De ondertitel, ‘waarom zo verandering zo moeilijk is en welke drie stappen wel werken’ wekt grote verwachtingen. Immers, de stappen op zich bepalen niet het succes, maar wel de uitvoering ervan en de zwakste schakel daarin is de mens.
De opzet van het boek is slim. Het boek begint met een hoofdstuk over het hele verhaal in een paar minuten. In enkele pagina’s worden de treden doel, gedrag en support met voor ieder een tip uitgewerkt. Vervolgens wordt De Ladder stap voor stap verder uitgediept.
Voordat de treden worden uitgewerkt wordt aandacht besteed aan het waarom. Veranderen komt vaak voort uit angst. Het grote probleem met veranderen is: wel weten, niet doen. Dat komt doordat gedrag de zwakste schakel is. Overigens, veel verandering gaat gewoon vanzelf, zo schrijft Tiggelaar, we veranderen relatief eenvoudig als onze omgeving zich aanpast, bijvoorbeeld als we verhuizen, gaan samenwonen of kinderen krijgen. Mensen hebben een voorkeur voor gemak en dat maakt vooral dat gewoontegedrag lastig te veranderen is.
Tiggelaar legt de nadruk op wetenschappelijk huiswerk als basis voor succes. Dat levert effectievere interventies dan interventies die enkel zijn gebaseerd op ideeën, intuïties en ervaringen. Dit is in de praktijk een paradox. Immers, is juist niet de combinatie van kennis, ervaring én niet te vergeten integriteit belangrijk om effectief te interveniëren?
Vervolgens wordt op eenvoudige wijze de werking van gedrag uiteengezet. Er zijn drie aanjagers. te weten: capaciteit, motivatie en omgeving. Geadviseerd wordt om op zoek te gaan naar wat mensen tegenhoudt, naar de bottleneck. Tiggelaar beschrijft drie belemmeringen: automatisme wint vaak, onze hekel aan verlies en onze relatie met de omgeving. In de hoofdstukken 4 t/m 7 wordt de ladder met de stappen doel, gedrag en omgeving verder uitgewerkt. Tiggelaar benadrukt zijn simpele aanpak omdat veranderen op zichzelf al complex genoeg is. Hij heeft zijn aanpak – zie ook Verantwoording waarin wordt verwezen naar de Bijbel – steeds teruggebracht tot ‘drie’; Drie stappen, tips, belemmeringen, etc.
Schrijven is schrappen en Tiggelaar heeft dat goed begrepen. Echter, door de eenvoud is de diepgang beperkt. Daardoor blijven vele relevante onderwerpen onderbelicht die helpen om complexere veranderprocessen handvatten te geven. Bijvoorbeeld inzichten over persoonlijke (belemmerende) overtuigingen, groepsprocessen in organisaties en de rol van vertrouwen en hoe dat te versterken. Wellicht komt dat in een volgend boek. Toch is De Ladder voor velen interessant omdat het helpt om weer even fris tegen verandering aan te kijken en daarmee aan de slag te gaan.
Over Edwin Tuin
Edwin Tuin is veranderspecialist, universitair gastdocent Organisatietransformatie, eigenaar van adviesbureau De Veranderstrateeg en auteur.
