Dat maakt het moeilijk om dit boek onbevangen te kunnen lezen. Ik merkte dat ik vooral keek of ik er nog iets nieuws uit kon leren en hoe Menno de ingewikkelde problematiek aan de lezer presenteerde. Mijn voorlopige conclusie (die ik verderop zal toelichten) is dat Menno een goed leesbaar en voor velen nuttig boek heeft geschreven. Voor velen nuttig omdat Menno erin is geslaagd om de complexe werkelijkheid van het veranderen van organisaties herkenbaar te beschrijven en de lezer bruikbare tips en adviezen meegeeft over de valkuilen en hoe deze te vermijden.
C
omplexe werkelijkheid
Uit het transformatiemoeras heeft als ondertitel; De 5 faalfactoren bij de digitalisering van organisaties. De auteur - Menno Lanting - heeft al meer boeken over dit onderwerp op zijn naam staan en is een ervaren managementconsultant en bekend spreker. Met zijn nieuwe (alweer 10e) boek heeft hij opnieuw een goed leesbaar en nuttig boek afgeleverd. Nuttig voor iedereen die in zijn of haar organisatie bezig is met de digitalisering van de organisatie of van de werkprocessen. Waarom is dit boek zo nuttig en leesbaar? Menno is erin geslaagd om de uiterst complexe werkelijkheid van digitaliserende organisaties te vangen in 3 delen, 11 hoofdstukken en 220 pagina's.
Herkenbaar
Lanting begint zijn boek met een heldere inleiding (Deel I - Afstand voor overzicht), en eindigt met een heldere uitleiding (Deel III - Op weg naar een nieuwe realiteit) met daartussen in deel II de 5 faalfactoren uit de ondertitel. Persoonlijk vond ik de titels van die 5 faalfactoren wat minder duidelijk, maar de inhoud van die 5 hoofdstukken is weer wel heel herkenbaar. Nu we het toch over titels hebben; ik vond de titel en ondertitel van het boek wel wat pretentieus. Dat maakt het boek niet echt waar. Ik neem echter aan dat die titel vooral om commerciële redenen door de uitgever zal zijn gekozen.
Bruikbare adviezen
De kracht van de 5 hoofdstukken in het middendeel, is dat ze ‘voor elk wat wils' bevatten. Iedere organisatie is anders en elk transformatieproces is anders. Probeer daar maar eens een samenhang in te beschrijven. En dat is Menno wel gelukt. Iedere lezer zal situaties tegenkomen die hij of zij herkent. En dan geeft de auteur daarbij bruikbare adviezen en tips.
Geen algemene vuistregels
De lezer moet hier overigens geen silver bullet verwachten. Geen algemene vuistregels of principes die in alle situaties gelden. Dat vind ik ook één van de sterke kanten van dit boek. Die silver bullet bestaat namelijk niet, ook al suggereren sommige managementboeken dat wel. De werkelijkheid van organisaties en van het speelveld waarin deze opereren, is daarvoor te complex en te gecompliceerd. Menno doet met zijn beschrijvingen van verschillende situaties wel recht aan die complexiteit en weet daar toch 5 duidelijke probleemgebieden in te onderscheiden en dat vond ik knap.
Terechte vragen
Daarbij zijn ook de inleiding (deel I) en de uitleiding (deel III) inhoudelijk van hoog niveau. Deel I bevat een korte en compacte samenvatting van de eerdere boeken van Menno over dit onderwerp. Deel III begint met een hoofdstuk over de rol van de leider in een transformatieproces. Ook hier is Menno weer prettig realistisch. De ideale rol bestaat niet en is altijd situationeel. Vervolgens komt een hoofdstuk over de relatie tussen de speedboot en de olietanker. Ook hier geldt: beiden hebben in bepaalde situaties voordelen, maar de combi is toch het sterkst. Zoals Menno hier schrijft; 'de toekomst is uiteindelijk aan de olietankers'. En dan in het slothoofdstuk stelt de auteur enkele terechte vragen over het waarom van verdere digitalisering en de gevaren daarvan. De digitale transformatie is niet alleen een organisatorische uitdaging, maar ook een morele. Hoe zorgen we ervoor dat niet in een ongewenste wereld terechtkomen met z'n allen?
Doordacht vormgegeven
Tot slot is het boek doordacht vormgegeven. De auteur maakt het de lezer bijvoorbeeld makkelijk doordat hij steeds de belangrijkste alinea's al in blauw heeft gehighlight. Dat scheelt de lezer werk, omdat je dat normaal gesproken zelf moet doen. En voor de meer visueel ingestelden onder ons, vat hij ieder hoofdstuk nog eens samen in een gevisualiseerde schematische samenvatting aan het eind van het desbetreffende hoofdstuk.
Is er dan helemaal niets inhoudelijk aan te merken op Uit het transformatiemoeras? Ja één ding dat mij als futurist wel opviel. De rol van foresight als middel om meer grip te krijgen op de nog onbekende toekomst beschrijft hij wel heel mager. En dat terwijl foresight naar mijn bescheiden mening het enige instrument is om de juiste koers te kunnen bepalen in de snel veranderende sociale en organisatorische werkelijkheid.
Over Peter van der Wel
Peter van der Wel houdt zich al ruim 30 jaar professioneel met de toekomst bezig. Hij is auteur van verschillende boeken op het gebied van futurologie en toekomstverkennen en mede-oprichter en voormalig vice-president van de Dutch Future Society.
