Dan de nieuwe dingen: Gratton gebruikt een instrument om organisaties te (leren) zien als een geïntegreerd complex geheel om interrelaties binnen het systeem te begrijpen en om te zien wat de gevolgen van de verandering zijn op (elk deel van) het systeem. Zij noemt dat instrument een 'map', een 'Gestalt', een tekening van thema's of elementen en de dynamische relaties ertussen. We kennen dit al wel wat langer. Peter Senge gebruikt gebruikt bijvoorbeeld causale diagrammen om dynamische patronen op te sporen, en helpt groepen en teams door middel van dit systeemdenken overzicht te krijgen. Maar Gratton geeft interessante voorbeelden van gebruik van die dynamische modellen, hoe ze gemaakt en gebruikt worden. Het bijzonderste van het boek vind ik een stukje onderzoek. Gratton heeft een aantal prestigieuze bedrijven onderzocht over langere tijd (Glaxo Wellcome, Hewlett Packard onder andere). We weten dat veranderingen waarbij getracht wordt denken en doen te beïnvloeden, veel tijd kosten. Maar dat is toch vooral op ervaringen gebaseerd. Gratton stelt dat het weinig tijd kost om financieel kapitaal te vinden of om een nieuwe technologie in werking te stellen, maar dat het buitensporig veel tijd kost om het functioneren van mensen in organisaties te veranderen. Zij is op zoek gegaan naar de 'speed of the human clock': hoeveel tijd neemt het ongeveer om veranderingen aan te brengen in gedrag en attitude van mensen. Het beleid bepalen gaat vrij snel. Maar dit implementeren neemt veel tijd, ondanks vele inspanningen en interventies. Uit haar casestudies blijkt dat 4 tot 6 jaar een hele normale cyclus is. Bovendien gaat het veranderingsproces heel geleidelijk, beginnend bij managers in de top, die zelf eerst naar betekenissen zoeken, zelf leren over het nieuwe denken en doen, geloofwaardigheid en authenticiteit moeten verwerven bij anderen, waarna dat proces zich voortzet dieper in de organisatie zodat geleidelijk aan nieuwe waarden en attitudes ontstaan. Interessant in 'Living Strategy' is tevens dat bij verschillende grote bedrijven met verschillende veranderingstrajecten de 'human clock' een soort constant is met een eigen tijdscyclus. Mij is geen ander onderzoek bekend, waarbij de veranderingssnelheid van de mens is onderzocht. Haar bevindingen stroken wel sterk met mijn ervaringen: zij zou wel eens erg gelijk kunnen hebben.
Over Léon de Caluwé
Léon de Caluwé was sociaal psycholoog. Hij werkte als trainer en adviseur van onderwijsmanagers bij het Katholiek Pedagogisch Centrum. Daarna was hij lid van de Adviesraad Voortgezet Onderwijs, een niet-ambtelijk adviesorgaan dat de minister van Onderwijs adviseert over beleidsonderwerpen. Daarnaast werkte hij als expert regelmatig voor de OECD en voor de Raad van Europa. Na een korte periode bij de SIOO kwam hij in 1988 bij Twynstra Gudde. Léon de Caluwé overleed in juni 2019.
