Is het toepassen van positieve psychologie in organisaties het zoveelste voorbeeld van een managementhype? Ik schreef er een boek over waarin ik laat zien dat je principes van positieve psychologie uitstekend kunt gebruiken in het veranderen en ontwikkelen van mensen en organisaties. Het resultaat is winst voor werk, werknemers, en organisaties. Maar dat lukt alleen met een goede kennis van de theorieën, methoden, instrumenten en interventies die positieve psychologie kan bieden.
Het boek geeft een systematisch overzicht van die theorieën, methoden, instrumenten, interventies, en bespreekt de sterke en zwakke punten ervan. In een groot aantal ‘kaders’ worden bovendien praktijkvoorbeelden gegeven die tonen hoe je de inzichten concreet kunt toepassen.
Er zijn al veel boeken geschreven over de psychologie van personeel, arbeid, en organisatie. Is er echt nog een nieuw boek nodig? Mijn antwoord is ja, en wel hierom: De bestaande literatuur gaat vooral over problemen en ‘minpunten’ van personen, groepen, en organisaties. De Positieve Psychologie bestudeert juist de sterke kanten en pluspunten van individuele personen, groepen, organisaties en samenlevingen. Voorheen was de aandacht vooral gericht op de negatieve kant van psychologische dimensies, maar nu komt ook het positieve deel van het spectrum in het middelpunt van de belangstelling te staan. Positieve Psychologie wordt vooral veel toegepast in de klinische psychologie en de (geestelijke) gezondheidszorg. Binnen organisaties kiest men vaak ad-hoc enkele populaire, maar relatief ‘losse’ elementen uit de toolbox van de Positieve Psychologie.
In het huidige boek kies ik een veel systematischer aanpak. De nadruk ligt op het gelijktijdig optimaliseren van het functioneren van werknemers en de organisaties waarin zij werken.
In dit boek wordt duidelijk gemaakt welke waardevolle inzichten de Positieve Psychologie oplevert voor de kennis van mensen, arbeid, en organisaties. Ook wordt getoond hoe die kennis kan worden toegepast in het management van veranderingen en verbeteringen. Organisaties hebben een bepaalde structuur, er worden taken uitgevoerd door werkenden, leidinggevenden coördineren de activiteiten en spelen een belangrijke rol in de communicatie tussen mensen, groepen, en afdelingen. En er zijn voortdurend processen van aanpassing, verandering en verbetering. Deze elementen zien we terug in het centrale deel van dit boek met hoofdstukken over, respectievelijk, de ‘goede werker’, het ‘goede werk’, het ‘goede leiderschap’, de ‘goede organisatie’ en de ‘goede verandermethode’. In elk van deze hoofdstukken wordt aandacht geschonken aan de sterke en zwakke punten van de belangrijkste theorieën en modellen die de Positieve Psychologie op het betreffende terrein kan bieden. Ook beschikbare meetinstrumenten en interventies worden besproken. De lezer ziet hoe nieuwe inzichten en instrumenten kunnen worden toegepast. Voorafgaand aan dit centrale deel wordt in een inleidend hoofdstuk algemene kennis behandeld over organisaties, mensen, arbeid, en veranderingsprocessen. Ook wordt daarin de geschiedenis van de Positieve Psychologie toegelicht.
In veel bestaande literatuur wordt slechts één thema besproken. In het huidige boek gaat het om verscheidene onderwerpen en worden de dwarsverbanden daartussen bovendien verduidelijkt. De aanpak is dus zowel systematischer als vollediger. De samenhang tussen kenmerken van personen, werk, organisatiestructuren, management, en veranderprocessen wordt helder.
Het huidige boek toont hoe Positieve Psychologie allerlei nieuwe inzichten en praktische interventies biedt voor arbeids- en organisatiepsychologen, trainers, coaches en consultants.
Mijn conclusie: Positieve Psychologie is geen hype, maar een verrijking voor de psychologie van arbeid & organisatie. Dat maakt dit boek wel duidelijk.
Een sterk en onderscheidend punt is ook dat het boek inzicht geeft in continuïteit en vooruitgang in de aandacht voor Positieve Psychologie in organisaties. Veel mensen denken dat de Positieve Psychologie pas rond 2000 ontstond. Maar er zijn verschillende ‘voorlopers’ geweest die prima theorieën en interventies hebben ontwikkeld. Kennis daarover is essentieel, en die kennis wordt in dit boek ook aangeboden.
Dr. Herman Steensma is emeritus hoofddocent Sociale & Organisatiepsychologie aan de Universiteit Leiden. Hij was betrokken bij honderden onderzoeks- en adviesprojecten en schreef daarover verscheidene boeken en artikelen. Positieve psychologie van arbeid en organisatie is zijn nieuwste boek.