Iedereen kan innoveren

Alhoewel je met de titel zou kunnen denken dat dit een zelfhulpboek is, is de werkelijkheid anders. Het is vooral gericht op de ontwikkeling van organisaties, en veel minder op persoonlijke ontwikkeling.

Iedereen kan innoveren gaat om het innovatievermogen en niet om innovatie an sich (wat volgens de auteur namelijk niet te organiseren is). De wereld verandert en Stofberg weet heel goed te verwoorden wat er verandert en wat dat betekent voor mensen en organisaties. Aan het begin van het boek maakt hij daarbij al onderscheid tussen twee typen mensen. Een hoop lol heb ik gehad om het experiment met de ratjes waarmee Stofberg een vergelijking trekt met deze twee typen mensen. Vooruit dan, een korte uitleg.

Je schijnt twee typen ratten te hebben. Doelgerichte ratten met focus die vooral presteren in beheersbare omgevingen. En ratten die overwegend nieuwsgierig en snel afgeleid zijn. Wat blijkt? Wordt de bekende omgeving plotseling veranderd dan blijken de nieuwsgierige ratten sneller in staat om nieuwe weggetjes te vinden. De vergelijking met de mens gaat natuurlijk op als we onszelf bezien tegen het licht van een veranderende wereld. Aan de ene kant zijn projectleiders met focus nodig, aan de andere kant nieuwsgierige ontdekkers die nieuwe modellen, manieren van werken, producten en diensten weten uit te vogelen. Juist die laatste groep is nu van cruciaal belang.

Maar het zijn niet alleen de nieuwsgierigen, andersdenkenden of ontdekkers. Het innovatievermogen van een groep zit hem volgens de auteur vooral in verscheidenheid, de diversiteit binnen de groep. Ongeacht wat die verscheidenheid maakt, aangevuld met de factoren: ontmoeting, chemie en verandering (de vier pijlers van innovatievermogen). Binnen een groep moeten verbindingen tot stand komen, pas als mensen met elkaar praten blijken de kwartjes te vallen. Zelfs Albert Einstein zou zijn succes aan dit principe te danken hebben gehad. In de structuur van Stofberg om innovatievermogen te modelleren gebruikt de auteur de vier pijlers als kapstok waar telkens meer aan opgehangen wordt.

Prachtige zinnen

Het boek is goed leesbaar en - terwijl ik al veel gelezen heb over verandering en innovatie - bleef ik met stijgende bewondering prachtige zinnen in me opnemen. Niet alleen vaak mooi geformuleerd (‘Eigenlijk is innovatievermogen niet meer dan een continue ontmoeting van nieuwsgierigheid en blikwisseling’), maar ook inhoudelijk sterk. ‘De spijker op z’n kop’, dacht ik dan. Spot-on! En dat is knap, want innovatie laat zich niet makkelijk uitleggen. De harde, praktische kant ervan weliswaar wel (een nieuwe gadget of techniek beschrijven is betrekkelijk eenvoudig), maar als ‘t gaat om de argumentatie en uitleg van de noodzaak voor verandering, nieuwe wegen vinden en inslaan, dat te organiseren, vanuit de gedachte dat alles mogelijk zou kunnen zijn, daar heb je schrijftalent én vakkennis voor nodig.

Hoewel er vele praktijkvoorbeelden de revue (beknopt) passeren is een ‘minpunt’ van het boek misschien dat het niet heel concreet wordt. Maar ik ben hier voorzichtig mee, want ik geloof niet dat de auteur het bedoeld heeft om een handvat, een template te bieden voor het ontwikkelen van nieuwe ideeën, producten, concepten, etc. Daar heb je de bekende canvas-tools voor. Het boek opent vooral een mindset, een manier van denken en is een aansporing om binnen organisaties anders te handelen. En vooral los te laten.

Dat loslaten is misschien nog wel de belangrijkste les van het boek. Ik heb er zelf veel mee te maken en weet hoe hardnekkig vaste patronen en opvattingen zijn. In Iedereen kan innoveren wordt nog eens haarfijn uitgelegd waarom het ondernemingen maar niet lukt om het oude los te laten en het nieuwe (onzekere) aan te gaan. Een mooi boek, met de herkenbare signatuur van uitgever Haystack, dat niet mag ontbreken op het lijstje van ceo’s, ondernemers en innovatiemanagers.

Robert Buisman is Co-owner van Studio Interactive, Creatief Bureau voor Interactieve Videoconcepten en Kwartiermaker bij de Dutch Innovation School, 21st Century School voor Creativiteit, Ondernemerschap en Innovatie. Certified Design Thinker en auteur van Zakelijk succes in nieuwe tijden.