Instellingen voor collectieve belegging in effecten
Gebonden Nederlands 2020 1e druk 9789013158656Samenvatting
Instellingen voor collectieve belegging in effecten zijn sinds 1985 op Europees niveau gereguleerd. In hoeverre leiden de Europese regels tot een adequate bescherming van deelnemers? En is de wetgeving wel zo uniform over lidstaten? Deze vragen staan centraal in dit proefschrift.
Sinds 1985 vindt de regulering van instellingen voor collectieve beleggingen (ook wel aangeduid als icbe’s of UCITS) op Europees niveau plaatas. Sindsdien is niet alleen het aantal icbe’s exponentieel gegroeid, maar ook het aantal regels dat van toepassing is op icbe’s.
Desondanks zijn veel vraagstukken over de regulering van instellingen voor collectieve beleggingen onderbelicht gebleven in de Nederlandse literatuur. Waarom zijn beleggingsinstellingen eigenlijk gereguleerd? Tot op welke hoogte slagen de Europese regels erin deelnemers adequaat te beschermen? En is er sprake van uniformiteit in de wetgeving tussen verschillende lidstaten? Het proefschrift Instellingen voor collectieve beleggingen in effecten werpt een grondige - en soms kritische - blik op vraagstukken zoals deze.
Het onderzoek beschrijft de regelgeving die van toepassing is op icbe’s op een systematische en gedetailleerde wijze. Hierbij is ook oog voor de uiteenlopende praktische problemen die zich hierbij kunnen voordoen. U krijgt inzicht in zowel de verplichtingen uit de Icbe-Richtlijn die gericht zijn op de icbe, alsook de verplichtingen voor de beheerder en bewaarder.
De auteur plaatst bovendien enkele kanttekeningen bij de keuzes die de Europese wetgever heeft gemaakt in de icbe-Richtlijn. Hij concludeert tevens dat deze richtlijn op diverse plekken niet altijd juist of volledig is geïmplementeerd in de Nederlandse wet. Waardevol hierbij is de analyse in hoeverre de wetgeving uniform is in Nederland, Luxemburg en Ierland.
In de Nederlandse literatuur is de icbe tot dusverre onderbelicht gebleven. Dit onderzoek levert met een grondige verkenning van dit onderwerp een belangrijke bijdrage aan zowel de wetenschap als de praktijk.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
AFKORTINGEN XVII
Hoofdstuk 1 Inleiding 1
1.1 Onderwerp van onderzoek 1
1.2 Probleemstelling en methode van onderzoek 4
1.3 Afbakening 7
1.4 Begrippen 8
1.5 Plan van aanpak 9
Hoofdstuk 2 Beleggingsinstellingen; de belangrijkste kenmerken 13
2.1 Inleiding 13
2.2 Wat is een beleggingsinstelling? 14
2.3 Welke partijen zijn betrokken bij een icbe? 17
2.3.1 Beheerder 17
2.3.2 Bewaarder 19
2.3.3 Icbe 21
2.3.4 Deelnemers 23
2.3.5 Overige partijen 25
2.3.6 Overzicht 27
2.4 Toezichthouder 28
2.4.1 Nationale toezichthouder 28
2.4.1.1 Grensoverschrijdende distributie 30
2.4.1.2 Grensoverschrijdend beheer 31
2.4.1.3 Uitvoering van het toezicht 33
2.4.1.4 Sancties 35
2.5 Juridische vormen 37
2.5.1 Unit trust 39
2.5.2 Beleggingsfonds opgericht bij overeenkomst 41
2.5.3 Beleggingsmaatschappij 45
2.6 Fiscale aspecten 49
2.6.1 Belasting op het niveau van de icbe 51
2.6.2 Bronbelasting 54
2.6.2.1 Percentage bronbelasting 55
2.6.2.2 Verrekenmogelijkheden 57
2.6.2.3 Europese vrijverkeersbepalingen 57
2.6.2.4 Conclusies bronbelasting 58
2.6.3 BTW over uitbestede diensten 60
2.7 De Icbe-Richtlijn in breder perspectief 61
2.7.1 Andere beleggingsinstellingen 62
2.7.2 Andere vormen van collectief beleggen 67
2.7.3 Andere uitgevende instellingen 69
2.7.4 Distributie van beleggingsinstellingen en het verlenen van beleggingsdiensten 70
2.7.5 Aanvullende toezichtsbepalingen die voor icbe’s van belang kunnen zijn al naar gelang hun beleggingsbeleid 74
2.7.6 Conclusie 76
2.8 Conclusie 77
Hoofdstuk 3 Achtergrond beleggingsinstellingen 81
3.1 Introductie 81
3.2 De ontwikkeling van de toezichtregelgeving van beleggingsinstellingen 83
3.2.1 Het ontstaan van de beleggingsinstelling 83
3.2.2 De eerste toezichtwet in Engeland 85
3.2.3 De opkomst van de beleggingsinstelling in de Verenigde Staten 86
3.2.4 Ontwikkeling van het toezichtrecht in Nederland 91
3.3 Waarom is het toezicht op beleggingsinstellingen zo uitgebreid? 94
3.3.1 Opzet beleggingsinstellingen 97
3.3.2 Consequenties voor wetgeving 102
3.4 Ontwikkeling van de Icbe-Richtlijn 106
3.4.1 De eerste Icbe-Richtlijn 106
3.4.2 De tweede Icbe-Richtlijn 109
3.4.3 De derde Icbe-Richtlijn 111
3.4.4 De vierde Icbe-Richtlijn 115
3.4.5 Icbe-Richtlijn V 118
3.4.6 Ontwikkelingen na Icbe-Richtlijn V 119
3.4.7 Conclusie ontwikkeling van de Icbe-Richtlijn 121
3.5 Het ontstaan van een Europees Rulebook 123
3.5.1 Achtergrond 124
3.5.2 Doelstelling en bevoegdheden van ESMA 125
3.5.3 Europees rulebook 126
3.5.3.1 Technische reguleringsnormen 126
3.5.3.2 Technische uitvoeringsnormen 128
3.5.3.3 Richtsnoeren en aanbevelingen 129
3.5.3.4 Overige activiteiten ten aanzien van een Europees rulebook 132
3.5.3.5 Conclusie Europees rulebook 134
3.5.4 Andere bevoegdheden 136
3.5.4.1 Geschillenbeslechting en toepassing van de icbe-regelgeving 136
3.5.4.2 Collegiale toetsingen 139
3.5.4.3 Informatie 140
3.5.4.4 Overig 141
3.5.5 Conclusie 142
3.6 Conclusie 143
Hoofdstuk 4 Instelling voor collectieve belegging in effecten 147
4.1 Inleiding 147
4.2 Defi nitie 150
4.2.1 Instelling 152
4.2.2 Uitsluitende doel is collectieve belegging in effecten of andere liquide activa 154
4.2.3 Uit het publiek aangetrokken kapitaal 155
4.2.4 Risicospreiding 158
4.2.5 (In)directe inkoop of terugname 160
4.2.6 Keuze of verplichting? 161
4.2.7 Conclusie 165
4.3 Verschillende typen icbe’s 165
4.3.1 Master-icbe en feeder-icbe 165
4.3.2 Geldmarktfondsen 168
4.3.3 Icbe-ETF’s 169
4.3.3.1 Kenmerken ETF 170
4.3.3.2 Beleggingsstrategieën en -risico’s 173
4.3.3.3 Specifi eke regels ETF’S 177
4.3.3.4 Conclusie ETF’s 185
4.3.4 Gestructureerde icbe’s 187
4.3.5 Paraplufonds, subfonds en aandelenklasse 189
4.3.6 Conclusie 192
4.4 Toelating icbe 193
4.4.1 Lidstaatkeuze 194
4.4.2 Voorwaarden voor toelating beleggingsfondsen 197
4.4.3 Voorwaarden toelating beleggingsmaatschappij 200
4.4.4 Implementatie in lidstaten 204
4.4.5 Notifi catieprocedure 210
4.4.6 Toelating master-icbe en feeder-icbe 216
4.4.6.1 Verplichtingen master-icbe en feeder-icbe 217
4.4.6.2 Controle door bevoegde autoriteiten en derden 219
4.4.6.3 Informatievereisten 220
4.4.7 Conclusie 221
4.5 Het beleggingsuniversum, beleggingslimieten en de intrinsieke waarde 221
4.5.1 Inleiding 221
4.5.2 Beleggingsuniversum 223
4.5.2.1 Effecten 225
4.5.2.2 Derivaten 229
4.5.2.3 Geldmarktinstrumenten 232
4.5.2.4 Deelnemingsrechten en deposito’s 233
4.5.2.5 Technieken voor goed portefeuillebeheer 235
4.5.2.6 Conclusie beleggingsuniversum 239
4.5.3 Beleggingslimieten 240
4.5.3.1 Effectenlimiet 242
4.5.3.2 De depositolimiet en overkoepelende limiet 247
4.5.3.3 De beleggingsinstellingenlimiet 248
4.5.3.4 De hefboomlimiet 249
4.5.3.5 Derivatenlimieten 250
4.5.3.6 Conclusie 254
4.5.4 Wijziging van beleggingsbeleid 255
4.5.5 Berekening intrinsieke waarde 256
4.5.6 Consequenties overtredingen 262
4.5.7 Conclusie 265
4.6 Transparantie 266
4.6.1 Statuten/fondsreglement 266
4.6.1.1 Vorm en wijze van verstrekken 267
4.6.1.2 Inhoud 267
4.6.1.3 Rol toezichthouder en deelnemers 269
4.6.2 Prospectus 269
4.6.2.1 Vorm prospectus en wijze van verstrekking 269
4.6.2.2 Inhoud prospectus 271
4.6.2.3 Beleggingen en risico’s 273
4.6.2.4 Kosten en delegatie 277
4.6.2.5 Beloningsbeleid 278
4.6.2.6 Icbe-ETF’s en gestructureerde icbe’s 279
4.6.2.7 Overige informatie 280
4.6.2.8 Evaluatie prospectus 280
4.6.2.9 Rol toezichthouder en deelnemers 281
4.6.3 Essentiële beleggersinformatie 282
4.6.3.1 Vorm essentiële beleggersinformatie 284
4.6.3.2 Wijze van verstrekking 285
4.6.3.3 Inhoud essentiële beleggersinformatie 287
4.6.3.4 Bijzondere typen icbe’s 295
4.6.3.5 Evaluatie essentiële beleggersinformatie 297
4.6.3.6 Rol toezichthouder essentiële beleggersinformatie 298
4.6.4 Jaarverslag en halfjaarverslag 298
4.6.4.1 Vorm jaarverslag en halfjaarverslag en wijze van verstrekking 299
4.6.4.2 Inhoud jaarverslag en halfjaarverslag 300
4.6.4.3 Evaluatie jaarverslag en halfjaarverslag 302
4.6.4.4 Rol toezichthouder en aansprakelijkheid jaarverslag en halfjaarverslag 302
4.6.5 Samenvatting vereisten 303
4.6.6 Overige verplichte informatie en publicitaire mededelingen 303
4.6.7 Conclusie transparantievereisten 307
4.7 Beëindiging van icbe’s 309
4.7.1 Liquidatie 310
4.7.1.1 Liquidatie master- en feeder-icbe 312
4.7.1.2 Omzetting naar feeder-icbe 314
4.7.2 Fusie 314
4.7.2.1 Fusie van een master-icbe 320
4.7.3 Conclusie 320
4.8 Conclusie 321
Hoofdstuk 5 Beheerder 327
5.1 Inleiding 327
5.2 Vergunningaanvraag voor beheerders 328
5.2.1 Minimum vermogensvereisten 330
5.2.1.1 Additionele vereisten bij het verlenen van beleggingsdiensten 333
5.2.1.2 Consolidatie 339
5.2.1.3 Een nieuw kader voor kapitaalsvereisten van beleggingsondernemingen 340
5.2.2 Feitelijk leidinggevenden 342
5.2.3 Programma van werkzaamheden en organisatiestructuur 344
5.2.4 Hoofdkantoor 345
5.2.5 Gekwalifi ceerde deelnemingen 347
5.2.6 Nauwe banden 352
5.2.7 Toezichthouder 353
5.3 Bevoegdheden beheerders 354
5.3.1 Beheertaken 355
5.3.2 Beleggingsdiensten 358
5.3.2.1 Vergunning als beleggingsonderneming 362
5.3.3 Beheer van andere beleggingsinstellingen 363
5.3.3.1 Beheerdiensten voor icbe’s beheerd door derden 363
5.4 Governance, prudentiële vereisten en belangenconfl icten 370
5.4.1 Prudentiële vereisten 373
5.4.1.1 Administratieve organisatie 374
5.4.1.2 Boekhoudkundige verplichtingen 375
5.4.1.3 Interne controle en privé beleggingstransacties 375
5.4.1.4 Elektronische gegevensverwerking 378
5.4.1.5 Medewerkers en andere middelen 378
5.4.2 De hoogste leiding, de toezichtfunctie en remuneratie 379
5.4.2.1 Terminologie 379
5.4.2.2 De hoogste leiding 382
5.4.2.3 De raad van bestuur 383
5.4.2.4 Het leidinggevend orgaan 384
5.4.2.5 De toezichtfunctie 385
5.4.2.6 Implementatie in lidstaten 385
5.4.2.7 Remuneratievereisten 387
5.4.3 Uitbesteding 394
5.4.3.1 Uitwerking van de uitbestedingsvoorwaarden 396
5.4.3.2 Implementatie in lidstaten 400
5.4.4 Belangenconfl icten 402
5.4.4.1 Wat zijn belangenconfl icten? 402
5.4.4.2 Beleid bij belangenconfl icten 403
5.4.4.3 Effectiviteit vereisten belangenconfl icten 405
5.4.5 Compliance, risicobeheer en interne controle 406
5.4.5.1 De compliancefunctie 406
5.4.5.2 De interne controlefunctie 407
5.4.5.3 De risicobeheerfunctie 408
5.4.5.4 Het risicobeheerbeleid 409
5.5 Gedragsvereisten 413
5.5.1 Belang van de deelnemers 414
5.5.2 Zorgvuldige selectie beleggingen 415
5.5.3 Kosten 416
5.5.4 Provisies 419
5.5.5 Optimale orderuitvoering (best execution) 423
5.5.6 Verwerking van orders 429
5.5.7 Inschrijvings- en terugbetalingsorders en portefeuilletransacties 432
5.5.8 Klachtafhandeling 433
5.6 Europees paspoort en bijkantoren 434
5.6.1 Reikwijdte van het paspoort 435
5.6.1.1 Bijkantoren en vrij verrichten van diensten 436
5.6.1.2 Werkzaamheden onder het paspoort 438
5.6.2 Starten van Europees bijkantoor 441
5.6.2.1 Toepasselijke regels 443
5.6.3 Starten met vrij verrichten van diensten 446
5.6.4 Grensoverschrijdend beheer van een icbe 447
5.6.5 Beleggingsdiensten 450
5.6.6 Implementatie in de lidstaten 450
5.6.6.1 Starten van een bijkantoor 450
5.6.6.2 Vrij verrichten van diensten 451
5.6.6.3 Beheer van een icbe 452
5.6.7 Toezicht 458
5.6.7.1 Toezicht bij grensoverschrijdend beheer 459
5.6.7.2 Bevoegdheden van de toezichthouder van de lidstaat van ontvangst van een icbe 461
5.7 Conclusie 462
Hoofdstuk 6 De Bewaarder 467
6.1 Inleiding 467
6.2 De Madoff-affaire 470
6.2.1 Een korte achtergrond van Madoff 470
6.2.2 De rol van icbe’s in de Madoff-casus 471
6.2.2.1 Uitbesteding? 475
6.2.3 De regels ten tijde van Madoff 477
6.2.3.1 Aansprakelijkheid van de bewaarder bij uitbesteding 479
6.2.3.2 Heeft een deelnemer recht op verhaal? 481
6.2.3.3 Overig aandachtspunten en gevolgen voor de beleggers 482
6.2.4 Gevolgen van de Madoff-affaire 484
6.3 Verplichtingen van de beheerder en de icbe ten aanzien van de bewaarder 486
6.3.1 Keuze bewaarder 487
6.3.2 De overeenkomst 488
6.3.3 Verplichting voor de beheerder en voor de bewaarder 492
6.3.4 Conclusie 493
6.4 De bewaarder van een icbe 494
6.4.1 Vergunningvereisten bewaarder 494
6.4.2 Onafhankelijkheid 499
6.4.3 Conclusie 503
6.5 Bevoegdheden en taken bewaarder 504
6.5.1 Algemene verplichtingen 504
6.5.2 Bewaarneming 504
6.5.2.1 Verplichtingen ten aanzien van ‘fi nanciële instrumenten die in bewaring genomen kunnen worden’ 507
6.5.2.2 Verplichtingen ten aanzien van de overige activa 510
6.5.3 Monitoring van de kasstromen 511
6.5.4 Controle 514
6.5.4.1 Volgen van instructies 515
6.5.4.2 Inkoop en verkoop van deelnemingsrechten 516
6.5.4.3 Waardering deelnemingsrechten 517
6.5.4.4 Tijdige ontvangst tegenwaarde activa 518
6.5.4.5 Opbrengsten van de icbe 519
6.5.5 Overig 519
6.5.6 Conclusie 520
6.6 Delegatie van taken 521
6.6.1 Achtergrond delegatie en uitzonderingen 524
6.6.2 Vereisten voor subbewaarders 526
6.6.2.1 Selectieprocedure 527
6.6.2.2 Vereisten voor subbewaarders 528
6.6.2.3 Additionele vereisten voor bewaarders uit derde landen en level playing fi eld 531
6.6.2.4 Nationale wetgeving 533
6.6.3 Monitoring 533
6.6.4 Samenwerking 534
6.6.5 Uitbesteding van andere taken 537
6.6.6 Conclusie 538
6.7 Aansprakelijkheid van de bewaarder 539
6.7.1 Aansprakelijkheid voor bewaarneming 540
6.7.1.1 Verlies van een fi nancieel instrument 540
6.7.1.2 Economische versus juridische eigendom 542
6.7.1.3 Uitsluiting van aansprakelijkheid 543
6.7.1.4 Delegatie en aansprakelijkheid 545
6.7.2 Aansprakelijkheid voor overige verplichtingen 546
6.7.3 Aansprakelijkheid voor deelnemers 547
6.7.4 Conclusie 548
6.8 Conclusie 548
Hoofdstuk 7 Concluderende opmerkingen 555
7.1 Motivatie voor regelgeving 555
7.2 Consequente regulering 559
7.3 Vergelijking met andere Richtlijnen 561
7.4 Best practices uit internationale toezichtregelgeving 563
7.5 Additionele bepalingen op nationaal niveau 566
7.6 Implementatie in Nederland 567
7.7 Conclusie 569
Hoofdstuk 8 Summary 571
8.1 Summary 571
8.2 Concluding remarks 582
8.2.1 Consistent regulation 582
8.2.2 Comparison with other Directives 584
8.2.3 Best practices from international regulatory legislation 586
8.2.4 Additional provisions at national level 588
8.2.5 Implementation in the Netherlands 589
8.2.6 Conclusion 591
Hoofdstuk 9 Samenvatting 593
Verwijzingen 607
Richtlijnen 609
ESMA verwijzingen 621
Jurisprudentie 625
Literatuur 627
Trefwoordenregister 647
Curriculum vitae 659
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan