Voorwoord
Waarom Machiavelli… die machiavellist? 11
Vijf stellingen van Machiavelli 13 | Geen machiavellist 17 | Wie is Niccolò Machiavelli? 20
Deel 1 – Politiek is conflict 23
1 Twee perspectieven 25
Van standpunt wisselen 25 | Kijken als een kunstenaar 28 | Ingrijpen als een geneesheer 31 | De elite versus het volk 32 | Het verlangen naar een sterke leider – vanuit het volk 36 | Het verlangen naar een sterke leider – vanuit de elite 38 | Slechte conflicten – als God de samenleving verdeelt 39 | Slechte conflicten – wanneer clans en families regeren 42 | Slechte conflicten – economische ongelijkheid 45
2 Een onoverbrugbare kloof 51
Tegenspraak is nodig 51 | Botsende politieke en morele idealen 54 | Alleen rechtlijnigheid telt 57 | Vanuit je bubbel 58 | Meer van je land houden dan van je ziel… 61
Deel 2 – Noodzaak is goed voor jou 63
3 Noodzaak als zegen 65
Wanneer je leven instort 65 | Politieke noodzaak in de praktijk: de Europese crises 70 | Noodzaak, deugd en fortuin 74 | Noodzaak stimuleert het goede 75 | Een paradijs in de hel 77
4 Alledaagse noodzaak 81
Hoe kijk je naar het leven? 81 | Als je je vernederd voelt… 83 | Je moet kunnen falen 86 | Beperkt welvaart noodzaak? 88 | Noodzaak als alibi 91 | Scherpere analyses maken 93 | Noodzaak bij de ander begrijpen 95
Deel 3 – Deugd is voortreffelijkheid 99
5 Denken vanuit de actie 101
Tussen cynisme en utopie 101 | Idealen kunnen polariseren 104 | Wat betekent virtù? 108 | Machiavelli’s voorgangers 110 | Barmhartigheid als voorbeeld 113
6 De middenweg 117
Welke grenzen wil je overschrijden? 117 | Heersers moeten slecht zijn (maar niet te) 118 | Middelen in de strijd: vossen en leeuwen 121 | De noodtoestand 123 | Burgers moeten opstandig zijn – maar niet te 124 | Nederigheid is een rampzalige deugd 125 | Opstand tegen de macht 128 | Verlangen naar morele perfectie 131 | Max Weber – politiek heeft een eigen ethiek 133 | De utopie – rijken die nergens bestaan 134
7 Fortuna 139
Deugd als omgaan met het lot 139 | Fortuna tast je zelfbeeld aan 142 | Occasio, gelegenheid voor het buitengewone 145
Deel 4 – Wie houdt de spiegel vast? 149
8 Waarom een spiegel nodig is 151
Klassieke vorstenspiegels 151 | Machiavelli’s originele kijk 153 | Wie heeft nog autoriteit? 157 | Ambities ten goede keren – gloria 162
9 Het zelf in de kijker 167
Roem wordt beroemdheid – gloria vandaag de dag 167 | Je privilege is geen verdienste, en je verdienste ook geen privilege 171 | Je verborgen en je publieke zelf 175 | Pleidooi voor hypocrisie 179 | Waarheid en leugen 181
10 Hedendaagse spiegels 185
De machtswissel 185 | Als de politicus zichzelf kwijt is 186 | De rol van de media 188 | Foute transparantie – als je in het hoofd van de president kijkt 190 | Foute transparantie – als het privéleven ook schijnvertoning wordt 196 | Een spiegel voor narcisten 198 | Helpen de spiegels nog? 202
Deel 5 – Vrijheid is het hoogste goed 205
11 Drie soorten vrijheid 207
Trots op je vrijheid 207 | Onbeperkte keuzes 209 | Vrij van hindernissen – de negatieve vrijheid 210 | Vrij om te handelen – de positieve vrijheid 214 | Ondeelbare vrijheid? 217 | Burgerrechten omvatten meer dan individuele rechten 220 | Ben je een vrij mens? – de republikeinse vrijheid 222
12 Leef je nu echt vrij? 229
Wanneer je politici adviseert 229 | Als je te veel zwijgt, stop je met denken 232 | Intellectuele lef 234 | Geld domineert 237 | Om vrede te hebben, moet je oorlog begrijpen 241 | Alleen ben je kwetsbaar 244
Conclusie 247
Conflicten kunnen ontsporen 249 | De fortuin kent geen genade 251 | Leg je toe op virtù 254
Dankwoord 257
Noten 259
Bibliografie 277
