Nooit af - Naar Permanent Beta

Nooit Af heeft als volledige titel: ‘Nooit af, een nieuwe kijk op de fundamenten van ons leven: werk, school, zorg, overheid en management'. Nogal pretentieus ‘.... een nieuwe kijk op de fundamenten van ons leven'. Maken de auteurs deze pretentie waar? Ja en nee.

In hun vorige boek (Easycratie) trokken Aslander en Witteveen ten strijde tegen de bureaucratie en voorspelden de komst van de ‘easycratie'. In hun definitie: ‘een netwerk van professionals dat naast de traditionele bureaucratieën een steeds machtiger en invloedrijker bolwerk zal worden. En dat uiteindelijk zelfs de bestaande bureaucratie zal dwingen ook easycratisch te worden.' Dit nieuwe boek met de titel ‘Nooit Af' is een vervolg op ‘Easycratie' en heeft één heel duidelijke boodschap. ‘Nooit Af' is het noodzakelijke organiseerprincipe dat het oude principe van ‘voorlopig is dit het' vervangt.

Deze boodschap illustreren zij met een stortvloed van goed gekozen, verhelderende en vaak vermakelijke voorbeelden. Voorbeelden op inderdaad vrijwel alle terreinen van het leven, bedrijfsleven, bankwezen, zorg, onderwijs en overheid. Het boek is zeer luchtig geschreven, licht, leesbaar en met de nodige humor.

Het boek begint met een serie korte samenvattingen van interessante boeken waaruit de auteurs hebben geput. Handig voor iedereen die geen tijd heeft of wil vrijmaken voor deze lezenswaardige boeken. Vervolgens laten zij zien hoe vier grote megatrends (Big Data, 3D-printing, Overvloed en Singularity) de wereld gaan veranderen. Dat leidt dan tot de conclusie dat alle systemen die niet snel genoeg meeveranderen gaan disfunctioneren. Of dat eigenlijk nu al doen. En dat leidt dan tot de centrale boodschap van het boek. De wereld is nooit af en dus zijn alle regels, procedures en organisaties die uitgaan van een statische wereld disfunctioneel..

Die centrale boodschap is de kracht van dit boek. De auteurs maken met talloze voorbeelden aannemelijk dat de meeste systemen functioneren alsof de wereld af is, terwijl we juist leven in een steeds sneller veranderende wereld. In die zin maken de auteurs hun pretentie waar. Tegelijkertijd is die boodschap natuurlijk helemaal niet nieuw. Maar Aslander en Witteveen vertellen het wel mooi en overtuigend. En zoals zo vaak, zie je het pas als je het doorhebt en als je dit boek uithebt, heb je echt wel door.

Indertijd had ik kritiek op Easycratie vanwege de naïeve overtuiging dat de easycratie als vanzelf wel de macht van de gevestigde krachten te niet zou doen. In dit nieuwe boek blijken Aslander en Witteveen niet meer zo naïef. Terecht schenken zij nu veel aandacht aan de tegenkrachten. De lobbygroepen, de commerciële belangen, de politieke belangen, de kortetermijnbelangen, eigenbelang en alle menselijke zwakheden van luiheid, statusgevoeligheid en angst tot kortzichtigheid en domheid.

Zij beschrijven met talloze voorbeelden hoe deze tegenkrachten de bestaande systemen in het onderwijs, in de gezondheidszorg, de economie en de politiek in stand houden en doen disfunctioneren. De voorbeelden maken duidelijk dat deze systemen vooral de belangen dienen van de gevestigde macht, van de rijken en de geprivilegieerden. De auteurs concluderen dat we leven in een wereld van overvloed. Een overvloed die alleen heel onrechtvaardig is verdeeld. Dit brengt hen zelfs tot de conclusie dat de enige echte crisis, een vertrouwenscrisis is.

Per saldo is het dan ook een zeer maatschappijkritisch boek. Zo citeren zij met instemming Joris Luyendijk: ‘Democratie lijkt steeds meer een systeem waarin kiezers bepalen welke politicus gaat uitvoeren wat de financiële sector dicteert'.

Wie moet Nooit af nu lezen? Ik zou zeggen eigenlijk iedereen. Managers, bestuurders, politici, beleidsadviseurs, maar ook boze burgers en betrokken burgers, zelfs iedereen die het allang zelf al gezien heeft. Voor deze laatsten is dit boek een feest van herkenning en de bevestiging dat ze zo gek nog niet zijn.