1 Inleiding 23
1.1 Het thema 23
1.2 De opzet 27
Deel I
2 De patiënt en een incident bij een geneeskundige behandeling; een verkenning 31
2.1 Inleiding 31
2.2 Schade na een incident bij de geneeskundige behandeling 31
2.3 Behoeften na een incident 36
2.4 Vergoeding van schade na een incident 40
2.4.0 Opmerkingen vooraf 40
2.4.1 Soorten schade: vermogensschade en ander nadeel 40
2.4.2 De grondslagen voor een recht op vergoeding van schade 41
2.4.2.1 Een goede grond ter afwenteling van schade: verwijtbaar onjuist gedrag 41
2.4.2.2 Verwijtbaar onjuist gedrag: een toerekenbare tekortkoming 43
2.4.2.3 Verwijtbaar onjuist gedrag: een onrechtmatige daad 45
2.4.2.4 Aansprakelijkheid vanwege een bepaalde hoedanigheid 48
2.4.3 Het verhaal van schade in de praktijk 50
2.4.3.1 ‘Buiten rechte’ 50
2.4.3.2 ‘In rechte’ 53
2.5 Andere juridische acties en hun verhouding tot het civiele aansprakelijkheidsrecht 63
2.5.0 Opmerkingen vooraf 63
2.5.1 Een klacht bij de hulpverlener 64
2.5.2 Een melding bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd 75
2.5.3 Een verzoek aan de Nationale ombudsman 87
2.5.4 Een klaagschrift bij de tuchtrechter 88
2.5.5 Strafvervolging door het Openbaar Ministerie 121
2.5.6 De verhouding tot het civiele aansprakelijkheidsrecht 147
2.6 Beschouwing 151
Deel II
3 De rechtsverhouding tussen de patiënt en de arts of het ziekenhuis 155
3.1 Inleiding 155
3.2 De rechtsverhouding tussen arts, ziekenhuis en patiënt: doorgaans een behandelingsovereenkomst 159
3.2.0 Opmerkingen vooraf 159
3.2.1 Het onderwerp van de behandelingsovereenkomst 159
3.2.2 De opdrachtgever 166
3.2.2.1 De patiënt 166
3.2.2.2 Vertegenwoordiging en zaakwaarneming 167
3.2.3 De opdrachtnemer 178
3.2.3.1 De hulpverlener 178
3.2.3.2 De zelfstandig arts als contractspartij 180
3.2.3.3 Het ziekenhuis als contractspartij 183
3.2.3.4 De komst van Medisch Specialistische Bedrijven 186
3.2.3.5 Verschillende contractspartijen 198
3.2.3.6 Assistenten en waarnemers 199
3.2.4 De totstandkoming van de behandelingsovereenkomst 202
3.2.5 De beëindiging van de behandelingsovereenkomst 208
3.2.6 Verplichtingen die uit de behandelingsovereenkomst voortvloeien 212
3.3 De rechtsverhouding tussen arts, ziekenhuis en patiënt: in uitzonderingsgevallen geen behandelingsovereenkomst 227
3.3.0 Opmerkingen vooraf 227
3.3.1 Illustraties van uitzonderingsgevallen 228
3.3.2 Verplichtingen die uit de bijzondere rechtsverhouding voortvloeien 234
3.4 Een nadere beschrijving van de klassieke verplichtingen van de hulpverlener 244
3.4.0 Opmerkingen vooraf 244
3.4.1 De informatieplicht 245
3.4.1.1 Doel van de informatieplicht 245
3.4.1.2 De inhoud van de informatie 254
3.4.1.3 Uitzonderingen op de informatieplicht 267
3.4.2 De plicht de patiënt te behandelen 269
3.4.2.1 Doel van de behandelplicht 269
3.4.2.2 De inhoud van de behandeling 271
3.4.2.3 Uitzonderingen op de behandelplicht 288
3.4.3 De dossierplicht 290
3.4.3.1 Doel van de dossierplicht 290
3.4.3.2 De inhoud van het dossier 294
3.4.3.3 Uitzonderingen op de dossierplicht 302
3.4.4 De geheimhoudingsplicht 306
3.4.4.1 Doel van de geheimhoudingsplicht 306
3.4.4.2 De inhoud van het geheim 310
3.4.4.3 Uitzonderingen op de geheimhoudingsplicht 311
3.4.5 De plicht tot eerbiediging van hetrecht op privéleven in de behandelkamer 333
3.5 Beschouwing 336
4 Grondslagen voor aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis 339
4.1 Inleiding 339
4.2 Aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis op de contractuele grondslag 341
4.2.0 Opmerkingen vooraf 341
4.2.1 Een tekortkoming van de arts of het ziekenhuis 342
4.2.1.1 Tekortkomen 342
4.2.1.2 De norm waaraan het handelen van de arts en het ziekenhuis wordt getoetst: goed hulpverlenerschap 346
4.2.1.3 Het goed hulpverlenerschap nader bekeken 348
4.2.1.4 Invulling van het goed hulpverlenerschap: de professionele standaard 350
4.2.1.5 Invulling van het goed hulpverlenerschap: de kwaliteitsstandaarden 360
4.2.1.6 Invulling van het goed hulpverlenerschap: wet- en regelgeving 364
4.2.1.7 Begrenzing van het goed hulpverlenerschap: het oordeel van de rechter 373
4.2.1.8 Illustraties van typen tekortkomingen 375
4.2.1.9 Illustraties van typen tekortkomingen in verband met het gebruik van hulppersonen 387
4.2.1.10 Illustraties van typen tekortkomingen in verband met het gebruik van hulpzaken 389
4.2.2 Het bewijs van de tekortkoming van de arts of het ziekenhuis 406
4.2.2.1 Stelplicht- en bewijslastverdeling 406
4.2.2.2 Een mogelijk probleem bij het leveren van het bewijs van de tekortkoming: de aard van de verbintenis 413
4.2.2.3 Een mogelijk probleem bij het leveren van het bewijs van de tekortkoming: onwetendheid van de patiënt 416
4.2.2.4 Het deskundigenbericht als bewijsmiddel 425
4.2.3 Toerekening van de tekortkoming 434
4.2.3.1 Schuld, verkeersopvattingen en wet 434
4.2.3.2 Toerekening krachtens schuld of verkeersopvattingen 435
4.2.3.3 Toerekening krachtens de wet; artikel 6:76 BW 439
4.2.3.4 Toerekening krachtens de wet; artikel 6:77 BW 448
4.2.4 Uitsluiten of beperken van aansprakelijkheid van de arts of het ziekenhuis 477
4.3 Aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis op de buitencontractuele grondslag 480
4.3.0 Opmerkingen vooraf 480
4.3.1 Een onrechtmatige daad van de arts of het ziekenhuis 480
4.3.1.1 Onrechtmatig gedrag 480
4.3.1.2 De norm waaraan het handelen van de arts en het ziekenhuis wordt getoetst 481
4.3.1.3 Illustraties van typen onrechtmatige daad 483
4.3.2 Het bewijs van de onrechtmatige daad van de arts of het ziekenhuis 494
4.3.3 Toerekening van de onrechtmatige daad 495
4.3.4 Kwalitatieve aansprakelijkheden 497
4.3.4.1 De regels van de artikelen 6:170 BW, 6:171 BW, 6:173 BW, 6:174 BW en 6:175 BW 497
4.3.4.2 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor personen 499
4.3.4.3 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor roerende zaken 504
4.3.4.4 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor opstallen 509
4.3.4.5 Kwalitatieve aansprakelijkheid van de arts en het ziekenhuis voor gevaarlijke stoffen 513
4.4 De grondslag voor de centrale aansprakelijkheid van het ziekenhuis 515
4.4.0 Opmerkingen vooraf 515
4.4.1 Een fictieve grondslag 515
4.4.2 Het toepassingsbereik van artikel 7:462 BW 519
4.5 Beschouwing 525
5 De grondslag voor aansprakelijkheid van de producent 529
5.1 Inleiding 529
5.2 Een risicoaansprakelijkheid ingevolge de wet als primaire grondslag 531
5.3 De betekenis van de Richtlijn inzake de aansprakelijkheid voor producten met gebreken 536
5.4 Het toepassingsbereik van de risicoaansprakelijkheid van de producent 545
5.4.0 Opmerkingen vooraf 545
5.4.1 Het product 545
5.4.2 De producent 550
5.4.3 De gebrekkigheid 558
5.4.3.1 Het definiëren van een gebrek 558
5.4.3.2 Een uitwerking van de factoren die de gebrekkigheid bepalen 565
5.4.3.3 Het bewijs van het gebrek 595
5.4.4 De schade 604
5.4.4.1 Categorieën van schade 604
5.4.4.2 Schade door dood of lichamelijk letsel 606
5.4.4.3 Het bewijs van de schade 610
5.5 Bevrijdende verweren 611
5.6 Beschouwing 622
6 Causaal verband 625
6.1 Inleiding 625
6.2 Het condicio sine qua non-verband 626
6.2.0 Opmerkingen vooraf 626
6.2.1 Condicio sine qua non-verband als minimumvereiste 627
6.2.2 Condicio sine qua non-verband en meerdere aansprakelijkheidvestigende gebeurtenissen 631
6.2.3 Condicio sine qua non-verband en een oorzaak die de patiënt wordt toegerekend 643
6.3 Het bewijs van het condicio sine qua non-verband 654
6.3.0 Opmerkingen vooraf 654
6.3.1 Stelplicht- en bewijslastverdeling 655
6.3.2 Mogelijke problemen bij het leveren van het bewijs van het condicio sine qua non-verband 658
6.3.2.1 Onzekerheid over de invloed van de normschending op de schade 658
6.3.2.2 Onzekerheid over de keuze die de patiënt zou hebben gemaakt 663
6.3.2.3 Onzekerheid over de schadeveroorzaker bij meervoudige causaliteit 678
6.3.3 Het deskundigenbericht als bewijsmiddel 678
6.3.4 Handvatten om de bewijslast van het condicio sine qua non-verband te verlichten 680
6.3.4.1 De omkeringsregel 680
6.3.4.2 De regel van artikel 6:99 BW 690
6.3.5 Proportionele aansprakelijkheid als alternatief 697
6.3.5.1 Verschillende proportionele benaderingen 697
6.3.5.2 Wanneer welke proportionele benadering; de rekenmethoden 713
6.4 Toerekening naar redelijkheid 737
6.5 Beschouwing 744
7 Schadevergoeding en verjaring 749
7.1 Inleiding 749
7.2 Schade van de patiënt 751
7.2.0 Opmerkingen vooraf 751
7.2.1 Vaststellen van de omvang van de schade 751
7.2.2 Vermogensschade 758
7.2.2.1 Geleden verlies en gederfde winst 758
7.2.2.2 Vermogensschade bij wrongful birth en wrongful life 759
7.2.2.3 Buitengerechtelijke kosten 766
7.2.3 Nadeel dat niet in vermogensschade bestaat 771
7.3 Schade van bij de patiënt betrokken personen 788
7.3.0 Opmerkingen vooraf 788
7.3.1 Een inventarisatie van schadelijdende betrokken personen 789
7.3.2 Vermogensschade van direct betrokkenen en nabestaanden 791
7.3.2.1 Vermogensschade van direct betrokkenen bij letsel van de patiënt 791
7.3.2.2 Vermogensschade van nabestaanden bij overlijden van de patiënt 795
7.3.2.3 Vermogensschade van partner en kind bij wrongful birth en wrongful life 801
7.3.3 Ander nadeel van direct betrokkenen en nabestaanden 805
7.3.4 Shockschade van direct betrokkenen en nabestaanden 808
7.3.5 Ander nadeel van partner en kind bij wrongful birth en wrongful life 812
7.3.6 Schade van regresnemers 814
7.3.6.1 Schade van de werkgever 814
7.3.6.2 Schade van uitkeringsinstanties 815
7.4 Verjaring van de vordering 817
7.4.0 Opmerkingen vooraf 817
7.4.1 Verjaringstermijnen 818
7.4.1.1 Het wettelijk kader van verjaring 818
7.4.1.2 Vijfjaarstermijn 818
7.4.1.3 Twintigjaarstermijn 825
7.4.2 Stuiting van de verjaring 826
7.4.3 Verjaring bij productenaansprakelijkheid 829
7.5 Beschouwing 830
Deel III
8 Verhaal van zorggerelateerde schade in de praktijk 835
8.1 Inleiding 835
8.2 Het buitengerechtelijk traject 837
8.2.0 Opmerkingen vooraf 837
8.2.1 De belangenbehartiger in het buitengerechtelijk traject 838
8.2.1.1 De rol van de belangenbehartiger van de patiënt 838
8.2.1.2 De waarborgen voor kwaliteit van de belangenbehartiger 848
8.2.2 De beroepsaansprakelijkheidsverzekeraarin het buitengerechtelijk traject 850
8.2.2.1 De rol van de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar van de hulpverlener 850
8.2.2.2 De waarborgen voor kwaliteit van de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar 861
8.2.3 De medisch adviseur in het buitengerechtelijk traject 862
8.2.3.1 De rol van de medisch adviseur 862
8.2.3.2 De waarborgen voor kwaliteit van de medisch adviseur 866
8.2.4 De medisch deskundige in het buitengerechtelijk traject 868
8.2.4.1 De rol van de medisch deskundige 868
8.2.4.2 De waarborgen voor kwaliteit van de medisch deskundige 872
8.2.5 De omgang met medische informatie in het buitengerechtelijk traject 873
8.2.5.1 Het belang van medische informatie en haar regelgeving 873
8.2.5.2 Opvragen,ter beschikking stellen, beoordelen, beheren, inzien, blokkeren en bewaren van medische informatie 879
8.2.6 De kosten van het buitengerechtelijk traject 906
8.2.6.1 De kosten van rechtsbijstand 906
8.2.6.2 De kosten van de medisch deskundige 908
8.2.7 Gerechtelijke procedures in het buitengerechtelijk traject 910
8.2.7.1 Het verzoek aan de rechter om een voorlopig deskundigenbericht te gelasten 910
8.2.7.2 Het verzoek aan de rechter om een deelgeschil te beslechten 919
8.3 De gerechtelijke bodemprocedure in eerste aanleg 930
8.3.0 Opmerkingen vooraf 930
8.3.1 Partijen in de bodemprocedure 931
8.3.1.1 De patiënt en zijn advocaat 931
8.3.1.2 De hulpverlener, de beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar, de producent en hun advocaat 934
8.3.2 De civiele rechter in de bodemprocedure 941
8.3.2.1 De rol van de civiele rechter 941
8.3.2.2 De waarborgen voor kwaliteit van de civiele rechter 943
8.3.3 De medisch deskundige in de bodemprocedure 948
8.3.3.1 De rol van de gerechtelijk medisch deskundige 948
8.3.3.2 De waarborgen voor kwaliteit van de gerechtelijk medisch deskundige 963
8.3.4 De omgang met medische informatie in de bodemprocedure 968
8.3.5 De kosten van de bodemprocedure 976
8.4 Beschouwing 980
Geraadpleegde literatuur 983
Geraadpleegde jurisprudentie 1055
Geraadpleegde Kamerstukken 1129
Trefwoordenregister 1141
