Huub Buijssen heeft het goed voor elkaar: een topcarrière als psycholoog, een boekenkast vol geschreven en ook internationaal verkopen zijn boeken over dementie en depressie. Je kan gerust zeggen dat hij succesvol is. Waar komt dat door, dat succes? Tijd voor zijn volgende bestseller: een zeven-stappen-naar-succes-boek, toch? Nou, nee. Integendeel: Buijssen is op missie om de mythe rondom succes aan te pakken.
Soorten succes
Die mythe is dat succes een logisch en rechtlijnig gevolg is van intelligentie, hard werken en kwaliteiten als ‘het herkennen en benutten van kansen’. Buijssen hanteert net als James Clear twee soorten succes: de milde en de wilde soort.
Voor de elementen van succes citeert hij een formule uit Daniel Kahneman's Ons feilbare denken: Succes = Kwaliteit + Toeval. Bij mild succes is de verhouding 50/50, wild succes is eerder 10/90. Dan zou je denken: okee, toeval is inderdaad een factor, maar er blijft een element van kwaliteit. De inzet van succesvolle mensen telt toch mee, volgens ons gevoel. Je kan toch niet zeggen dat al die succesvolle mensen alleen maar geluk hebben gehad? Hier citeert Buijssen uitgebreid auteur Nassim Nicholas Taleb, die even stellig als erudiet is over de rol van toeval bij zo ongeveer alles.
Vinkjes
Bij toevalsfactoren noemt Buijssen al snel de inmiddels legendarische 7 vinkjes van Joris Luijendijk. Allemaal factoren waar je weinig invloed op hebt, maar die opvallend vaak bij succesvolle Nederlanders aanwezig zijn. Luijendijk geeft zelf aan dat de 7 vinkjes een aanzet zijn, aanleiding voor Buijssen om in dit boek de vinkjes uit te breiden naar 14. Daarmee wil hij de eerder genoemde factor ‘kwaliteit’ van Kahneman aan het wankelen brengen; heel veel zaken binnen die factor zijn bij nader inzien toe te schrijven aan toeval, bijvoorbeeld vanuit 14 vinkjes.
Overal toeval
Vanuit de kritische blik op de oorzaken van succes volgen vijf hoofdstukken die illustreren dat succes komt door toeval. Als eerste specifieke voorbeelden van extreem succes: Elon Musk, Bill Gates, Mark Zuckerberg en Jeff Bezos. In dit rijtje verwachtte ik nog een naam tegen te komen: Warren Buffet, de absurd rijke en succesvolle Amerikaanse investeerder. Misschien is hij bij het brede publiek minder bekend, waardoor hij een minder aansprekend voorbeeld is. Naast personen worden ook enkele gebieden de maat genomen: zakenleven, sport, wetenschap en literatuur. Hier ook wel wat anekdotische beschrijvingen, maar vooral een meer analytische, wetenschappelijke aanpak. Het zal je niet verbazen: de meest triviale feiten en gebeurtenissen zijn de oorzaak van succes.
Verklarend
Buijssen wil weten waar die instinctieve ‘ja maar…’ reactie vandaan komt - wanneer je zegt dat toeval de enige verklaring van succes is. Ook: waarom blijven we boeken lezen over rijk en succesvol worden, terwijl de auteurs van diezelfde boeken zelf niet buitengewoon rijk zijn geworden? Dit deel van het boek vind ik veruit het meest interessant. Het vertelt duidelijk over inzichten uit bijvoorbeeld psychologie en sociologie.
Strijdbaar
In het laatste stuk merk ik jammer genoeg dat ik steeds meer afhaak. Buijssen gaat over van analyse en verklaring naar (individuele) gevolgen en oplossingen. Zo noemt en onderbouwt hij het basisinkomen als ingreep om succes voor meerdere mensen toegankelijk te maken. Begrijp me goed: er is niets mis met het vurig strijden voor meer gelijkheid. In een boek als dit verwacht ik het alleen niet, het lijkt niet binnen de scope te passen.
Waarom succes een kwestie van geluk is blijkt een aangenaam prikkelend boek. Zelf heb ik niets met lineair-causale verklaringen, zeker niet wanneer het over succes gaat. De werkelijkheid is complex en toeval is, of je het wilt of niet, een belangrijk gegeven. Dit boek brengt die gedachte op een gestructureerde manier naar voren.
Over Hans de Witte-van Mierle
Hans de Witte - van Mierle is adviseur, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.
