veel beter). Ik ben wat dat betreft een autodidact en dat gaat nu eenmaal gepaard met veel vallen en moeizaam, met de groep als proeftuin, opstaan. De harde weg dus. Gelukkig is er nu een veel zachtere. Als een beroep meer en meer als beroep wordt erkend, staan er mensen op die de beoefenaren een gedegen opleiding bieden, de professoren, zeg maar.
Deze professoren houden het beroep ook levend. Ze passen het aan aan de maatschappelijke ontwikkelingen. Dit leerboek voegt het trainen op afstand toe. Dat is hard nodig, want de beoefenaren voelen weerstand. Ik dacht in maart: ‘dat wil ik niet, dat doe ik niet en dat kan ook niet!' en ik was vast niet de enige. Onterecht, zo blijkt nu. Met goed voorbereide en doordachte aanpassingen kun je dezelfde manier kwaliteit bieden als altijd, is het geven van een onlinetraining goed te doen en - volgens de auteur - zelfs ontzettend leuk. Door de andere manier ontstaan er andere mogelijkheden. Het siert de trainer van het jaar dat juist zij, mooi op tijd, dit noodzakelijke boek heeft gepubliceerd. En omdat het over trainen gaat, biedt ze terecht workshops aan om - ook nu weer - het geleerde in de praktijk toe te kunnen passen.
Ik heb ook een kanttekening. Hoe volledig dit boek ook is, dat is het als leerboek voor het uitoefenen van een ambacht. Het vak ‘trainen' gaat over het aanleren van vaardigheden door middel van oefenen in een laboratoriumsituatie (de training) en vervolgens in het echt (de praktijk). Dat deden we altijd in een zaaltje (het laboratorium), nu dus breiden we dat uit met leren op afstand. Maar hoe we het ook doen, het gaat over gedrag. Rollenspellen, feedback (leren) geven, voorbeeldgedrag, oefenen met nieuw gedrag, het gaat over het uiteinde van een proces, de zichtbare top van een ijsberg. Aan het gedrag gaat immers een wereld van denken en voelen vooraf. Dat aspect valt niet of nauwelijks binnen het aandachtsgebied van dit boek. Dat is prima, want daardoor is het helder en overzichtelijk. Maar tegelijkertijd sluipt wellicht een gevaar naar binnen: het idee dat je door middel van draaiboeken, checklisten, een uitstekend trainingsdesign en de juiste vaardigheden en hulpmiddelen een goede training kunt geven. Een comfortabele, maar onjuiste opvatting, die ons terug kan brengen naar een situatie die we nu juist bezig zijn te verlaten. En dat zou ik heel erg jammer vinden. Als professioneel trainer moet je het totale proces van denken (overtuigingen, aannames, veroordelingen, meningen, herinneringen, verwachtingen, enz. enz.) en voelen (onzekerheden, irritaties, verdriet) van jezelf goed kennen en van daaruit kunnen begrijpen en beïnvloeden bij je deelnemers.
Ik zie Online trainen van Karin de Galan dan ook als een belangrijke bijdrage aan de actualisering van ons vak in relatie tot de maatschappelijke ontwikkelingen, maar met name voor het ambachtelijk deel. Niets minder, maar ook niet meer.
Over Bert van Dijk
Bert van Dijk MHD is meestertrainer en schrijver, gespecialiseerd in interactiekunde (de Roos van Leary).
