Margareth Heffernan maakt in dit heerlijke boek niet alleen duidelijk dat het leven juist zijn waarde en rijkdom ontleent aan die onvoorspelbaarheid, maar ook hoe je je voordeel kunt doen met die onzekerheid.
Wat heb ik genoten van dit boek. Bijvoorbeeld vanwege de originaliteit. Wie durft er in deze tijd nog te zeggen, dat we de onzekerheid moeten omarmen om gelukkig te worden? Maar ook vanwege de rijkdom van dit boek. Heffernan neemt ons mee naar vele uiteenlopende werelden. Naar de wereld van de georganiseerde misdaad, de wereld van de kunsten, van toneel, film, dichtkunst, muziek, schilderkunst en literatuur. De wereld van de wetenschap met CERN, het Human Genome Project. Naar de Sagrada Familia in Barcelona, naar taxichaufeurs in Londen, naar bedrijven in crisis zoals de Baringsbank en Nokia. Naar experimenten met democratie en burgerparticipatie, naar het transhumanisme en hospices, naar het CEPI (Coalition for Epidemic Prepardness Innovation) en de SvalBard zadenbank op Spitsbergen en nog veel meer.
Op het eerste gezicht hebben al deze voorbeelden en verhalen weinig met elkaar te maken, maar de auteur gebruikt ze om te laten zien hoe complex, ambigue en onzeker de wereld is waarin wij leven, en ook – en dat is de grote waarde van dit boek – hoe we gebruik kunnen maken van die onzekerheid.
Dan de inhoud. Het boek levert ons niet alleen een handleiding hoe je onzekerheid en onvoorspelbaarheid kunt benutten, maar ook nog eens een schat aan verrassende inzichten en doordenkers. Dan de stijl. Het boek leest als een trein en is bij tijd en wijlen heerlijk tongue-in-cheek geschreven. Tot slot nog een persoonlijke reden. De auteur weet mij als professioneel futuroloog maar ook als mens aan het denken te zetten over onvoorspelbaarheid. Hoe sta ik daar zelf in? Hoe ga ik daarmee om?
Het boek is onderverdeeld in 3 delen. In deel 1: ‘Addiction Prediction’ veegt de auteur de vloer aan met ons vertrouwen op voorspellende testen, onderzoeken, modellen en algoritmen. Zij laat zien hoe onbetrouwbaar deze zijn en hoe weinig voorspellende waarde economische modellen, historische analogieën, (big) data, persoonlijkheidstesten (onder andere de bekende Briggs-Meier test), DNA testen en schoolresultaten blijken te hebben.
In deel 2: ‘What would you do if you were Free?’ laat ze zien hoe belangrijk het is om jezelf te bevrijden uit het keurslijf van hokjesdenken, van regels, algoritmes en inperkende voorspellingen. De wereld is te complex, te ambigue, te paradoxaal, te onzeker, om ons vast te leggen bij één mogelijke uitkomst. Overtuigend toont zij hier het belang van artistieke, wetenschappelijke en persoonlijke vrijheid, van experimenteren, dagdromen en onderzoeken. Echte kwaliteit en echte waarde is onmeetbaar.
In deel 3: ‘Life Happens’, komen in een aantal verhalen en cases de lessen uit dit boek terug. Complexiteit laat zich niet vangen in regels en efficiency. Je voorbereiden op de onzekere toekomst is echter wel degelijk mogelijk. Door meer ‘just in case’ denken. Door gecalculeerde risico’s te nemen. Door de zaken die wel voorspelbaar zijn, zo efficiënt mogelijk in te richten. Door je onderdeel te maken van de complexe ecosystemen waarbinnen je functioneert.
Door culturele verschillen en diversiteit te benutten. Door modellen en simulaties niet te verwarren met de werkelijkheid. Daar mag je nooit beslissingen op baseren. Maar door ze wel te gebruiken om het “wat als” denken te stimuleren. Wat zou er kunnen gebeuren als? Door open te staan voor verrassingen. If you want magic in your life, you have to set the table for it.
Kortom: Uncharted is een aanrader voor iedereen die beroepshalve of als persoon bezig is met de toekomst. Voor iedereen dus.
Over Peter van der Wel
Peter van der Wel houdt zich al ruim 30 jaar professioneel met de toekomst bezig. Hij is auteur van verschillende boeken op het gebied van futurologie en toekomstverkennen en mede-oprichter en voormalig vice-president van de Dutch Future Society.
