In zijn boek, de Kleine filosofie van de digitale onthouding, vertelt Hans Schnitzler over de inzichten die zijn studenten aan de Bildung Academy in Amsterdam ervaren. Na een week offline te zijn geweest, delen de millennials hun inzichten met docent Schnitzler en elkaar. Dit boek is een reflectie op hun inzichten en bevindingen en laat zien dat digitale onthouding niet alleen relevant is voor deze digitale autochtonen, maar feitelijk voor iedereen met een smartphone. Een ontluisterend boekje dat makkelijk weg lees en bovendien doorspekt is van filosofische inzichten. Een aanrader!
Auteur Hans Schnitzler is verbonden aan de Bildung Academy in Amsterdam en geeft zijn studenten regelmatig de opdracht om een week ‘digitaal te ontgiften’. In het kader van de module ‘Digitalisering’ mogen zij een week lang hun mobiele telefoon niet gebruiken. Het doel is om deze ervaring een onderdeel te laten zijn van hun zelfontplooiing. Na afloop van deze periode reflecteren Schnitzler en de studenten gezamenlijk op de week en onderzoekt hoe zij aankijken tegen hun verhouding tot de digitale wereld. Eind 2016 beseft hij dat deze ervaringen verder reiken dan alleen persoonlijke bildungsmomenten. De reflecties bieden antwoord op de vraag wat nu precies de aard is van de digitale revolutie. In dit boek vertelt Schnitzler ons over de grote impact die de digitalisering op ons heeft als mens. Hij filosofeert over wat het ons brengt en vooral ook over wat het ons kost.
De digitale onthouding doorstaan de studenten niet zonder slag of stoot. Sommige studenten ervaren het als een verrijking, ze beschrijven hun offline ervaringen als ‘echter’. Anderen hebben juist moeite met de onthouding en omschrijven de ervaring als minder positief. In alle gevallen merkt hij dat de impact van de mobiele telefoon diep geworteld is. Sommige studenten beseffen de noodzaak en kiezen er niet alleen voor om de smartphone neer te leggen, maar sluiten zich ‘cold turkey’ af van alle digitale verleidingen. Voor alle betrokkenen is deze relatief korte periode er een met heftige ontwenningsverschijnselen en een betekenisvol bewustwordingsproces. Dit boekje vol ervaringen, vergezeld met de betekenissen die de auteur eraan geeft, kan ook bij de lezer waardevolle bewustwording creëren.
Schnitzler start zijn boekje met de boodschap dat de inzet van zijn werk niet is om anderen ‘digitaal geheelonthouder’ te maken. Zelf ben ik na het lezen wel direct actief aan de slag gegaan om mijn digitale verslaving in te tomen. Met zowel verbazing als herkenning las ik de gevaren die de digitalisering met zich mee brengt. Dat is enerzijds vermakelijk, anderzijds verontrustend en in sommige gevallen biedt Schnitzler echte eye-openers. Dat het smartphonegebruik een impact heeft op ons korte termijngeheugen en dat het gebruik van navigatie apps en devices ons oriëntatie vermogen niet ten goede komt wist ik. Ook wordt pijnlijk duidelijk dat we langzaam ons zelfbewustzijn dreigen te verliezen en onze eigen ‘virtuele werkelijkheid’ creëren die ons juist meer en meer ‘wereldvreemd’ maakt. De kwetsbare reflecties op het verliezen van contact met de echte wereld door de focus op de digitale wereld zullen voor velen een echte wake-up call betekenen.
Een weekje digitale onthouding klinkt kort. Toch zijn er in onze samenleving anno 2017 weinig mensen die zich gedurende een dag al volledig kunnen afsluiten van de digitale wereld. De impact is nog groter bij jongeren die geen leven zonder de digitale wereld kennen. Zowel de vele voordelen als de nadelen van het digitale detoxen worden in het boek uiterst levendig en filosofisch beschreven. Ikzelf las de ervaringen van de studenten met zowel een grote glimlach, als een open mond en tevens een dikke frons. Gedurende het boek werd ik mij er steeds meer van bewust dat het regelmatig ‘ontgiften’ de enige manier is om écht te kunnen reflecteren ons leven in de digitale wereld. Schnitzler is erin geslaagd om een vermakelijk en ontluisterend boek te schrijven waarin duidelijk wordt hoe we met z’n allen in de digitale wereld worden gezogen en wat we kunnen én moeten doen om te voorkomen dat we digitaal verdrinken. Een aanrader voor iedereen met een smartphone!
