Soms hebben die boeken een ruimer perspectief en gaan ze simpelweg over ‘tien beïnvloedingsvaardigheden’ of hoe je altijd gelijk krijgt. Soms heeft de auteur een meer specifiek thema gekozen en neemt hij zijn lezers bijvoorbeeld mee op reis door de wereld van de macht. Maar al die boeken beloven uiteindelijk hetzelfde: je verlaat je ivoren toren, komt vooruit, behaalt resultaten en wordt (nog meer) succesvol.
Aan dat corpus is nu een nieuw boek toegevoegd waarin het westerse bedrijfs- en organisatieleven gematcht wordt met de Japanse krijgs- en vredeskunst aikido. Dat levert een nieuw fenomeen op getiteld ‘business aikido’. Business Aikido is een aanpak die gericht is op persoonlijke en professionele ontwikkeling. In die aanpak staat het leren van ervaringen centraal. Een van de uitgangspunten is dat een evenwichtig mens ook een betere professional is en veel beter in staat om met andere mensen samen te werken. Daartoe is het belangrijk onbewust contraproductief gedrag in jezelf te herkennen en alternatief gedrag aan te leren. Business aikido is dus geen krijgskunst, maar een van aikido afgeleide variant die door individuen en teams in organisaties kan worden toegepast.
Die hoofdstukken vormen dan ook de kern van het boek: over hoe je jezelf kunt overwinnen en hoe je samen wint. Het leidend principe is in beide gevallen hetzelfde: zorg voor balans. ‘We leunen teveel en eenzijdig op ons ratio (hoofd) en luisteren niet of nauwelijks naar onze andere intelligentiebronnen: onze fysieke intelligentie (lichaam) en ons geweten (hart),’ schrijft auteur Peter Hoogeveen, die niet de bedenker van business aikido is maar er wel als eerste over publiceert. In je kracht stappen dus en dat betekent met name werken vanuit je centrum. Dat is de belangrijkste voorwaarde om direct invloed te kunnen uitoefenen op je omgeving. Dat centrum bevindt zich onderin onze romp, net boven de zitbotjes. Dat is volgens de principes van aikido het fysieke balanspunt van ons lichaam. Hoogeveen staat uitvoerig stil bij hoe dat centreren in de praktijk gaat. Hij beschrijft daartoe onder meer een aantal oefeningen die je alleen kunt doen en oefeningen waarbij je een partner nodig hebt. Het doel ervan is steeds hetzelfde: je mentale ruimte vergroten waardoor je meer oog hebt voor anderen.
Het lijkt me niet heel moeilijk de lezer ervan te overtuigen dat business aikido een effectieve methodiek is (of kan zijn) om je persoonlijke effectiviteit te vergroten. Het idee dat business aikido ook kan worden ingezet om grip te krijgen op de gecompliceerder dynamiek binnen een organisatie, zal echter tot meer scepsis leiden; tenminste, zo schat ik dat in. Het idee achter samen winnen met business aikido is namelijk dat je anderen ontwapent; met een vriendelijk woord, een oprechte vraag of met een glimlach. Een van de (acht) aikidoprincipes luidt: ga aandachtig met elkaar om. Dat wil zeggen: ‘Iedereen wil gezien worden, ook al verschillen we soms van mening. Door iemand eerst oprecht te zien, te horen en te begrijpen geef je een groot cadeau. Zo voorkom je weerstand, los je vooroordelen op en versterk je relaties.’
Dat klinkt natuurlijk mooi, maar de liefde zal toch ook hier van twee kanten moeten komen. Dus wat doe je als de ander weigert jouw ‘cadeau’ aan te nemen en gemakshalve de aanval zoekt? Volgens Hoogeveen moeten we in zo’n geval voorkomen dat we in ons ‘raakpunt’ blijven hangen en in de verdediging of in de tegenaanval gaan. Praktisch gezien blijkt dat een kwestie van positie kiezen, afstand bewaren, richting en timing te zijn. Dit lijkt nog het meest op Japanse krijgskunst, een indruk die filmpjes over aikido op het internet bevestigen. Maar dan krijgskunst die niet tot doel heeft de ander uit te schakelen; zo volledig moeten we wel zijn. En wie zelf de proef op de som wil nemen: ook voor het samen winnen heeft Hoogeveen in zijn boek oefeningen opgenomen.
Business aikido vertoont onmiskenbaar overeenkomsten met bijvoorbeeld Stephan R. Covey’s ideeën over de gewoonten van ‘highly effective people’ – eerst begrijpen, dan pas begrepen worden – en ValueFraming van Floor de Ruiter: echte communicatie begint met inlevingsvermogen. Nieuw is de lichamelijke component: business aikido moet je doén door consequent te werken vanuit je centrum. Het is echter geen panacee voor alle samenwerkingsvraagstukken, want ook Hoogeveen, die vanaf nu toch zo’n beetje geldt als de meester in deze bijzondere methodiek, geeft toe dat succes niet altijd gegarandeerd is. Maar lukt het je een keer niet je ‘tegenstrever’ te ontwapenen, dan heb je in elk geval een leerervaring gehad.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
