Militair Ambtenarenrecht

Woord vooraf V
Lijst van gebruikte afkortingen XV

1 Inleiding 1
1.1 Defensie als werkgever 1
1.2 Taken van de krijgsmacht 3
1.3 Defensieorganisatie 6
1.4 Personeelsbeleid 10
1.4.1 Integratie- en gelijkstellingsgedachte 10
1.4.2 Flexibel Personeelssysteem 12
1.4.3 Defensievisie 2035 15
1.5 Rechtspositie 16
1.5.1 Voorschriften 16
1.5.2 Wet ambtenaren defensie 18

2 Defensiepersoneel 21
2.1 Inleiding 21
2.2 Dienstplichtigen 22
2.2.1 Opschorting opkomstplicht 22
2.2.2 Inschrijving 24
2.2.3 Rechtspositie 26
2.2.4 Afschaffing dienstplicht? 29
2.3 Reservisten 30
2.3.1 Flexibele schil 30
2.3.2 Rechtspositie 33
2.4 Burgerambtenaren 37
2.4.1 Plaats binnen de krijgsmacht 37
2.4.2 Rechtspositie 41

3 Voorgeschiedenis van de rechtspositie 47
3.1 Inleiding 47
3.2 Grondwet 48
3.2.1 Grondwet van 1848 48
3.2.2 Grondwet van 1983 53
3.3 Bevorderingswetten 54
3.4 Wet ambtenaren defensie 58
3.4.1 Ambtenarenwet 1929 58
3.4.1.1 Totstandkoming 58
3.4.1.2 Uitzondering voor militairen 61
3.4.2 Militaire Ambtenarenwet 1931 64
3.4.2.1 Inhoud 64
3.4.2.3 Wijzigingen 67

4 Aanstelling 71
4.1 Inleiding 71
4.2 Aanstelling bij de krijgsmacht 73
4.3 Aanstellingsvoorwaarden 74
4.3.1 Voorwaarden 74
4.3.2 Nederlanderschap 75
4.3.3 Aanstellingskeuring 77
4.3.4 Eed of belofte 79
4.3.5 Veiligheidsonderzoek 81
4.3.6 Instroomleeftijd 84
4.3.6.1 Minimumleeftijd 84
4.3.6.2 Maximumleeftijd 87
4.3.7 Geslacht 91
4.4 Proeftijd 93
4.5 Flexibel Personeelssysteem 96

5 Materiële rechtspositie 101
5.1 Inleiding 101
5.2 Loopbaan 102
5.2.1 Opleidingen 102
5.2.2 Functietoewijzing 105
5.2.3 Functie- en loopbaanbegeleiding 109
5.2.3.1 Begeleidingscyclus 109
5.2.3.2 Functioneringsgesprek 109
5.2.3.3 Beoordeling 111
5.2.3.4 Ambtsbericht 114
5.2.3.5 Waarschuwingsbrief 117
5.2.4 Bevordering 119
5.2.5 Uitzending 121
5.2.6 Ontheffing uit functie 125
5.4 Bescherming bij de arbeid 132
5.5 Diensttijden 137
5.5.1 Arbeidstijdenwet 137
5.5.2 Flexibilisering 142
5.6 Verlof 146
5.6.1 Verlofregeling 146
5.6.2 Arbeid en zorg 148
5.7 Bezoldiging en overige militaire inkomsten 151
5.8 Ziekte en inzetbaarheidsbeperkingen 153
5.9 Schadeverhaal 156
5.10 Integriteit 159
5.11 Uniform 163

6 Ontslag 167
6.1 Inleiding 167
6.2 Keuze van ontslaggronden 168
6.3 Ontslaggronden in het AMAR 171
6.3.1 Art. 39 lid 1: ontslag op aanvraag 171
6.3.2 Art. 39 lid 2 onder a, b en c: leeftijdsontslag 172
6.3.3 Art. 39 lid 2 onder d: overtolligheidsontslag 175
6.3.4 Art. 39 lid 2 onder f: ontslag wegens ziekte of gebrek 177
6.3.5 Art. 39 lid 2 onder g: ontslag van de niet ten volle geschikte vijftiger 179
6.3.6 Art. 39 lid 2 onder h: ontslag na ontheffing van de initiële opleiding 180
6.3.7 Art. 39 lid 2 onder i: FPS-ontslag 182
6.3.8 Art. 39 lid 2 onder j: ontslag wegens onbekwaamheid of ongeschiktheid 183
6.3.9 Art. 39 lid 2 onder k en l: ontslag wegens wangedrag of verregaande nalatigheid 185
6.3.10 Art. 39 lid 2 onder m: ontslag wegens een vonnis 193
6.3.11 Art. 39 lid 2 onder n: misleiding bij indiensttreding 193
6.3.12 Art. 39 lid 6: vlag- en opperofficierenontslag 194
6.3.13 Art. 40 en art. 39 lid 2 onder e: ontslag wegens benoeming tot bewindspersoon en na non-activiteit 195
6.3.14 Art. 53: ontslag van rechtswege 196
6.3.15 Art. 12g lid 2 WAD: ontslag wegens ontheffing uit een vertrouwensfunctie 199
6.3.16 Art. 9 lid 3 WGMD: ontslag wegens gewetensbezwaren 201
6.3.17 Art. 3 lid 6 WISGEP: ontslag wegens lidmaatschap Tweede Kamer of Europees Parlement 202
6.4 Ontslagbevoegdheid 203
6.5 Ontslagtermijn 204
6.6 Werkloosheid 206
6.6.1 De OOW-operatie 206
6.6.2 Defensie als eigenrisicodrager 207
6.6.3 Verwijtbare werkloosheid 208

7 Grondrechten 213
7.1 Inleiding 213
7.2 Militaire ambtenaren en grondrechten 215
7.2.1 Erkenning 215
7.2.2 Grondwet 218
7.2.3 EVRM 220
7.2.4 Handvest 223
7.3 Art. 12quater: nevenwerkzaamheden 224
7.4 Art. 12a: vrijheid van meningsuiting, vereniging, vergadering en betoging 226
7.4.1 Vrijheid van meningsuiting 226
7.4.1.1 Functioneringsnorm 226
7.4.1.2 Geheimhoudingsplicht 229
7.4.1.3 Klokkenluiden 231
7.4.2 Vrijheid van vereniging 235
7.4.3 Vrijheid van vergadering en betoging 239
7.5 Art. 12b: godsdienstige feest- en rustdagen 240
7.6 Art. 12c: politieke ambten en vakbondsactiviteiten 242
7.7 Art. 12d lid 1: onderzoek aan lichaam, kleding en goederen 243
7.8 Art. 12d lid 2 WAD: alcohol- en drugstest 244
7.9 Art. 12e: reisbeperkingen 249
7.10 Art. 12f: behoud van status 251
7.11 Art. 12h: militaire gezondheidszorg 252
7.12 Art. 12k, -l en -m: dienverplichting 259
7.13 Art. 12 onder k: woon-, verblijfs- en bereikbaarheids-verplichtingen 263

8 Nazorg 269
8.1 Inleiding 269
8.2 Rechtspositionele aanspraken 271
8.2.1 Regelgeving 271
8.2.2 Bedrijfsongeval 273
8.2.3 Dienstongeval 276
8.2.3.1 Militair invaliditeitspensioen 276
8.2.3.2 Invaliditeit met dienstverband 277
8.2.3.3 Volledige schadevergoeding 281
8.2.4 Beroepsincident 283
8.3 Jurisprudentiële norm 284
8.3.1 658-norm 284
8.3.2 Causaal verband 286
8.3.3 Zorgplicht 288
8.3.3.1 Schuldaansprakelijkheid 288
8.3.3.2 Arbowetgeving 290
8.3.3.3 Nazorg 292
8.3.4 Opzet of bewuste roekeloosheid 293
8.4 Schadeloosstelling naar billijkheid 294
8.5 Aansprakelijkheid voor ondergeschikten 297
8.6 Verzoekschriftprocedure 298
8.7 Veteranenwet 304

9 Rechtsbescherming 309
9.1 Inleiding 309
9.2 Bevoegdheid 310
9.2.1 Legaliteitsbeginsel 310
9.2.2 Attributie, mandaat en delegatie 311
9.3 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 314
9.3.1 Inleiding 314
9.3.2 Zorgvuldigheidsbeginsel 314
9.3.3 Fair-playbeginsel 315
9.3.4 Motiveringsbeginsel 316
9.3.5 R echtszekerheidsbeginsel 317
9.3.6 Vertrouwensbeginsel 320
9.3.7 Gelijkheidsbeginsel 322
9.3.8 Evenredigheidsbeginsel 323
9.4 Rechtspositionele besluiten 326
9.4.1 Appellabele besluiten 326
9.4.2 Duuraanspraak 328
9.5 Bezwaar en beroep 329
9.5.1 Procedure 329
9.5.2 Hoorplicht 331
9.5.3 Voorlopige voorziening 332
9.5.4 Bijzondere bepalingen 333
9.5.4.1 Vooronderzoek 333
9.5.4.2 Termijnen 334
9.5.4.3 Organisatie van de rechtspraak 336
9.6 Samenloop met strafrechtelijke vervolging 339
9.6.1 Artikel 7 en 8 WAD 339
9.6.2 Onschuldpresumptie 341
9.6.3 Bestaansrecht artikel 7 en 8 WAD 344
9.6.4 Ne bis in idem 348
9.6.5 Zwijgrecht 352
9.7 Klachtrecht 353

10 Totstandkoming van de arbeidsvoorwaarden 357
10.1 Inleiding 357
10.2 Historische schets 358
10.3 Structuur van het overleg 361
10.3.1 Bevoegdheid 361
10.3.2 Sector Overleg Defensie 362
10.3.3 Defensiebonden 363
10.3.4 Raad voor het overheidspersoneelsbeleid 365
10.4 Onderwerpen van overleg 367
10.5 De wijze van voeren van overleg 368
10.6 Gevolgen van het niet voeren van overleg 370
10.7 De geschillenregeling 375
10.7.1 Advies- en Arbitragecommissie Rijksdienst 375
10.7.2 Procedure 377
10.7.3 Praktijk 381
10.8 Het recht op collectieve actie 384
10.8.1 Historische schets 384
10.8.2 Art. 12i WAD 387
10.8.2.1 Defensienota 1974 387
10.8.2.2 Voorbehoud 390
10.8.2.3 Wettelijke regeling 392
10.9 De afwijkingsbevoegdheid 396
10.9.1 Art. 1b WAD 396
10.9.2 Staatsnoodrecht 397
10.9.2.1 Buitengewone omstandigheden 397
10.9.2.2 Buitengewone rechtstoestanden 400
10.9.2.3 Art. 1b WAD en het staatsnoodrecht 403

11 Medezeggenschap 407
11.1 Inleiding 407
11.2 Structuur 409
11.3 Overlegbevoegdheden 411
11.3.1 Initiatief- en informatierecht 411
11.3.2 Onderwerp van overleg 413
11.3.3 Adviesrecht en overeenstemmingsvereiste 414
11.3.4 Uitzonderingen 416
11.5 Benadelingsverbod 417
11.6 Afbakening ten opzichte van het georganiseerd overleg 419

12 De bijzondere rechtspositie 423
12.1 Inleiding 423
12.2 Wet normalisering rechtspositie ambtenaren 424
12.2.1 Ambtenarenwet 2017 424
12.2.2 Artikel 3 425
12.3 Uitzonderingspositie van het defensiepersoneel 428
12.3.1 Militaire ambtenaren 428
12.3.2 Burgerambtenaren 432
12.3.3 Wet ambtenaren defensie 433
12.4 De bijzondere rechtspositie 434
12.5 De bijzondere positie van militairen in de literatuur 440

Literatuurlijst 449