Meer uit minder - 'Een verhelderend boek'

Andrew McAfee ontkent in Meer uit minder niet dat we dingen beter kunnen doen, maar hij toont aan met heldere cijfers dat we wel degelijk de goede richting op gaan. Verrassend genoeg hebben we de negatieve trends uit het Industriële tijdperk weten om te keren. Technologie en kapitalisme zijn de drijfveren achter de dalende volumes aan benodigde grondstoffen voor onze consumptiemaatschappij. Met een toenemend maatschappelijk bewustzijn van misstanden en een ontvankelijke overheid die de juiste maatregelen neemt, zal het lukken om onze planeet en onze samenleving in de 21e eeuw steeds groener en duurzamer te laten worden. Dit noemt hij de vier ruiters van de optimist.

Meer uit minder is een degelijk en goed onderbouwd boek, dat bovendien zeer prettig leest. De opbouw is gestructureerd langs belangrijke vragen bij de economische theorie die McAfee presenteert. In de eerste hoofdstukken onderzoekt hij de geschiedenis van onze welvaart, waaruit blijkt dat we inderdaad roofbouw hebben gepleegd. De eerste Dag van de Aarde, in 1970, was het moment waarop dat bewustzijn breed werd gedeeld. Vervolgens laat McAfee zien dat we inmiddels in een andere fase zitten. Dankzij digitalisering en allerlei technologie zijn de weg ingeslagen naar dematerialisatie. Het grondstoffengebruik van alle Amerikanen voor de belangrijkste grondstoffen, zoals hout en metalen neemt sinds het nieuwe millennium alleen maar af, terwijl onze welvaart (ondanks de economische crisis van 2008) toeneemt. Volgens McAfee is vooral ons kapitalistisch model een belangrijke motor achter de dematerialisering van de economie. Minder materiaalgebruik betekent minder inkopen. Omdat kapitalisme inmiddels door velen is vergruisd, besteedt McAfee er een apart hoofdstuk aan, bedoeld om ons te overtuigen van de positieve uitwerking van kapitalisme. Maar, McAfee is absoluut geen puristische neoliberaal. Een ontvankelijke overheid is volgens hem essentieel om de externaliteiten zoals vervuiling en oneerlijke praktijken tegen te gaan. Parallel daaraan is maatschappelijk bewustzijn van misstanden nodig om politieke wil te organiseren. Een ontvankelijke overheid staat open voor goede ideeën en is effectief met stimulerende en beperkende maatregelen. Doelmatige handhaving en monitoring hoort daar uiteraard ook bij.

McAfee is helder over zijn zorgen met betrekking tot klimaatverandering. Daar moeten we niet te licht over denken is zijn mening. Hij noemt een aantal thema's voor de toekomst waar we ons als mensheid druk over zouden moeten maken. Naast het terugdringen van vervuiling en de uitstoot van broeikasgassen noemt hij kernenergie als duurzame energiebron voor de toekomst. De bescherming van diersoorten en habitats vindt hij uiterst belangrijk. Biotechnologie en genetisch gemodificeerde organismen ziet hij als zeer kansrijk. Fundamenteel onderzoek op allerlei thema's zou ons veel kunnen opleveren en brengt nieuwe kansen aan het licht. Markten, concurrentie en innovatie kunnen daar een flinke zwengel aan geven.

Meer uit minder is een verhelderend boek. Broodnodig bovendien om ons los te maken van onze diepgewortelde focus op negatief nieuws. Een optimistische analyse is niet alleen nodig om ons een ‘goed gevoel' te geven. Dat is een prettig bij-effect, maar belangrijker nog, het geeft ons de handvatten en onderbouwing om al die gunstige ontwikkelingen te versnellen door daar gericht op in te zetten. McAfee's degelijke en heldere analyse zal daarbij zeker helpen.

Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen. Ze schreef zelf ook een boek: Toekomstverkennen. Ze maakt deel uit van het collectief van toekomstdenkers voor de trendrede.