Voorwoord xii
1 Inleiding en verantwoording 1
1.1 Inleidende opmerkingen 1
1.2 Vormen van openbaarheid 2
1.3 Opzet van dit handboek 5
1.4 Verantwoording 6
2 Grondslagen van openbaarheid van overheidsinformatie 7
2.1 Inleiding 7
2.2 Democratie als grondslag voor openbaarheid van overheidsinformatie
2.3 Transparantie 14
3 Politieke openbaarheid 17
3.1 Inleiding 17
3.2 Inlichtingenplicht jegens vertegenwoordigende lichamen 18
3.2.1 Wettelijke regelingen met inlichtingenplichten 18
3.2.2 Juridische afdwingbaarheid inlichtingenplichten? 23
3.2.3 Natuurlijke belemmeringen 29
3.2.4 Toepassing van de inlichtingenplicht; algemeen 31
3.2.5 Belang van de staat 34
3.2.6 De discussie naar aanleiding van de Toeslagenkwestie 40
3.2.7 Bijzondere beperkingen op de inlichtingenplicht 45
3.2.8 Opleggen van geheimhouding bij decentrale overheden 54
3.2.9 Gevolgen opleggen geheimhouding voor Woo-verzoeken 61
3.2.10 Nieuw recht 65
3.3 (Parlementaire) enquêtes 66
3.3.1 Inleiding 66
3.3.2 De Wet op de parlementaire enquête 2008 67
3.3.3 Wet op de parlementaire enquête; wat verandert er met de Woo? 77
3.3.4 Onderzoek door Provinciale Staten en de gemeenteraad 77
3.4 Openbaarheid van de kabinetsformatie 80
3.4.1 Inleiding 80
3.4.2 De Wob en de kabinetsformatie oude stijl 82
3.4.3 De kabinetsformatie in de wetsgeschiedenis van de Wob 84
3.4.4 De formatie nieuwe stijl 92
3.4.5 Kabinetsformatie; wat verandert er met de Woo? 94
4 Regelgeving over openbaarheid van bestuur 97
4.1 Inleiding 97
4.2 De Grondwet 97
4.3 De Wet openbaarheid van bestuur 102
4.3.1 Totstandkoming Wob 1978 102
4.3.2 De Wob 1991 106
4.3.3 Opneming Wob in de Algemene wet bestuursrecht? 108
4.4 De Wet open overheid (Woo) 109
4.4.1 Totstandkoming van de Woo 109
4.4.2 Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de Wob 113
4.5 Europese regelgeving 115
4.5.1 Artikel 10 EVRM 115
4.5.2 Verdrag van Tromsø 127
4.6 Europese Unie 129
4.7 Regelingen met toegang voor één of een beperkt aantal personen 131
4.7.1 Inzageregelingen 131
4.7.2 Wat verandert er met de Woo? 132
5 Kernbegrippen 135
5.1 Inleiding 135
5.2 Begrip ‘bestuursorgaan’ 135
5.2.1 Werkingssfeer Wob 1978 en Wob 1991 135
5.2.2 De uitbreiding in 1998 137
5.2.3 Uitleg begrip ‘bestuursorgaan’ 138
5.2.4 Andere overheidsorganen 142
5.2.5 Wat verandert er met de Woo? 142
5.2.6 Instellingen, diensten en bedrijven onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan 144
5.2.7 Onder verantwoordelijkheid van: wat verandert er onder de Woo? 151
5.2.8 Doorzending van verzoeken 151
5.2.9 Doorzendplicht: wat verandert er met de Woo? 153
5.3 Begrip ‘document’ 154
5.3.1 Inleiding; gemengd stelsel 154
5.3.2 Gemengd stelsel; wat verandert er met de Woo? 155
5.3.3 Definitie begrip ‘document’ 155
5.3.4 Definitie ‘document’; wat verandert er onder de Woo? 160
5.3.5 Openbare informatie 161
5.3.6 Openbare informatie; wat verandert er onder de Woo? 166
5.4 Begrip ‘berusten bij’ 166
5.4.1 Berusten bij; algemeen 166
5.4.2 Berusten bij; algemeen. Wat verandert er onder de Woo? 170
5.4.3 Al dan niet berusten bij 170
5.4.4 Behoren maar niet langer berusten bij 176
5.5 Begrip ‘bestuurlijke aangelegenheid’ 184
5.5.1 Bestuurlijke aangelegenheid; algemeen 184
5.5.2 De Bonnetjeszaak 186
5.5.3 Wel een bestuurlijke aangelegenheid 188
5.5.4 Geen bestuurlijke aangelegenheid 194
5.5.5 Bestuurlijke aangelegenheid. Wat verandert er onder de Woo? 197
5.6 Milieu-informatie 197
5.6.1 Inleiding 197
5.6.2 Milieu-informatie, niet zijnde emissiegegevens 202
5.6.3 Emissiegegevens 207
5.6.4 Milieu-informatie; wat verandert er met de Woo? 212
5.7 Begrip ‘verzoek om informatie’ 212
5.7.1 Verzoek om informatie: wanneer is er sprake van een Wob-verzoek? 212
5.7.2 Verzoek om informatie; wat verandert er met de Woo 215
5.8 Belang van de verzoeker bij de gevraagde informatie 215
5.8.1 Belang van de verzoeker; algemeen 215
5.8.2 Belang verzoeker bij de informatie 219
5.8.3 Uitzondering: informatie over de verzoeker zelf? 220
5.8.4 Ander belang of oogmerk bij een Wob-verzoek; misbruik 221
5.8.5 Belang; inzageregelingen 223
5.8.6 Belang; wat verandert er met de Woo? 227
5.8.7 Processueel belang 230
5.9 Misbruik van recht 230
5.9.1 Inleiding 230
5.9.2 Verschillende soorten van misbruik 231
5.9.3 Misbruik; algemeen 234
5.9.4 Misbruik vanwege oogmerk geldelijk gewin 238
5.9.5 Misbruik omdat met het verzoek geen openbaarmaking wordt beoogd 239
5.9.6 Misbruik omdat het verzoek wordt gedaan om het werk van een bestuursorgaan te frustreren 239
5.9.7 Oneigenlijk gebruik 241
5.9.8 Misbruik van recht: wat verandert er door de Woo? 242
5.9.9 Misbruik bij andere informatieverzoeken 243
5.9.10 Omvangrijke verzoeken 243
5.10 Bijzondere openbaarmakingsregelingen 245
5.10.1 Inleiding 245
5.10.2 Bijzondere regelingen; de motie-Van der Sanden 247
5.10.3 De regeling in de Wob 249
5.10.4 Wel of geen bijzondere regeling; de rechtspraak 259
5.10.5 Beslissingen over de toepassing van een bijzondere regeling 264
5.10.6 Bijzondere regelingen; wat verandert er met de Woo? 267
5.11 Verhouding van de Wob/Woo met de Archiefwet 268
5.12 Verhouding van de Wob met de Auteurswet 274
5.13 Hergebruik van overheidsinformatie 276
6 Actieve openbaarmaking 283
6.1 Inleiding 283
6.2 Wet- en regelgeving met betrekking tot de actieve openbaarmaking van belastende informatie 284
6.3 Artikel 8 Wob 287
6.4 Openbaarmaking van sanctiebesluiten door toezichthouders nader beschouwd 297
6.5 Actieve openbaarmaking in de Woo 304
7 De uitzonderingen op de openbaarheid 313
7.1 Inleidende opmerkingen 313
7.2 Onderscheid absolute en relatieve uitzonderingsgronden 314
7.3 Beoordelingskader relatieve uitzonderingsgronden 316
7.4 Absolute en relatieve uitzonderingsgronden; wat verandert er met de Woo? 322
7.5 Eenheid van de Kroon 326
7.5.1 Inleiding 326
7.5.2 Wat verandert er met de Woo? 329
7.6 Veiligheid van de staat 330
7.6.1 Inleiding 330
7.6.2 Wat verandert er met de Woo? 343
7.7 Bedrijfs- en fabricagegegevens 343
7.7.1 Inleiding 343
7.7.2 Definitie bedrijfs- en fabricagegegevens 347
7.7.3 Vertrouwelijke mededeling aan de overheid 356
7.7.4 Bedrijfs- en fabricagegegevens en milieu-informatie 359
7.7.5 Bedrijfs- en fabricagegegevens: wat verandert er met de Woo? 361
7.8 Gevoelige persoonsgegevens 362
7.8.1 Inleiding 362
7.8.2 Toepassing artikel 10, eerste lid, onder d Wob 363
7.8.3 Gevoelige persoonsgegevens: wat verandert er met de Woo? 367
7.9 Internationale betrekkingen 368
7.9.1 Inleiding 368
7.9.2 Toepassing artikel 10, tweede lid, onder a Wob 371
7.9.3 Internationale betrekkingen: wat verandert er met de Woo? 378
7.10 Economische en financiële belangen van de overheid 379
7.10.1 Inleiding 379
7.10.2 Toepassing artikel 10, tweede lid, onder b Wob 379
7.10.3 Economische en financiëlee belangen: wat verandert er met de Woo? 387
7.11 Opsporing en vervolging van strafbare feiten 387
7.11.1 Toepassing artikel 10, tweede lid, onder c Wob 387
7.11.2 Belang opsporing en vervolging: wat verandert er met de Woo? 395
7.12 Inspectie, controle en toezicht 395
7.12.1 Toepassing artikel 10, tweede lid, onder d Wob 395
7.12.2 Inspectie, controle en toezicht: wat verandert er met de Woo? 403
7.13 Persoonlijke levenssfeer 403
7.13.1 Inleiding 403
7.13.2 Informatie herleidbaar tot een natuurlijk persoon? 407
7.13.3 Instemming 411
7.13.4 Belangenafweging bij belang persoonlijke levenssfeer 414
7.13.5 Persoonlijke levenssfeer en beroepshalve functioneren 415
7.13.6 Andere voorbeelden 423
7.13.7 Persoonlijke levenssfeer: wat verandert er door de Woo? 434
7.14 Kennisneming door de geadresseerde 434
7.14.1 Inleiding 434
7.14.2 Wat verandert er met de Woo? 437
7.15 Onevenredige benadeling en bevoordeling 437
7.15.1 Inleiding 437
7.15.2 De g-grond en bedrijfs- en fabricagegegevens 440
7.15.3 De g-grond en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer 445
7.15.4 De g-grond ter voorkoming van een verkeerd beeld? 448
7.15.5 De g-grond bij onevenredig nadeel van de overheid 452
7.15.6 De g-grond bij conflicten 457
7.15.7 De g-grond en bestuurlijke verhoudingen 459
7.15.8 De g-grond en overige bepalingen van artikel 10, tweede lid, Wob 462
7.15.9 Onevenredige benadeling: wat brengt de Woo? 462
8 Beperkingen 465
8.1 Intern beraad 465
8.1.1 Inleiding 465
8.1.2 Wanneer is er spraken van intern beraad? 465
8.1.3 Advisering of gestructureerd overleg 476
8.1.4 Intern beraad en personen/instanties buiten de overheid 477
8.1.5 Intern beraad: wat verandert er met de Woo? 482
8.2 Persoonlijke beleidsopvattingen 483
8.2.1 Inleiding 483
8.2.2 Ratio bescherming persoonlijke beleidsopvattingen 484
8.2.3 Definitie persoonlijke beleidsopvattingen 487
8.2.4 Anonimisering en instemming 500
8.2.5 Verstrekking in niet tot personen herleidbare vorm 502
8.2.6 Persoonlijke beleidsopvattingen en milieu-informatie 505
8.3 Intern beraad en persoonlijke beleidsopvattingen: wat verandert er door de Woo? 507
9 Formele aspecten 515
9.1 Algemeen 515
9.2 Besluit in de zin van artikel 1:3 lid 1 Awb 515
9.3 (De omvang van) het verzoek 520
9.4 Doorzendplicht 528
9.5 Hoorplicht 530
9.6 Positie derden; andere aspecten 532
9.7 Beslistermijn 533
9.8 Motivering van besluiten 543
9.9 Wijze van informatieverstrekking 552
9.10 Bezwaar en beroep; enkele specifieke aspecten 562
9.11 Voorlopige voorzieningen 568
9.12 Betaling voor informatie 573
10 Interne en externe openbaarheid van de procedure bij de rechter 579
10.1 Toegang tot stukken: het recht op een eerlijk proces 579
10.2 Op de zaak betrekking hebbende stukken 586
10.3 Verzoeken tot geheimhouding 612
10.3.1 Het systeem van artikel 8:29 Awb 612
10.3.2 Processuele aspecten van een 8:29-beslissing 624
10.3.3 Gewichtige redenen 632
10.4 Voorbehouden kennisneming 648
10.5 Wat verandert er met de Wet open overheid (Woo)? 650
10.6 Toegang tot procestukken voor derden 651
10.6.1 Inleiding 651
10.6.2 Wat verandert er met de Wet open overheid? 653
10.7 Openbaarheid van de zitting 655
10.8 Openbaarheid van uitspraken 661
10.9 Afschriften van rechterlijke uitspraken 670
Lijst met verkort aangehaalde literatuur 673
Trefwoordenregister 695
