Zo kent de overgang van vrijgezel naar echtgenoot vele rituelen, met ringen, taart, recepties en het ja-woord. Voor een scheiding hebben we helaas nog geen gangbare gezamenlijke rituelen ontwikkeld. Hadden we deze wel, dan zou verdriet eerder een plek krijgen en konden we de veranderde onderlinge relaties beter dragen met elkaar.
Rituelen geven houvast in onzekere tijden. Ook tijdens organisatieveranderingen. Fusies, nieuwe leiders, andere werkprocessen, afscheid van collega’s, het opstarten van nieuwigheden…het zijn momenten waarin rituelen ons kunnen helpen de overgang van het ene naar het andere te maken. Rituelen zorgen ervoor dat we loskomen van het ritme van het dagelijks leven. Ze helpen ons om tot transformatie te komen, betekenis te geven aan gebeurtenissen. In moderne samenlevingen en in veel organisaties zijn we rituelen echter steeds meer als ‘franje’ gaan zien, vaak omdat niet direct duidelijk is wat die extra aankleding, muziek en andere opsmuk nu allemaal precies oplevert.
Rituelen zijn betekenisvolle handelingen en activiteiten, zonder direct zichtbaar praktisch nut of resultaat. Oorzaak en gevolg zijn niet 1-op-1 aan te tonen, de causaliteit is onhelder. Om kosten te besparen kan de impuls daarom zijn deze zogenaamde onzin achterwege te laten. Zeker in een zakelijke context. Een feest voor alle medewerkers om de lancering van een nieuw product te vieren, dat kost tijd en geld. We kunnen toch ook gewoon een feestelijke mail sturen? Nee. Het effect is anders. Vanuit rationele en efficiëntie overwegingen lijken ze misschien overbodig, maar ze zijn essentieel tijdens veranderprocessen. De symboliek van een trouwring, de energie van vuurwerk, de intensiteit van muziek… het maakt iets los dat niet in spreadsheets past. En het wonderlijke is dat wanneer je ook maar een beetje magie durft toe te laten in dagelijkse bijeenkomsten en interacties met anderen, de harde cijfers hierop zullen meebewegen.
Voor de samenhang en energie in een gemeenschap, een organisatie, is het belangrijk om regelmatig met elkaar een rituele ruimte te beleven. Een moment in tijd en ruimte waar we elkaars vuur, lol, passie, maar ook verdriet, angst en boosheid kunnen voelen. Rituelen zetten alle zintuigen aan, zodat we verwachtingsvol kunnen openstaan voor wat gaat komen. Het creëert een tussentijd waarin we uit het dagelijkse stappen en dieper kunnen nadenken over wat is en wat moet gebeuren. Het is in deze pauze, de stilte, de ademhaling tussen routinemomenten, dat er werkelijk iets kan veranderen bij mensen. Geen rituele dans die ontdaan is van elke mystiek, geen ongeïnspireerd ‘rondje’ voor de vergadering start, maar bezielde bijeenkomsten die bijdragen aan een diepe verbinding tussen mensen en hun omgeving. Ook zonder slingers word je een jaar ouder, maar met slingers (en ballonnen!) voel je je toch meer jarig. Een bezielde bijeenkomst verandert iets wezenlijks in jezelf en de relatie met anderen. Wij zijn verhalende emotionele mensen. Op het moment dat ik dit schrijf ben ik de lancering van mijn nieuwe boek Tricky Tijden aan het organiseren. En ik kan het voelen. De verwachting. Het vooruitzicht om dit met 750 mensen in een stampvol theater te vieren geeft me nu al energie. Magisch.
Kom ook
Op 11 november 2024 geeft Jitske Kramer de Masterclass Tricky Tijden. Een volle dag in het thema verandering en transformatie. En specifiek in de intrigerende, gekke, enge, spannende, avontuurlijke en turbulente tussentijd van verandering. Bekijk het programma >
Over Jitske Kramer
Jitske Kramer is antropoloog, internationaal spreker, bestsellerauteur en oprichter van Human Dimensions. Van haar boeken De Corporate Tribe, Building Tribes, Deep Democracy, Jam Cultures, Wow! Wat een verschil, Voodoo, Werk heeft het gebouw verlaten enTricky Tijden zijn meer dan 150.000 exemplaren verkocht. Haar boeken zijn vertaald in het Engels, Duits en Russisch.
