Organisatieontwikkeling met Theory U

De letter U vormt de basis van Theorie U. Deze vorm symboliseert een proces waarbij het nodig is de diepte in te gaan om te komen tot daadwerkelijke verandering. In ontwikkelprocessen tussen mensen is altijd sprake van een zichtbaar en een onzichtbaar deel.

Het zichtbare deel is wat we doen, zeggen en zien. Het onzichtbare deel is ons onbewuste dat mede bepaalt hoe we in het zichtbare deel handelen. In het doorlopen van het U-proces komen dus aspecten aan bod die niet rationeel zijn. En die zijn moeilijk onder woorden te brengen. Om theorie U werkelijk te doorgronden, moet je haar ervaren.

Downloaden is het kopiëren van oude, bestaande kennis in het benaderen van nieuwe vraagstukken. We zijn over het algemeen geneigd om vraagstukken op deze manier aan te vliegen. Door oude oplossingen toe te passen, vanuit ingesleten denkpatronen, vanuit wat we al weten of wat we direct overnemen van anderen. Downloading staat linksboven de U in Scharmers model. We zijn gewend om direct over te steken naar oplossingen door meteen in actie te komen.

We steken van downloading over naar performing (rechtsboven de U). Dat is actie vanuit het oude paradigma en die staat niet in verbinding met het geheel, wat wel mogelijk wordt als we het U-proces volledig doorlopen.

In het U-proces gaan we de diepte in en daarbij betrekken we informatie uit het onbewuste, uit wat zich onder de oppervlakte bevindt. De oude benadering, met een directe overstap van downloading naar performing, leidt hooguit tot een oppervlakkige verandering. Door het U-proces te gebruiken ontstaat verbinding met het geheel en wordt diepgaande verandering of organisatieontwikkeling mogelijk.

Na een bondige en begrijpelijke introductie in de Theorie U beschrijven Esther de Haan en Eva Beerends werkvormen voor iedere fase van het U-model. Per werkvorm geven zij een korte inleiding en een achtergrondschets, gevolgd door een kader met een praktijkvoorbeeld, het doel, de beschrijving en het resultaat.

Het tweede deel van het boek bevat praktijkervaringen van organisaties en adviseurs die met Theorie U werken. 'Organisatieontwikkeling met Theory U' maakt het gedachtegoed van Otto Scharmer voor een breed publiek toegankelijk. Dat gaat natuurlijk wel ten koste van bijna alle rijkdom uit het hoofdwerk van Scharmer (zie 'Theorie U'). Drukbezette trainers, coaches en adviseurs kunnen direct aan de slag met de werkvormen van De Haan en Beerends. Dat vraagt echter wel een bepaalde houding, een manier van in het leven staan en naar het leven kijken en om een brede ervaring in het werken met groepen.

Het boek verdient een plek onder handbereik van organisatieontwikkelaars en veranderkundigen. Maar ook voor communicatieprofessionals biedt het nieuwe inzichten zoals de vier niveaus van handelen en communiceren van Scharmer.