In de inleiding gaat Strikwerda in op het wezen van besturen en de verandering daarin: ‘van de zichtbare hand naar de inspirerende geest’. Zijn gedachtegang opent met de mystiek van besturen, gevolgd door de zichtbare hand, bestuursinstrumenten, van onbewust naar bewust begrip, de klassieke bestuursdoctrine, besturen en boerenverstand, de vrijheid van de bestuurder, effectiviteit van bestuursinstrumenten, besturen in de 21e eeuw, besturen als het creëren van voorwaarden naar besturen als een spanning.
Zie daar de rode draad van het boek: de noodzaak om het ondernemingsbestuur anders te bezien en aan te pakken, voortkomend uit veranderingen in de basiscondities van de economie. Denk aan het veranderende karakter van kennis en in de wijze waarop kennis wordt gegenereerd, de omslag naar immateriële activa, verzwakking van maatschappelijke instituties en sturing door overheden, wijzigende machtsverhoudingen en markten, andere rol van informatiegoederen en dalende kosten voor informatie en communicatie.
Na de inleiding volgen hoofdstukken over wat ondernemingsbestuur is, wat de opdracht van het bestuur is, over de discretionaire ruimte voor medewerkers, de organisatie van de informatie in de onderneming, proces en financial control, gedragswetenschappelijke aspecten, het realiseren van een cultuuromslag, authenticiteit in het werk, strategie op basis van afnemerssynergiën, de multidimensionale organisatie, shared service centers, informatietechnologie, de strategy audit, de Nederlandse corporate governance code en besturen in een lerende economie.
Alle hoofdstukken overziend, lijkt de opmerking die de auteur in de inleiding plaatst - over de afwezigheid van handboeken over ondernemingsbestuur - nog het meest op een understatement. Tussen de regels door is te proeven en zelfs te lezen dat een vooruitdenkende en -kijkende auteur wel enige frustratie moet verwerken als hij ziet dat zijn inzichten wel gelezen en gehoord worden, maar (nog?) niet of ten dele toegepast worden.
De titel verraadt al de breedte van de inhoud van het boek. Een boek dat het verdient in gedeelten gelezen te worden, zodat de kern van de diverse onderwerpen goed en diep binnenkomt en aanzet tot het anders gaan zien en vervolgens ook anders gaan werken in het ondernemingsbestuur. Leesvoer voor professionals, managers, bestuurders en toezichthouders. Goed toegankelijk, ondanks de vaktermen en dankzij de goed gestructureerde tekstopbouw.
Deze recensie verscheen eerder in VTOI Nieuws
Over Jacques Gerards
Jacques Gerards is directeur van Bureau Bestuurlijk Advies en partner van het Instituut Governance & Leiderschap.
