Voor Philippe Bailleur en Annette Meulmeester is leiderschapsontwikkeling onlosmakelijk verbonden aan organisatieontwikkeling. Een collectief proces dat begint bij de strategische uitdagingen van de organisatie. De concepten en perspectieven die zij in hun boek Navigate aanreiken, helpen om met de reis van dat collectief het verschil te maken.
Complexiteit
Bailleur en Meulmeester gaan in hun boek uit van een complexe wereld. Bij complexiteit zijn oorzaak en gevolg pas achteraf te duiden. Het terrein is onbekend en het totale vraagstuk niet te overzien. Veel actoren met verschillende perspectieven en belangen zijn betrokken. Dat zorgt voor onzekerheid en een onvoorspelbare toekomst. Vaak wordt deze complexiteit genegeerd of slaat men die plat, zodat de bekende methoden en technieken erop losgelaten kunnen worden. Maar complexiteit laat zich niet negeren en slaat later – op een ongelegen moment – genadeloos toe. Hoogste tijd voor leidinggevenden om te leren navigeren, om te schakelen tussen het oude en het nieuwe en niet in oude patronen te blijven hangen als de situatie om iets anders vraagt. Zeker nu complexe vraagstukken meer en meer de overhand krijgen.
Hugo
De auteurs voeren door het hele boek Hugo op. Een leidinggevende die moet leren navigeren in een fictieve organisatie in transitie. Aan zijn hand laten ze zien wat leiderschap in een complexe omgeving anders maakt en dat de oude bekende manier van kijken naar de werkelijkheid niet meer voldoet om betekenis te geven aan wat zich voordoet. Dan gaat het over het ontdekken van patronen en betekenis geven aan wat we zien en voelen gebeuren. Om zo door het onbekende te navigeren.
Weerbarstige praktijk
Vervolgens komt de weerbarstigheid van de praktijk aan de orde. In deze fase voelt het alsof er - ondanks alle inspanning - niets in beweging komt. Hier leert Hugo de organisatie te benaderen als levend systeem en krijgt hij instrumenten om in kleine stappen vooruit te denken en progressie te herkennen. Dan moet hij bij zichzelf naar binnen gaan en zijn eigen draak in de ogen kijken. Als hij begint te vechten tegen de draken van anderen zal hij regelmatig twijfel, frustratie en boosheid ervaren die hem diep raakt. Totdat de oude patronen beginnen los te laten en ruimte ontstaat voor iets nieuws. Dat is niet maakbaar. Hugo leert echter loslaten en openstaan voor het nieuwe dat vorm krijgt in de interactie tussen mensen. Daarbij is de kwaliteit van de dialoog belangrijk.
Collectieve vermogens
Hugo maakt zijn reis niet alleen. Navigeren in een complexe wereld vraagt om het ontwikkelen van collectieve vermogens in een samenspel tussen mensen, teams en organisaties. Die complexe en dynamische omgeving vergt het vermogen om de weg te ontdekken, te voelen en te vinden (emergente strategie), in plaats van de weg uitsluitend te bedenken.
Philippe Bailleur en Annette Meulmeester diepen de verschillende thema’s die Hugo tegenkomt uit en maken ze concreet met handvatten die houvast geven bij het navigeren op onbekend terrein. Dit maakt Navigate tot een boeiende en bijzonder waardevolle handreiking voor leidinggevenden en adviseurs.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
