En met dat tastbare resultaat doelen we nadrukkelijk niet op het boek The spirit of the Valley, dat hij in samenwerking met Peter Hinssen en Harry Demey over deze maiden journey schreef. Maar daarover later meer.
Silicon Valley geldt sinds de digitale revolutie als de belangrijkste economische hotspot van de wereld, waar de meest interessante technologische vernieuwingen vandaan komen. Apple is er gevestigd, net als Google, Yahoo!, Tesla, SpaceX en talloze andere hightechbedrijven. Maar ook daarvoor was de Valley, onder invloed van de aanwezigheid van de vooruitstrevende Stanford University en HP (Hewlett Packard), al een bijzondere omgeving. Het Wilde Westen, maar dan in de twintigste eeuw. De pioniersgeest is ook vandaag nog voelbaar, vertelt Steven Van Belleghem. ‘Als ik in twee woorden moet samenvatten welk gevoel je krijgt van Silicon Valley, zeg ik: positieve energie. Dat was al zo toen ik deze reis twee jaar geleden voor het eerst met twintig ondernemers maakte en dat is nu, tien reizen en 200 reisgenoten verder, nog steeds zo. Het is verslavend. Na dag 1 denken mijn reisgenoten nog dat het om technologie en innovatieve concepten gaat, na dag 2 ook, maar op de derde dag beseffen wat daar werkelijk aan de hand is: mensen in Silicon Valley willen de wereld veranderen en echt tot een betere plaats maken.’
Die positieve energie voel je op verschillende manieren, vervolgt Van Belleghem. ‘Ten eerste: de mensen in Silicon Valley barsten van de ambitie. Ten tweede: je merkt het aan de diversiteit. Je komt er de gekste figuren tegen, omdat mensen niet naar de buitenkant, maar naar de inhoud kijken. Er lopen bovengemiddeld veel briljante geesten rond. Daarnaast is iedereen heel erg open over zijn mislukkingen. Daar kijken ze niet op neer, ze beschouwen het als een waardevolle ervaring. En ten derde: de speed of execution is fenomenaal. Het tempo is angstaanjagend hoog. Dat doet ons telkens weer beseffen dat wij ook een manier moeten vinden om het vuur aan de lont te steken. Erover lezen is niet voldoende, dat gevoel moet je beleven.’
Ecosysteem
In zijn boek When digital becomes human uit 2014 beschreef Van Belleghem al hoe de voortgaande digitalisering de manier waarop wij onze organisaties hebben ingericht overhoop haalt. Maar de invloed van de hightechbedrijven gaat nog veel verder en kan moeilijk overschat worden: alle aspecten van ons leven lijken opnieuw uitgevonden te worden, van hoe wij televisie kijken tot hoe wij onze gezondheid monitoren. Veel van deze innovaties zijn afkomstig van de bedrijven die Van Belleghem met zijn reisgenoten heeft bezocht. ‘Tijdens de reizen die wij maken, proberen wij het ecosysteem van de innovatie in kaart te brengen. Dat betekent dat wij verschillende soorten bedrijven bezoeken. Grote innovatieve bedrijven zoals Google of Apple, klassiekere bedrijven die hun wortels in de Valley hebben, zoals HP, start-ups, accelerators en incubators en ten slotte venture capital-verstrekkers, zoals Andreessen Horowitz van Valley-legende Marc Andreessen. Daarnaast plannen we ook een bezoek aan een van de grote universiteiten, zoals Berkeley of Stanford. Stanford is het hart van de Valley. Wij proberen in zo’n vijf dagen tijd 20 tot 25 bedrijven bezoeken.’
Eigen regio
Uit de enthousiaste commentaren van de reisgenoten die in het boek zijn opgenomen, krijg je het idee dat de deelnemers niets liever zouden willen dan de ‘spirit van de valley’ over te plaatsen naar België of Nederland. Maar kan dat wel? Is dat eeuwige optimisme niet veel te Amerikaans? ‘In Silicon Valley vragen ze ook: waarom komen jullie niet hier naartoe? Maar dat zou niet goed zijn voor onze eigen regio’, stelt Van Belleghem. ‘Natuurlijk is het moeilijk om die energie over te plaatsen. Maar het kan wel. De twee elementen die wij het meest missen, zijn geld en open mindedness. Geld is op te lossen. De ondernemer Marc Coucke, die zoveel succes heeft gehad met de verkoop van Omega Pharma, is een groot deel van het bedrag dat hij daarmee heeft verdiend al aan het herinvesteren. En Duco Sickinghe, de voormalig topman van Telenet, investeert ook in start-ups. Dat is belangrijk, want er is geld in Nederland en België, maar dat wordt vaak nog op de klassieke wijze geïnvesteerd.
De open mindedness is moeilijker. Wij zijn vaak nog op zoek naar redenen waarom iets niet zou lukken. Daar moeten we vanaf. We moeten jonge innovatieve ondernemers juist helpen in hun vlucht naar voren.’
Niet wachten
Los van de discussie die is aangezwengeld door de Italiaans-Amerikaanse econome
Mariana Mazzucato, die stelt dat veel technologie in feite van de overheid afkomstig is, kan de overheid ook een rol spelen in het creëren van een gunstig ondernemersklimaat, stelt Van Belleghem. ‘Wat mij in Silicon Valley opvalt, is dat de overheid helpt waar zij kan. Twitter is bijvoorbeeld in een slechte buurt gaan zitten en krijgt om die reden belastingvoordeel. Maar de ondernemers daar gaan niet op de overheid zitten wachten. Ze gaan gewoon door met de ontwikkeling van hun plannen. Denk aan Uber en AirBnb. Die ondernemingen hebben vaak juridische problemen, maar ze laten zich daardoor niet weerhouden. De overheid volgt wel, denken zij. En dat gebeurt vaak ook, kun je nu bijvoorbeeld zien bij de zelfrijdende auto’s. Een overheid die ondernemingen steunt, kan veel betekenen. Singapore is daarvan het beste voorbeeld. Een Belgische onderneming, Katoennatie, had een tunnel nodig in de haven. ‘Consider it done’, luidde het antwoord van de autoriteiten. Een bedrijf oprichten kan in Singapore in twee minuten. Online. Dat is lekker werken.’
Stoppen met studeren
Een andere sleutelrol is weggelegd voor de onderwijsinstellingen. De mentaliteit bij de onderwijsinstellingen in Silicon Valley verschilt gigantisch van de onze, heeft Van Belleghem gemerkt. ‘Op Stanford University gebeuren dingen die wij ons moeilijk kunnen voorstellen. Topstudenten krijgen van de beste professoren het advies om te stoppen met studeren en meteen te gaan ondernemen. En diezelfde professoren bieden meteen aan te investeren en in de board plaats te nemen. Als zo’n project mislukt, worden de studenten met open armen ontvangen om hun studie te hervatten. De grens tussen opleiding en onderneming is heel dun. Zelf is Stanford ook bezig met ondernemen, met Coursera, een online aanbieder van toponderwijs. Iedereen, over de hele wereld, mag de courses van de beste professoren gratis volgen, examens kosten relatief weinig. Het is in feite een aanval op het eigen businessmodel van de universiteit.’
Embracelet
En dan terug naar het concrete resultaat. Op de laatste avond van die eerste reis naar Silicon Valley waren de deelnemende ondernemers en managers zo onder de indruk van wat zij in die vijf dagen hadden gezien en meegemaakt, dat een van hen – Christophe Degrez van Eneco – voorstelde om het geleerde meteen in praktijk te brengen. Hij liet een blaadje rondgaan in de groep, waarop iedere deelnemer kon tekenen voor een investering van 2.500 euro in een nog op te richten bedrijf. ‘Een magisch moment, met een ongelooflijke ontstaansgeschiedenis’, herinnert Van Belleghem zich. ‘Zowat iedereen zette zijn handtekening.’ Het was in de periode dat een van de deelnemers grote zorgen had over een ouder familielid, dat was gevallen in de tuin en niet meer overeind kon komen. De oude man werd pas twee dagen later gevonden. ‘Dat is zo’n drama dat iedereen wel eens in zijn omgeving meemaakt.’
Al brainstormend kwamen de reisgenoten op het idee van een gecombineerde smartwatch en alarmknop, waarmee ouderen tegen de gevolgen van zo’n val beschermd kunnen worden. Ze kunnen zelf een alarmknop indrukken, maar het apparaat kan ook zelf in actie komen wanneer de drager een bepaalde tijd niet heeft bewogen. Dan verzendt het een alarm naar zes tevoren opgegeven telefoonnummers, net zolang tot iemand reageert. De Embracelet hebben de reisgenoten het apparaat gedoopt, een creatieve samenvoeging van to embrace – omhelzen – en bracelet – armband. ‘De Embracelet is een dezer weken klaar en komt binnenkort op de markt. Die onderneming is heel serieus geworden en heeft nu, enkele investeringsrondes en 4,5 miljoen euro later, tot dit innovatieve product geleid. Misschien wordt het een mislukking, maar dan nog is dit gezamenlijke project meer dan de moeite waard geweest.’
De gezamenlijke onderneming achter de Embracelet (inmiddels omgedoopt tot Zembro), Uest NV, heeft de deelnemers nog dichter bij elkaar gebracht, vertelt Van Belleghem. Niet lang geleden kreeg hij de suggestie om dezelfde groep nog eens bij elkaar te halen, maar dan voor een reis naar de innovatieve hotspots in het Verre Oosten, zoals Singapore. En ook die reis is inmiddels achter de rug. Wie weet wat voor leerzame verhalen die trip gaat opleveren.
Steven van Belleghem is een van de vele, vooraanstaande sprekers in de collegereeks 'Organisatie 3.0' die op 21 januari 2016 van start gaat.
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
