Het goed beheersen van de managementtaal garandeert niet dat u een goede manager wordt. Maar het omgekeerde is zeker waar: beheerst u de taal niet, dan is de kans vrijwel nihil dat u het wordt, laat staan een geslaagde. Taal is het belangrijkste - en vaak zelfs het enige - wapen waarover u als manager beschikt. Met mijn boek help ik u om (nog beter) de taal van managers te beheersen. Maar ik probeer ook om u op een andere manier naar die taal te laten kijken. Want het gebruik van het wapen veroorzaakt wel heel veel bijkomende schade.
Rare jongens, die managers
Ik was jarenlang docent ‘Management en Organisatie' aan de Executive MBA opleidingen van Nyenrode, BSN, de Baak en gaf dus toen eigenlijk al les in managementtaal. Maar het is mij pas later, nadat ik organisatieadviseur was geworden, gaan opvallen dat managers, zodra ze achter hun bureau of in de vergaderzaal zitten, heel raar met elkaar en tegen hun medewerkers (‘naar hen toe') gaan communiceren. Afhankelijk van hoe je ernaar kijkt is het om te lachen - voer voor cabaretiers -of, als het te dichtbij komt, om je kapot aan te ergeren. Dat koeterwaals is echter niet zomaar, bij toeval ontstaan: daar zit iets achter.
Managementtaal is machtstaal
Dat is een wezenskenmerk ervan. Het curieuze is echter, dat het woord macht in die taal niet voorkomt. Een beetje door de wol geverfde manager zal dat woord nooit gebruiken. Managementtaal is machtstaal die probeert te verdoezelen dat het dat is. Want het tweede wezenskenmerk is dat het wegmoffelt wat er werkelijk aan de hand is. Managementtaal is ook verdoezeltaal. Beide kenmerken op zich zijn misschien niet zo opzienbarend maar de mix ervan is funest. Zeker als je dat niet door hebt. In dit boek probeer ik met deze twee brillen op bekende managementwoorden, -uitdrukkingen en -slogans te ontmaskeren.
Managementtaal bureaucratiseert
Er is al jarenlang een gevaarlijk paradoxaal proces gaande. Uit mijn lange ervaring met managers weet ik dat de meeste van hen oprecht wars zijn van bureaucratie: dat irritante, onlogische, elkaar overlappende en tegensprekende, soms verstikkende geheel van bevoegdheden, regels, procedures en protocollen. Tegelijkertijd zijn het juist zij, de managers, die deze bureaucratie veroorzaken. Door de taal, die ze met elkaar spreken. Gevangen in hun taal doen ze met elkaar dingen die niemand wil. Ongetwijfeld onbedoeld en meestal ook onbewust, maar toch. Dat is wat ik in dit boek probeer bloot te leggen.
It's the language, stupid!
In zijn boekreview vraagt Paul Verburgt, auteur van Minimal Management, zich vertwijfeld en zelfs enigszins geërgerd af hoe het komt dat het proces van ‘ontbureaucratiseren', zelfs in bedrijven die daar bewust naar streven, zo langzaam - ‘ millimeter voor millimeter' - op gang komt. Welnu, het is de taal, sufferd! Ik ben het eens met waar hij naar toe wil maar ben minder optimistisch over de afloop.
Vroeger raadde ik mijn studenten aan, als ze wilden weten wat er zich echt in organisaties afspeelt, om op vrijdagavond hun oor in de kroeg te luisteren te leggen. Helaas wordt er tegenwoordig zelfs in kroegen al managementtaal gesproken. Ik vind dat een verontrustend teken. Ik deel de zorg van hen die zich druk maken over de economisering van de samenleving. Bureaucratisering is er het zusje van. Sterker: misschien wel de moeder.
Stop met managementtaal
Au fond is mijn boek over het gebruik van managementtaal een pleidooi om ermee te stoppen. Tenminste als u de bureaucratisering wilt stoppen. Voor wie dat durft, want het kan uw carrière maken, maar ook breken.
Joop Swieringa is docent en zelfstandig adviseur en helpt bedrijven om lerend te veranderen. Hij werkt daarbij in zeer uiteenlopende branches als de industrie, agrarische sector, financiële dienstverlening, ICT, welzijn en overheid. Hij is de auteur van verschillende boeken, en Inburgeringscursus voor managers is zijn nieuwste pennenvrucht.
