Elk type heeft zijn eigen kernkwaliteiten en daarmee ook zijn eigen valkuilen, allergieën en uitdagingen. Hiermee komen Ofmans bekende kernkwadranten om de hoek. Zo'n kernkwadrant maakt zichtbaar hoe iemand onder druk functioneert; hij kan onherkenbaar veranderen door zijn valkuilen en allergieën. Om een voorbeeld te noemen uit het eerste enneagramtype, de 'perfectionist': één van de kernkwaliteiten is ordelijkheid. Teveel van het goede wordt een valkuil, namelijk pietluttigheid. De perfectionist is allergisch voor wispelturigheid en zijn uitdaging ligt in flexibiliteit. Overigens valt van een allergie, het gedrag waar je een hekel aan hebt, het meest te leren over en voor jezelf. Dan volgen uitgebreide beschrijvingen van alle negen enneatypes, elk met hun eigen kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen om het persoonlijke plaatje duidelijk te maken. Het laatste deel, waarin het persoonlijke ontwikkelingsplan centraal staat, begint met een serie vragen om te ontdekken én te begrijpen welk type je bent. Vervolgens wordt de zoektocht naar jezelf voortgezet aan de hand van een reeks introspectieve vragen. Sommige daarvan vereisen bijna dat de lezer een rebirthing-therapie ondergaat, zoals de vraag naar herinneringen als foetus in de baarmoeder. Andere vragen, zoals de vraag naar wie en welke ervaringen hebben bijgedragen aan wie en wat je nu bent, vragen naar zingeving, bezieling, drijfveren en patronen zijn wel degelijk interessant binnen de spirituele zoektocht waar ieder mens op zijn eigen manier mee bezig is. Met de verworven inzichten kan de lezer een persoonlijk ontwikkelingsplan opstellen. Bovendien kan hij zich daarbij nog laten helpen door de 'reis die de lezer dichter bij zichzelf brengt': vragenlijsten, video's om zicht te krijgen op het eigen type en het genereren van uitdagingen vanuit het kernkwadrant. Naar de Cd-rom waarover in dit boek gesproken ben ik helaas niet nieuwsgierig. Ofman schrijft in zijn voorwoord dat hij in aanvang sceptisch was omdat hij niet zo veel op heeft met modellen met vragenlijsten die een analyse opleveren die je vertellen hoe je bent. Toch intrigeerde het enneagram hem zodanig dat hij 'de rijkdom in het model' ontdekte. Wat jammer dat hij zich tóch hiertoe heeft laten verleiden. Van der Weck zegt in haar voorwoord dat zij vele teambuildingssessies heeft gedaan met het enneagram als bewustwordingsmodel. Dit kan heel wel mogelijk zijn, maar dit boek kan mij hier niet van overtuigen. Ik hou maar het gevoel dat teamfunctioneren met meer facetten dan alleen karakterologische verschillen te maken heeft. Of zoek ik het te ver als ik denk aan (in)formeel leiderschap, (in)formele cultuur, (in)formele macht, belangen, competitie, irrationele besluitvorming? Eigenlijk biedt de astrologie in haar zuivere beoefening veel meer aanknopingspunten, terwijl juist deze tak van sport zo verguisd wordt. Al met al is het een boek geworden met een hoog 'doe-de-ken-jezelf-test' gehalte, desgewenst aangevuld met een cd-rom. Kennelijk heb ik mijn allergie voor handboeken voor de 'doe-het-zelver' nog niet kunnen (of willen) omzetten in een uitdaging. Ik kan mij voorstellen dat een bepaalde groep lezers die zich met een spirituele zoektocht bezig houdt door dit boek verder op weg wordt geholpen. Gezien de stapels die ik bij de boekhandels zie liggen zal dit ook wel het geval zijn, hoewel er voor dit doel heel wat betere literatuur voorhanden is. In tegenstelling tot Ofman's eerdere werk 'Bezieling en kwaliteit in organisaties' hoort 'De Kernkwaliteiten van het Enneagram' beslist niet thuis in de categorie managementliteratuur. Noch voor teambuilding, noch voor personal coaching biedt het mij een zinvol instrument om de fit tussen team / individu en organisatiespecifieke problemen en verhoudingen adequaat te hanteren.
Over Hilde Veraart-Maas
Hilde Veraart-Maas (1954-2019) was organisatiesocioloog. Na 22 jaar Human Resources Management vestigde zij zich als HRM-adviseur, trainer en (team)coach. Zij heeft door de jaren heen het socratisch coachen verder ontwikkeld. Zij werkt vanuit het principe: 'je weet zelf het beste wat goed voor je is!' De kracht van gedachten staat in haar aanpak centraal en de methode bewijst vooral goede diensten als iemand niet geholpen wil worden. Zij schreef diverse boeken over socratisch coachen, niet alleen als coachingsmethode (2006), maar ook over de vele toepassingsmogelijkheden. Zij was Master Practitioner NOBCO EMCC.
