Weten vraagt meer dan meten

Vanaf de conceptie wordt de groei van het embryo tegen het gemiddelde afgezet. Hetzelfde geldt voor schoolprestaties. In veel maatschappelijke domeinen heersen maat en getal. ‘Ik hou me nu eenmaal aan de feiten’, aldus een prominent hersenwetenschapper. En daar al zit ‘m het misverstand: er is hier geen sprake van feiten, maar oplichtende hersendelen op een scan. Het zijn interpretaties, verpakt als wetenschap, zogenaamd ‘hard’, maar qua denkwerk dun en aanvechtbaar. Dat leidt tot verwarring, aanvechtbare redeneringen en vaak verkeerde conclusies.

De reductie tot statistische gemiddelden maakt dat variatie aan het oog wordt onttrokken en afwijkingen van het gemiddelde al gauw als stoornis worden gezien. Zo wordt uitgegaan van het tekort en niet van het vermogen van mensen. Maar bovenal levert het weinig op voor baby’s, ouders, leerlingen of patiënten. En om hen was het toch allemaal te doen? Met de gedachte dat meten weten is, zien we vaak de essentie over het hoofd.

In verschillende maatschappelijke gebieden, zoals de zorg en het onderwijs, heerst een regime van maat en getal waarmee het persoonlijke verhaal uit het zicht raakt. In het boek worden verschillende domeinen bestreken waarin men met dezelfde problemen worstelt. Het bevat prikkelende interviews met nauw betrokkenen, waaronder Trudy Dehue, Paul Verhaeghe en Xandra Schutte. Zij vertellen waar en hoe het spaak loopt, maar ook hoe het anders kan. Hoe patronen ontstaan, hoe dwingend ze zijn en hoe zij daartegenin gaan.

Of je nu patiënt bent of hulpverlener, werknemer of leidinggevende, of je nu schoolgaande kinderen hebt of kind van bejaarde ouders bent — de lezer komt te weten in welke systemen van denken en handelen wij leven, vaak ongemerkt en deels ongewild.