Prof.mr. Ton Hartlief is sinds 2001 hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Maastricht en was voordien onder meer als hoogleraar burgerlijke recht verbonden aan de Universiteit Leiden.
Meer over de auteursRechtsontwikkeling in rechterlijke dialoog
Tien jaar prejudiciële vragen aan de Hoge Raad in civiele zaken
Gebonden Nederlands 2023 1e druk 9789462128149Samenvatting
Sinds 1 juli 2012 kunnen feitenrechters in civiele zaken prejudiciële vragen aan de Hoge Raad stellen. Wat heeft dat instrument inmiddels opgeleverd? Hoe functioneert het? Voldoet het aan de verwachtingen? Wat is er te verbeteren?
Die vragen stonden centraal tijdens een symposium op 8 juli 2022 ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de prejudiciële procedure. De perspectieven van alle hoofdrolspelers kwamen daarbij aan bod. Ervaringen en ideeën van de vragenstellende rechters, de cassatieadvocatuur, het Parket bij de Hoge Raad en de civiele kamer zijn belicht door respectievelijk Han Jongeneel, Jan-Paul Heering, Ruth de Bock en Tanja Tanja-van den Broek. Het geheel werd voorafgegaan door een inleidende beschouwing vanuit de wetenschap door Ivo Giesen. De aanwezigen hebben gestemd over stellingen van de sprekers.
Deze bundel bevat uitwerkingen van deze vijf voordrachten en daarnaast zeven bijdragen van anderen. Jan Vranken & Marnix Snel gaan na of de verwachtingen over de invloed van de prejudiciële procedure op reguliere cassaties zijn uitgekomen. Ruud Hermans schrijft over de vraag of de beantwoording van prejudiciële vragen behulpzaam is gebleken bij de afwikkeling van massaschadezaken. Rieme-Jan Tjittes bespreekt waarom de Franse regeling minder goed van de grond is gekomen dan de Nederlandse. Jasper Krommendijk gaat in op lessen die de prejudiciële procedure bij het Hof van Justitie van de Europese Unie biedt. Shanna van den Maagdenberg & Angelique Perdaems bezien de eerste ervaringen met de prejudiciële procedure in fiscale zaken die sinds 1 januari 2016 bestaat. Vincent van den Brink & Pasqualle Uijtdewillegen blikken vooruit op de betekenis van de prejudiciële procedure die inmiddels (per 1 oktober 2022) in het strafrecht is geïntroduceerd. Michiel Tjepkema & Janette Verbeek bespreken in hoeverre het stellen van pre judiciële vragen in de gewone bestuursrechtspraak vruchten af kan werpen.
Na tien jaar is de voorlopige conclusie dat de prejudiciële procedure in civiele zaken een waardevolle aanvulling is op het rechtsvormende instrumentarium van de Hoge Raad en dat er mogelijkheden zijn om dat instrument nog beter te benutten. Te denken valt aan de inbreng van vragenstellende rechters, van partijen en van derden. Adequate voorlichting van de Hoge Raad over context, empirie en belangen kan de kwaliteit van de rechtsontwikkeling verbeteren.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
1. Tien jaar gevat in een symposium en een bundel 9
2. Tevredenheid en enthousiasme voeren de boventoon 15
3. Kritiek, desiderata en verbeterpunten 24
4. Succesnummer maar niet het begin van een revolutie 30
Tien jaar prejudiciële vragen aan de civiele kamer van de Hoge Raad: kroniek van een aangekondigde ondergang? 33
I. Giesen
1. Inleiding 33
2. In vogelvlucht de stand van zaken, 10 jaar en 112 zaken verder 37
3. Success comes at a price…, of toch niet? 44
4. Externe betrokkenheid: derden en rechters 50
5. Afronding: keep calm and carry on 54
Zonder ons was het niets geworden 57
R.H.C. Jongeneel
1. Inleiding 57
2. Drempels 58
3. Hoe komen de prejudiciële vragen tot stand? 58
4. Vragen stellen die de Hoge Raad niet zal beantwoorden 61
5. De feitenrechter wacht op antwoord 62
6. En dan komt het antwoord 64
7. Vragen over vragen 65
6 | Rechtsontwikkeling in rechterlijke dialoog
De prejudiciële procedure: troetelkindje (met waterhoofd)? 69
J.P. Heering
Tien jaar inspraak van derden in de prejudiciële procedure: wie zijn de vrienden van de Hoge Raad? 83
R.H. de Bock
1. Inleiding 83
2. Informatieverschaffing als doel van de inspraak van derden in de prejudiciële procedure 85
3. Belangenbehartiging als doel van de inspraak van derden in de prejudiciële procedure 97
4. Conclusie 107
Blik vanuit het Korte Voorhout 109
T.H. Tanja-van den Broek
1. Inleiding 109
2. Fase 1: groen of rood? 111
3. Fase 2: de beantwoording 119
4. Wensen en suggesties 124
5. Slot 125
Doorwerking van prejudiciële procedure en prejudiciële beslissingen. Twee deelstudies 127
M.V.R. Snel & J.B.M. Vranken
1. Twee onderwerpen 127
2. De prejudiciële procedure geen kraamkamer voor een vernieuwing van ‘gewone’ cassaties 129
3. Impact op de feitenrechtspraak: methode en beperkingen 134
4. Impact op de feitenrechtspraak: resultatenanalyse 137
Prejudiciële vragen in massaschadezaken 173
R.M. Hermans
1. Inleiding 173
2. Wat is een massaschadezaak? 176
3. Analyse van de gestelde prejudiciële vragen in massaschadezaken 179
4. Het probleem van antwoorden op prejudiciële vragen die een feitelijk oordeel vergen 185
5. Vereisten waaraan het antwoord op een prejudiciële beslissing in een massaschadezaak idealiter zou voldoen 188
6. Uitbreiding van de mogelijkheden om prejudiciële vragen te stellen in massaschadezaken 195
7. Conclusie 197
De adviesvraag aan de Franse Cour de cassation (‘la saisine pour avis’) vergeleken met de prejudiciële procedure bij de Hoge Raad 199
R.P.J.L. Tjittes
1. Inleiding 199
2. De ‘saisine pour avis’ (Cdc) en de prejudiciële procedure (HR) in cijfers 201
3. Doelstellingen van de ‘saisine pour avis’ (Cdc) en de prejudiciële procedure (HR) 204
4. Karakter van de uitspraken: advies (Cdc) en bindende beslissing (HR) 205
5. Materiële ontvankelijkheidseisen voor een advies (Cdc) en een prejudiciële vraag (HR) 208
6. Aanloop bij de lagere rechter naar de advies procedure (Cdc) en de prejudiciële procedure (HR) 215
7. De adviesprocedure bij de Cdc en de prejudiciële procedure bij de HR 218
8. Conclusies en slotopmerkingen 224
De Nederlandse prejudiciële procedure vergeleken met haar Europese evenknie: lessen voor Den Haag? 227
J. Krommendijk
1. Inleiding 227
2. Luxemburg vs. Den Haag 228
3. Afrondende bespiegelingen en lessen voor Den Haag 244
Prejudiciële vragen aan de belasting kamer van de Hoge Raad: valt de fiscale procedure in het niet bij de succesvolle civiele procedure? 247
S.P.M. van den Maagdenberg & A.J.C. Perdaems
1. Inleiding 247
2. De fiscale procedure in vergelijking met de civiele procedure: overeenkomsten en verschillen 249
3. De ervaringen en bevindingen van fiscale feitenrechters 257
4. Ervaringen en suggesties uit de praktijk 270
5. Conclusie: de fiscale prejudiciële procedure staat in de schaduw van haar oudere zus, maar blijft dat ook zo? 278
Prejudiciële vragen in strafzaken 279
V. van den Brink & P. Uijtdewillegen
1. Inleiding 279
2. De prejudiciële procedure in strafzaken 280
3. Toekomstverwachtingen 286
Een prejudiciële procedure in het bestuursrecht: een experiment waardig 291
M.K.G. Tjepkema & J. Verbeek
1. Een nieuwe bestuursrechtelijke ontwikkeling? 291
2. De prejudiciële procedure tegen de achtergrond van een aantal kenmerken van het bestuursrecht 294
3 Zijn er alternatieven voor een prejudiciële procedure? 304
4. Een verkenning van enkele situaties 306
5. De wetgever aan zet 321
Over de auteurs en de redactie 325
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan