Vertalen in de Nederlanden
Een cultuurgeschiedenis
Gebonden Nederlands 2021 1e druk 9789024443338Samenvatting
Zonder vertalingen had onze cultuur er heel anders uitgezien. De onafgebroken invloed van de talen die ons omringen, heeft de cultuur van de Lage Landen gemaakt tot wat zij nu is: een internationale, meertalige en cultureel diverse omgeving waarvan vertalingen een prominent onderdeel uitmaken.
Vertalen in de Nederlanden brengt in beeld wat en hoe er in de Nederlanden door de eeuwen heen is vertaald, wie daarbij betrokken waren en in hoeverre vertalingen van belang zijn geweest voor sociale en culturele veranderingen. Zowel het medische en juridische als het literaire en wetenschappelijke vertalen en hun contexten worden beschreven. Vanzelfsprekend is er ook aandacht voor de vertalingen van de Bijbel.
Niet eerder werd de geschiedenis van het vertalen in Nederland en Vlaanderen uit de doeken gedaan. Deze eerste vertaalgeschiedenis biedt een doorlopend overzicht dat de geschiedenis van het vertalen in de Nederlanden weergeeft van de middeleeuwen tot heden. Over elk van de vijf periodes waarin het boek is opgedeeld, wordt een overkoepelend verhaal verteld door een vooraanstaande kenner, aangevuld met markante gebeurtenissen, momenten en conflicten, portretten van vertalers, cijfermateriaal en een overvloed aan illustraties.
Vertalen in de Nederlanden biedt een nieuw en fascinerend beeld van wat vertalen vermag. Eindelijk krijgen we inzicht in hoe vertalers in Nederland en Vlaanderen werkten, in hun achtergronden, hun motieven en maatschappelijke positie. Een cultuurhistorische leemte wordt hier deskundig en prikkelend opgevuld.
Specificaties
Lezersrecensies
Interviews en artikelen (1)
Inhoudsopgave
[Deel 1] Tot 1550 Advocaten van de volkstaal Dirk Schoenaers
Inleiding 29
[Hoofdstuk 1] 500-1150. Een aarzelend begin 43
1 Tussen de regels 43
2 De heilige spijzen van het Woord 46
3 Volkstalige lessen en liedjes in het Latijn 53
[Hoofdstuk 2] 1150-1300. De bocht naar de volkstaal 55
1 Adel en clergie 56
2 Proza en rijm, waarheid en leugen 61
3 Levenslessen 80
4 Praktisch vertalen 88
[Hoofdstuk 3] 1300-1400. Kennis, ethiek en devotie 93
1 Encyclopedisch vertalen 94
2 Het nut van de artes 110
3 Devote gemeenschappen als vertaalmotor 115
[Hoofdstuk 4] 1400-1550. Nieuwe vorsten, nieuwe markten 136
1 De Nederlanden onder Bourgondisch bewind 136
2 Vertalen en tolken in de stad 151
3 De drukpers 161
[Deel 2] 1550-1700 De wereld binnen taalbereik Theo Hermans
Inleiding 187
[Hoofdstuk 1] 1550-1600. Verdeeld modern 190
1 Kennis opdoen 190
2 Verscheurend vertaald 200
3 De nieuwe vormentaal 208
[Hoofdstuk 2] 1600-1650. De drukste baan 221
1 Tolkendienst 221
2 Confessie en consolidatie 227
3 Vertaling als navolging 237
4 Praktijkzaken 244
[Hoofdstuk 3] 1650-1700. Kantelende horizonten 252
1 Vertaald schouwtoneel 252
2 De wijde wereld 260
3 Andersdenkenden 267
[Deel 3] 1700-1800 De vertaalmachine Inger Leemans
Inleiding: de ‘Boek-Fabrijk’ 286
[Hoofdstuk 1] De vertaalmachine komt op stoom 291
[Hoofdstuk 2] Volslagen onkunde: de vertalers 309
[Hoofdstuk 3] Gewinzucht: de uitgevers 318
[Hoofdstuk 4] Grenzen trekken: de recensenten 327
[Deel 4] 1800-1900 Democratisering en emancipatie Cees Koster
Inleiding 339
[Hoofdstuk 1] 1800-1830. Verder langs de gebaande paden 342
1 De kracht van de classicistische toneelnorm 342
2 Bilderdijk en de romantische alexandrijn 349
3 De Statenbijbel voorbij 352
4 Afgedwongen vertaaldrift in joodse kringen 355
5 Drie golven Scott – de vertalers uitgelicht 360
6 Vertaling in meertalig België 364
[Hoofdstuk 2] 1830-1860. Overgang 369
1 De markt van het vertaalde boek 369
2 De historische roman in België 381
3 Lot en leven van de Nederlandse vertaler 385
4 Vertalen en tolken in de Oost en de West 390
5 Shakespeare komt eindelijk tot leven 396
6 De lange arm van de orthodoxie 400
7 Fantaseer, maar met mate 406
[Hoofdstuk 3] 1860-1900. Op weg naar de moderniteit 414
1 Een dominee als vertaler 414
2 Een godsdiensttwist rond Dante 418
3 De Bijbel en de moderne samenleving 422
4 Vertalingen als monumenten 426
[Deel 5] 1900-2020 Impact & debat Ton Naaijkens
Inleiding 437
[Hoofdstuk 1] 1900-1930. Vernieuwing & ontwikkeling 440
1 Optimisme & oorlog (1900-1918) 440
2 Een nieuwe aanloop (1918-1930) 456
[Hoofdstuk 2] 1930-1945. Organisatie & breuk 468
1 Een strakker vertaalbestel (1930-1939) 468
2 Barre tijden 476
[Hoofdstuk 3] 1945-1975. Een nieuw elan 487
1 Tijd voor initiatieven (1945-1960) 487
2 Energie & plezier (1960-1975) 501
[Hoofdstuk 4] 1975-2000. Ophef & bloei 513
1 Vooruitgang & conflict (1975-1990) 513
2 Glorierijke jaren (1990-2000) 525
[Hoofdstuk 5] 2000-2020. Een bloeiende vertaalcultuur 545
1 Voor het voetlicht 545
Aantekeningen 563
Bibliografie 585
Register 621
Illustratieverantwoording 635
Over de auteurs 637
Colofon 639
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan