Wouter Hart is spreker op het seminar 'Anders...' (8 juni 2021). Als er iets anders is verlopen, is het wel zijn loopbaan. Nooit had hij kunnen bevroeden dat er van zijn boek dat hij schreef met Marius Buiting - Verdraaide Organisaties - meer dan 60.000 zouden worden verkocht. Een boek dat de bedoeling van een organisatie centraal stelt en niet de systeemwereld eromheen; de regels, de wetten. Heeft zijn boek inmiddels eigenlijk onze wereld veranderd? Zijn organisaties veranderd? Wouter Hart: ‘Ik weet niet precies welke rol mijn boek daarin heeft gehad, maar ik zie wel dat er een groot bewustzijn is dat de oude manier van aansturing niet meer werkt. Dat je kinderen niet klassikaal moet afrekenen op of ze AVI-2 lezen beheersen of tot 20 kunnen tellen, maar dat het om het individuele kind draait. Tegelijkertijd zie je ook dat mensen en organisaties nog enorm worstelen met de hoe-vraag. Hoe moeten we organisaties dan gaan veranderen om vanuit de echte bedoeling te kunnen opereren? Ik kom net bij een bestuursrechter vandaan. Hebben we zitten praten over welke plek regels en wetten in moeten nemen. Regels moeten er zijn, tegelijkertijd worstelt iedereen er mee. Mensen willen ook vrijheid om regels los te laten.’
Met name over die hoe-vraag, hoe gaan we dan echt vanuit de bedoeling werken, gaat het vervolgboek van Wouter Hart: Anders vasthouden. In dat boek biedt hij negen sleutels die houvast bieden om daadwerkelijk anders te kunnen gaan organiseren. Hart: ‘Iedereen heeft het over zelfsturing, maar voor elk team is dat anders. Je ziet dat op diverse plekken zelfsturing wordt geïntroduceerd, maar dan wel vanuit een door de top bedachte en geïmplementeerde structuur: dit zijn de spelregels en zo gaan we het doen. We weten allemaal wel dat het anders moet, maar daarvoor moeten we ons denkmodel aanpassen. En daar ligt nog een geweldige uitdaging.’
Voorbeelden
Tijdens het seminar 'Anders...' zal Hart niet heel specifiek de negen sleutels uit zijn boek langslopen. Veel meer zal hij spreken in metaforen, anekdotes en voor iedereen herkenbare voorvallen die duidelijk maken dat ons denken anders moet. Zoals de schaatser die voor iedereen zichtbaar in de slow-motion eerder over de finishlijn kwam, maar toch verloor omdat de tijdwaarneming leidend was en zei dat-ie langzamer was dan de tegenstander. Of het verhaal over een stadsreiniging. Hart: ‘De stadsreiniging gaat het snel als doel beleven om een stad schoon te maken. Maar als je dan door gaat vragen, is het doel eigenlijk dat mensen in een schone stad willen wonen. En als je daar vanuit kijkt kun je hele andere dingen gaan doen. Zo zou je de mensen in de wijken zelf kunnen betrekken, of veel meer preventief kunnen werken. Dingen die je niet ziet als het je je eigen rol tot doel hebt gesteld.
Bij het anders denken en anders vasthouden, begint het denken niet bij de systemen, maar echt vanuit de bedoeling.’ Steeds vaker gebruikt hij zijn eigen kinderen als voorbeeld. ‘Pas vroeg mijn zoon of hij yoghurt mocht. In plaats van dat voor hem te doen of te zeggen hoeveel hij mocht, zei ik: dat mag, als er maar genoeg voor de rest van de familie over is. Zo leert hij denken in een collectieve gedachte. Zo werkt dat in organisaties ook.’ En na de vraag van zijn zoon of hij zijn kamer goed had opgeruimd, stelde Wouter Hart de vraag: denk je dat ik het goed genoeg vind? Zoonlief keerde nog een keer terug om nog wat laatste dingen op te ruimen. Het zijn voorbeelden van hoe je in organisaties ook mensen zelf anders kunt laten denken en doen. Zo wil Wouter Hart af van het abstracte klant-denken. ‘Ik wil toe naar die ene mens. Niet vertellen aan de (abstracte) klant waarom iets niet kan, maar de werkelijke klant (of leerling of patiënt) de start maken van het denkproces. Niet tegen de klant zeggen: nee mevrouw of meneer, zo werkt het niet. Dan ga je uit van wat je intern bedacht hebt en niet van wat die klant nu echt nodig heeft.’
Wouter Hart is een van de sprekers op het seminar Anders..., dat plaatsvindt op 8 juni 2021.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
