Leven en werk van ray Dalio grijpen, zo lezen we in zijn boek, terug een groot aantal proefondervindelijk uitgeteste Principes, die in de kern met elkaar overeenkomen. Zijn leven is zijn werk en omgekeerd. Met dit boek - Principes - wil de auteur zijn inzichten achterlaten voor zijn oud-collega's, managers, leidinggevenden en eigenlijk iedereen die geïnteresseerd is in het geprefereerde en steeds verder geperfectioneerde organisatiemodel van de ideeënmeritocratie.
Het boek van Ray Dalio gaat over continu beter presteren en streven naar voortreffelijkheid. Duidelijk wordt wat beter presteren voor hem inhoudt, hoe de kennis van de mens en de technologie samen tot betere resultaten leiden en vooral hoe belangrijk ‘leren' is. Kleine foutjes mogen, zeker als de betreffende daarin verantwoordelijkheid blijkt te nemen. Grote fouten, voor zover die niet in het systeemontwerp zitten, maar in het ontbreken van leervermogen of talent, worden afgestraft en kunnen leiden tot vertrek uit functie of zelfs bedrijf. Daarmee toont de auteur iets van zijn evolutionair-materialistische mens- en wereldbeeld: de mens als rationele overlever, die steeds beter in staat is problemen vanuit een hoger gelegen perspectief te bekijken en op te lossen. De mens die zijn instincten weet te beteugelen en in te zetten voor een hoger gelegen doel.
Het wekt geen verbazing dat Dalio's ondernemende en zoekende geest, zijn voorkeur voor de spelvorm, de wil te (over)winnen, door te zetten, pijn te lijden en zijn diep gewortelde bereidheid risico's te nemen ook heeft doorgewerkt in de wijze waarop hij gedurende meer dan veertig jaar vorm en inhoud heeft gegeven aan Bridgewater. Bridgewater is een beleggingsfonds dat meer dan 1500 medewerkers telt en dat in tegenstelling tot veel andere investeringsfondsen de financieel economische crisis van 2008 wèl zag aankomen en zijn klanten daardoor grotendeels uit de wind wist te houden. Wat is dan die succesformule?
Dalio positioneert de ideeënmeritocratie tussen de autocratie, waarin sprake is van één de leider terwijl de rest volgt en de democratie waarin elke stem even zwaar weegt. De ideeënmeritocratie, daarentegen, stimuleert weloverwogen meningsverschillen en inzichten, weegt en verkent deze in verhouding tot hun verdiensten. Het systeem veronderstelt dat alle medewerkers hun gedachten voor iedereen zichtbaar op tafel leggen, dat de meningsverschillen zichtbaar worden in hoogwaardige discussies om tot de beste antwoorden op problemen te komen en dat men zich houdt aan ideeënmeritocratische methoden om voorbij de meningsverschillen te komen. In een aparte bijlage wordt ingegaan op een aantal van deze methoden, zoals bijvoorbeeld platform Coach, Dot Collector app, Baseball Cards, Issue Log, Pain Button en Dispute Resolver.
Met dit systeem doet zich meteen de vraag voor wat nu die kernprincipes of kernwaarden zijn, waardoor ieder zijn gedrag zou moeten laten leiden? Dat blijken radicale eerlijkheid, radicale transparantie en geloofwaardigheid in de besluitvorming te zijn. De gedachte is dat alle kennis van iedereen welkom is en zichtbaar gemaakt moet worden, maar uitermate streng en door de belanghebbenden getoetst wordt op werkingskracht. De geloofwaardigheid wordt uiteindelijk geborgd door de VP's, de Verantwoordelijke Partijen. Dat zijn in de hiërarchie van verantwoordelijkheden hoger gepositioneerde partijen, die deze positie hebben verworven op grond van talent, oefening en ervaring. Bovendien dragen ze de gevolgen van wat er gedaan is. Drie andere belangrijke kenmerken van de organisatiecultuur bij Bridgewater zijn het cultiveren van betekenisvol werk, investeren in betekenisvolle relaties alsmede het daarmee samenhangende principe van het in ‘fase zijn en blijven'. Daarmee doelt Dalio op het afgestemd zijn op de ander, vanuit een open en assertieve geest.
Ondanks de dikte van het boek is het goed geschreven en kraakhelder. Het loopt over van tips en kan de lezer zelfs achterlaten in verwarring. De bijpassende leesinstructie - en dat brengt Dalio zelf ook in - is dat grasduinen door de hoofdstukken wellicht het meest effectief is, omdat elke organisatie weer anders is en het stelsel van Bridgewater niet één op één te kopiëren is naar een andere organisatie.
Is er ook kritiek mogelijk op het boek? Jazeker, en die heeft met een paar dingen te maken. Ten eerste worden de principes van Dalio nogal stellig verwoord, wat de vraag oproept in hoeverre werkelijk sprake is van een ideeënmeritocratie. Dit gevoel wordt sterker als Dalio in het laatste hoofdstuk aangeeft dat governance lange tijd geen rol gespeeld in de organisatie en alles op hem aankwam. Tweede punt van kritiek betreft de gelaagdheid van de behandeling van de organisatiecultuur. Hoewel heel veel geschreven wordt over de cultuur bij Bridgewater blijft het te veel hangen op het gedrag van mensen en het managen van dit gedrag. Ook wanneer het gaat over betekenisvol werk en betekenisvolle relaties lijkt het meer te gaan om formules dan om de inspiratie vanuit een hoger gelegen Why die zin geeft. Zo wordt op geen enkele plek in het boek stil gestaan bij de toegevoegde waarde van het hedgefonds Bridgewater voor de samenleving. Het blijft bij een doorlichting van de werking binnen Bridgewater. Overigens niet vreemd als je beseft dat Dalio de organisatie ziet als een machine van mensen en ontwerpen die resultaten moet boeken om doelen te halen. Wat die doelen zijn en wat de samenleving ermee opschiet blijft verborgen in Ray Dalio's Principes.
Over Paul Misdorp
Paul Misdorp is Directeur van VinNDT (Veranderen in Nieuw Denken Toepassen) en kennispartner van Zeelenberg, adviseurs voor Mens en Organisatie en van House of Coherence.
