Voor echte verandering ben je bij Elleke van Gelder aan het juiste adres. Ze neemt geen genoegen met een doorsnee-aanpak: nee, bij haar ontkom je er niet aan om diepere bronnen aan te boren, zoals ze ook al bewees in haar eerste boek Het grote verwonderboek voor managers. Nu is er een vervolg waar je meer dan warm van wordt: Creatieve vuurkracht. Daarin worden we opgeroepen om te spelen met vuur en ‘de zonnen aan te steken’.
illumineren
Om daar te komen hebben we al onze creativiteit nodig. Dus geen afgezaagde brainstorm met geeltjes, maar echt ‘illumineren’: de tijd nemen om beter en dieper te graven. In deel 1 bouwen we stap voor stap aan een complete definitie van creativiteit als ‘de bereidheid en verantwoordelijkheid om de bestaande status quo uit te dagen en vertrouwde kaders en conventionele patronen te doorbreken, met als doel positieve verandering en duurzame impact te stimuleren in complexe vraagstukken’.
verlichten, uitvinden, uitdagen en re-integreren
Creatieve vuurkracht bestaat uit vier delen, waarvan de titels ook weer het woord ‘vuur’ vormen. We gaan verlichten, uitvinden, uitdagen en re-integreren. Bent u daar nog? Van Gelder onderwerpt ons aan wat ze een ‘creatieve audit’ noemt (aan de hand van 23 open vragen), wat echt een stuk leuker is dan je bij het woord ‘audit’ denkt. Zo wordt er gevraagd naar onze eigen creativiteit thuis, op school en in onze eerste baan.
Onderaan de pagina, in kleine lettertjes, staan antwoordsuggesties om ons op weg te helpen. We mogen onszelf plotten op ‘de Creatieve Acht’, losjes afgeleid van de welbekende ‘Big Five’. Hoe open, vertrouwend, moedig, initiatiefrijk, volhardend, ongehoorzaam, optimistisch en introspectief zijn we nou écht? Elk van die acht eigenschappen heeft ook een tegenovergestelde pool, waartussen zich een continuüm bevindt.
uitdagingsvermogen
Vaak domineert in organisaties het conservatisme. Creatieve vuurkracht biedt een keur aan manieren om daar creatief iets tegenover te stellen. Uiteindelijk gaan we zelfs aan de slag met wippen, vlammetjes en waterdruppels, in het boek ook mooi visueel weergegeven. Als het goed is, is uw nieuwsgierigheid nu al ruimschoots geprikkeld.
Er zijn drie manieren om ons ‘uitdagingsvermogen’ – weer zo’n nieuw woord dat moeiteloos invoegt – te vergroten: de creatieve kant meer gewicht geven, alleen of samen; de conservatieve kant verleiden om ook over te steken naar daar waar de creativiteit zit (waarbij de inspiratie en passie van een creatieve leider wonderen kunnen doen); of het kantelpunt verleggen. In deel 4 komen we vervolgens weer helemaal terug op aarde: we krijgen aanwijzingen hoe we onze nieuw gewonnen creativiteit kunnen inpassen en benutten in ons dagelijks werk.
brandstof, zuurstof en warmte
Hoe kun je dit vuurtje nu brandend houden? Van Gelder noemt de trits brandstof, zuurstof en warmte: zie een crisis als kans en uitdaging, voeg daar de nodige reflectie en een adempauze aan toe en zet het geheel in vuur en vlam met urgentie en passie. Anderen kunnen ons daarbij helpen: denk aan een creatieve vriend, die je net anders helpt dan de al bekende critical friend, of zelfs aan een hele groep – een heus Gilde van Creatieve Vrienden. Zo kun je het vuur doorgeven en anderen aansteken. Wat ook zou helpen: als er in het onderwijs meer aandacht, tijd en ruimte zou zijn voor het aanleren en oefenen van creatieve vaardigheden.
Een boek als Creatieve vuurkracht lees je niet onbewogen. Het zet iets in gang, enthousiasmeert en engageert. Ik kan me voorstellen dat het effect nog aanzienlijk groter wordt wanneer je het samen leest en ermee aan de slag gaat. Van Gelder nodigt ons uit om de daad bij het woord te voegen, te spelen met vuur en daarmee niet zuinig te zijn. ‘Burn, baby, burn!’ zijn haar afsluitende woorden. Waar wachten we nog op? Maar pas op, weet wat je doet: besteed er voldoende aandacht aan, neem het uiterst serieus en handle with care – om er niet lelijk je vingers aan te branden.
Over Rogier van der Wal
Rogier van der Wal is lector bij een hogeschool met een achtergrond in klassieke talen, filosofie en bestuurskunde. Hij is tevens actief als literair vertaler, als musicus en als voorzitter van een lokale Rekenkamer.