Het racismedebat heeft ook het culturele perspectief doen schuiven. Onder het succesverhaal van Nederland zit koloniale pijn en een houding die we nu niet meer acceptabel vinden. Het onderwerp identiteit leeft in ons land. En zeer zeker ook bij columnisten en opiniemakers. Journalist Elma Drayer heeft de kranten voor ons uitgeplozen en heeft het debat nauwgezet voor ons in kaart gebracht.
De discussie over identiteit beperkt zich niet tot Nederland. De toon wordt gezet in de Verenigde Staten en veel van het jargon en de argumentatie is afkomstig uit de debatten al daar. Wie internationaal kijkt, struikelt onmiddellijk over “onze” Zwarte Piet. Maar ook de erkenning van het slavernijverleden en het dekolonialiseren van musea heeft een internationale toonzetting. Afgaande op de analyse van Drayer lijkt antiracisme – in woord en pen –radicaler en intoleranter te worden. Meest zorgwekkend komt op mij over de situatie in de academische wereld waar sprekers met een onwelgevallige mening van het podium worden geweerd en studenten moeten worden gewaarschuwd voor lesstof die mogelijk kwetsend voor hen is. Behalve censuur zou dit de onafhankelijkheid van de wetenschap schaden.
Drayers analyse richt zich vooral op de journalistiek en non-fictieliteratuur. Deze afbakening maakt dat ze niet ingaat op bredere maatschappelijke processen die ten grondslag liggen aan een verminderd incasseringsvermogen, korte lontjes en lange tenen. De beschermde opvoeding van millennials, het opgeblazen zelfbeeld dat we op sociale media etaleren, en de verharding van het debat op diezelfde sociale media zou een breder perspectief geven. Verder richt Drayer zich vooral op de linkse politieke kleur, en in veel mindere mate op de rechterflank, waar eveneens sprake is van identiteitspolitiek.
Het pleidooi van dit boek is om het over het grotere plaatje te hebben van racisme en identiteit. Nu zijn we in een situatie beland waar het vooral lijkt te gaan over de gekwetstheid van personen vanuit hun groepskenmerken, waar weer op gereageerd wordt. Het zou volgens Drayer meer mogen gaan over de overeenkomsten tussen mensen, waarbij aandacht is voor de individuele kwaliteiten.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.