Hoewel de naam misschien anders doet geloven, is de successpiraal geen model. Het is een werkwijze die verrassend eenvoudig is en helemaal niet nieuw. Trainers willen vaak te veel, oordeelt De Galan. Als een cursist bijvoorbeeld aangeeft dat hij effectiever wil worden als voorzitter van het werkoverleg, wordt er een complete vergadering nagespeeld. Na afloop krijgt de cursist annex voorzitter dan feedback op alles wat hij heeft gedaan. Die feedback begint meestal positief - ‘Wat deed Wim goed?’ - maar daarna gaat het van Jetje en krijgt Wim alles te horen wat hij fout heeft gedaan. Eerst de pluimen, dan de ‘tips’, en daarmee kan hij dan naar huis. Want als deelnemers snappen wat ze fout hebben gedaan en weten hoe het anders moet, kunnen ze het ook anders doen.
En dat is volgens Karin de Galan een enorme misvatting. ‘Weten & Snappen’ zijn wel belangrijk, maar lang niet genoeg om de stap te kunnen zetten naar ‘Kunnen’. Je moet mensen ook met het geleerde laten oefenen. Maar wel mondjesmaat dus. Niet een hele vergadering in één keer laten naspelen. Laat de cursist kiezen aan welke valkuil hij wil werken, begin vervolgens met oefenen, en grijp in zodra de valkuil zichtbaar wordt. Praat erover en oefen dan opnieuw, net zo lang tot de cursist laat zien dat hij het kan. Doen, feedback, herkansen en oogsten: dat zijn de stappen van de successpiraal.
Werken met de successpiraal is een zelfverzekerd, optimistisch boek. Als je de successpiraal gebruikt, kunnen rollenspellen eigenlijk niet meer misgaan, zo stelt De Galan onomwonden. Ik heb de neiging haar op haar woord te geloven. Want ze mag dan wat sceptisch zijn over het nut van aanwijzingen en tips, haar eigen boek staat er vol mee. Hoe ontwerp je een heldere checklist? Hoe geef je effectief feedback? Hoe werk je met je hart bij de deelnemer en vermijd het r-woord? Met andere woorden: zeg nooit dat je een rollenspel gaat spelen! Bijzonder aardig is het hoofdstuk over hoe je onwillige cursisten toch tot deelname aan een rollenspel verleidt. Bijzonder nuttig is het hoofdstuk ‘Maar wat te doen als het niet vanzelf gaat?’ Daarin schetst De Galan zeventien lastige situaties, inclusief beschrijving van wat er aan de hand kan zijn, en hoe je dat probleem kunt oplossen.
‘Werken met de successpiraal’ is, net als alle andere boeken van De Galan, een absolute aanrader voor iedereen die van communicatietrainingen zijn beroep heeft gemaakt. Toch wil ik nog wel een paar kanttekeningen plaatsen. De successpiraal werkt met name bij zogenaamde ‘open inschrijvingen’: trainingen waar mensen zich zelf voor hebben aangemeld omdat zij beter willen worden in bepaalde vaardigheden. De wil om te leren is dan nadrukkelijk aanwezig. Voor in-company trainingen, waarbij het management besloten heeft dat ‘we met z’n allen een training gaan volgen’ omdat bijvoorbeeld de onderlinge samenwerking beter moet, ligt dat anders. Dan tuimelen willen en moeten soms onnavolgbaar door elkaar en kan het handig zijn als je wat meer weet over ‘planned behaviour’ (zie het werk van Ajzen of, wat dichter bij huis, van Erwin Metselaar. Of dat je op de hoogte bent van inzichten uit de neurowetenschappen (zie het boek Waarom feedback niet werkt van Charles Jacobs). Misschien een idee voor een volgend boek.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
