In het Westen regeert de ratio, tenminste, dat denken we. Maar het grootste deel van de prikkels verwerkt ons zenuwstelsel zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Iets waar bijvoorbeeld Ben Tiggelaar al lang volle zalen mee trekt. Aris omschrijft dit als 'Het probleem'. Een probleem dat, als je het niet aanpakt, kan leiden tot angst, oververmoeidheid, weinig onderlinge binding, eilandvorming en een extreme resultaatgerichtheid. Een manager is dan vaak risicomijdend en is niet de inspirerende leider die nodig is. Ontwikkeling blijft beperkt tot projecten, die in de kast komen te staan en die dan niet tot continue verbetering leiden. Herkenbaar? Dan is de belangrijke fase van bewustwording in elk geval bij u al aan de gang. De oplossing importeert Aris uit het Oosten, uit Japan om precies te zijn. Na de uiteenzetting van de voor velen herkenbare problemen, vervolgt Aris met The Toyota Way. Die weg wordt als zaligmakend beschreven. De redenering daarbij gaat wel wat mank. Toyota heeft over 2010 een indrukwekkende winst gemaakt, terwijl een jaar daarvoor nog flink verlies werd geleden. Dat is natuurlijk niet alleen aan The Toyota Way te danken. Die werkwijze is daar al vele jaren gemeengoed, dus dan zou 2009 ook een succesvol jaar moeten zijn. Laat onverlet dat we niet kunnen ontkennen dat veel Japanse bedrijven succesvol zijn en we er dus veel van kunnen leren. Veel van de Oosterse concepten zijn voor ons wel bekende begrippen. Belangrijk is de constatering dat westerlingen de concepten wel rationeel, maar niet gevoelsmatig begrijpen. We zullen dit dus moeten interneren om het echt iets van onszelf te maken. Het is dus oude wijn, maar Aris vouwt er een mooie nieuwe zak omheen. Hij wil ons leren hoe we die bekende begrippen nou echt moeten gebruiken, in plaats van er alleen over te praten. Daar is iets heel anders voor nodig: De Weg van het Zwaard. Halverwege het boek neemt Aris ons mee naar de diepe achtergronden van de Japanse denkwijzen. De informatiedichtheid neemt enorm toe als hij ons over zijn passie vertelt. De zwaardkunst moet bewust en onbewust koppelen door de onbewuste emoties te leren beheersen. De ware Weg van het Zwaard is het bevechten van de vijand in onszelf: ego, angst, boosheid en wrok. Dat gevecht versterkt ons karakter want de innerlijke kracht neemt toe. Het lezen van deze achtergronden is zeer interessant, maar het gaat erg diep voor de gemiddelde Westerling. De grote vraag is of alle Oosterse verworvenheden wel zomaar toegepast kunnen worden in ons Westen. We hebben het dan niet meer over een kleine cultuurverandering in een bedrijf, maar een cultuurverandering die ook nog eens volledig afwijkt van de omgevingscultuur. Misschien beginnen we al te wennen aan 'out-of-the-box' denken? De Weg van het Zwaard zou ik liever 'through-the-box' denken noemen. Dwars door alle grenzen heen, dwars door jezelf heen. Aris herkent dat en adviseert om het boek niet te beschouwen als een leesboek, maar als een leerboek. Leren doe je door opnieuw te lezen en jezelf de levenswijze door oefeningen eigen te maken. Degenen die belangstelling hebben voor de Oosterse concepten worden hier door Bjørn Aris mee geholpen. Deze recensie is geschreven op basis van het Nederlandstalige origineel.
Over Joost van Driessen
Joost van Driessen is manager bij het Ministerie van Defensie. Hij is afgestudeerd in de informatica aan de Universiteit Leiden en deed zijn MBA-opleiding bij de Business School Nederland. Zijn werkterrein bevindt zich op het grensvlak waar organisatie en informatie elkaar raken.
