De boodschap van Bob Johansen in Full Spectrum Thinking is dat we breed naar een vraagstuk kijken en niet te snel -en zeker voorzichtig- moeten omgaan met het geven van labels en indelen in categorieën. Full Spectrum Denken (afgekort: FSD) is dus breed denken, zonder in categorieën in te delen. Categorieën leiden naar zekerheid, maar weg van duidelijkheid, aldus Johansen. Dat wil niet zeggen dat Johansen tegen alle categorieën is, mits nauwkeurig en eerlijk, zodat ze geen kwaad kunnen doen. Categorieën zullen niet verdwijnen maar ze zullen in de toekomst minder dwingend worden.
De auteur heeft drie doelen met dit boek:
1. Verbeteren hoe mensen denken over het verleden, het heden en de toekomst.
2. Verbeteren hoe organisaties nieuwe businessmogelijkheden kunnen identificeren.
3. Depolariseren van strategische conversaties om een wijdere palet van alternatieven mogelijk te maken.
Johansen vertelt over een contact dat hij had met Peter Drucker (de goeroe der managementgoeroes). Die zei: In de eerste helft van je leven moet je zo veel mogelijk dingen uitproberen in je leven en proberen met zo veel mogelijk verschillende mensen te werken. In de tweede helft van je leven moet je proberen dingen te doen in je werk waarvoor je gepassioneerd bent en alleen met mensen waarmee je graag wilt werken. Johansen merkt daarover op dat we ons zelf niet te vroeg moeten laten labelen. Zeker niet voor je 50e jaar. Veel mensen vinden hun roeping niet vroeg in het leven. Drucker zelf was rond de 60 toen hij zijn roeping vond. Categorieën beperken ons zicht, onze visie. Ze zijn dwingend. Het kunnen kooien zijn. Welke categorieën gebruik je zelf om je te typeren? zo vraagt Johansen de lezer.
Halverwege het boek vroeg ik me af of de auteur meer te melden heeft dan labels en categorieën. Ik vond dat hij daar aanvankelijk wel erg veel papier aan wijdde. Maar kan nu ik het boek gelezen heb, zeggen dat dit een terechte keuze van hem was. De auteur heeft veel op te merken over dat onderwerp.
De auteur ziet de toekomst als een global scramble (lees: VUCA wereld) die moeilijk valt te categoriseren. Zijn boek biedt waardevolle handvatten voor lezers die bezig zijn met de vraag hoe ze vorm kunnen geven aan die toekomst. Johansen heeft een uitgesproken mening en stelt dat we daarbij deze volgorde moeten aanhouden: Heden - Toekomst - Volgende stap. Veel organisaties hanteren echter de volgorde: Heden - Volgende Stap - Toekomst. De toekomst in gaan is volgens Johansen voor een bepaald deel ook gebaseerd op terugkijken. Terugkijken op wat jou raakte. Heden, verleden en toekomst zijn voor Johansen dus geen losstaande begrippen, hij ziet ze als een geheel. De toekomst begint altijd voor hem met terug kijken. Johansen laat zien hoe je dat kunt doen met zijn methode.
Sterk in dit boek vind ik het onderscheid tussen de begrippen ‘duidelijkheid' en ‘zekerheid'. Duidelijkheid omvat nieuwsgierigheid, terwijl mensen die zekerheid nastreven bepaald niet nieuwsgierig zijn. Tevens biedt duidelijkheid inzicht in wat je wel en niet weet terwijl je bij zekerheid niet weet wat je niet weet.
Al met al is Full Spectrum Thinking een boek met veel eyeopeners over een onderwerp dat elke organisatie aangaat. Johansen beschrijft zijn onderwerp bovendien op een krachtige, niet-dwingende manier.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.