De noodzakelijke revolutie' laten Peter Senge, Bryan Smith, Nina Kruschewitz, Joe Laur en Sara Schley zien hoe een aantal grote bedrijven al bezig jaren zijn hun productiemethoden aan te passen. Het is een inspirerend boek voor hen die altijd dachten dat ze in hun eentje geen gewicht in de schaal legden. Ook als individu kun je – binnen of buiten een organisatie – met de juiste interventietechnieken een verschil betekenen. De auteurs geven hiertoe heel concrete handvatten.
'De noodzakelijke revolutie' is het nieuwste boek van Peter Senge, dat hij samen met Bryan Smith, Nina Kruschewitz, Joe Laur en Sara Schley schreef. Het bestaat uit zeven delen. In het eerste deel wordt uitgebreid uitgelegd waarom een revolutie nodig is. Dit geeft de legitimatie voor de andere delen, maar is in feite een overbodig hoofdstuk voor degenen die al wat langer nadenken over wat er in deze wereld aan de hand is.
Belangrijkste boodschap: het industriële tijdperk moet gezien worden als parallel met de internet-zeepbel: een situatie die alleen tegen zeer hoge kosten nog in stand gehouden kan worden, en uiteindelijk onhoudbaar zal blijken te zijn. Het tweede deel omvat een aantal mooie verhalen van grote ondernemingen die een enorme ommezwaai in hun bedrijfsvoering tot stand brachten, en hoe ze dit deden. Vervolgens wordt steeds wat dieper ingegaan op mogelijke aanpakken. Sterk is dat er geen 10-stappenplan gegeven wordt.
Het besef is duidelijk: de diversiteit van situaties waar een revolutie noodzakelijk is, is zo groot dat een aanpak altijd op maat gekozen moet worden. Sterker nog, de auteurs geven aan dat een ontwerpaanpak niet zal werken. Er zullen altijd onverwachte situaties optreden, die creatief en flexibel aangepakt moeten worden.
De daarop volgende delen bevatten een mengeling van enthousiasmerende verhalen over wat al bereikt is, de constatering dat dit 'slechts het begin' is en er nog veel te leren valt. In aparte secties worden concrete handvatten gegeven hoe een dergelijke verandering in de eigen omgeving aangepakt kan worden. Mooi hierbij is de ambiguïteit en onzekerheid die erkend worden. Wat verbazingwekkend is, is dat er in het hele boek niet gerept wordt over de fundamentele oorzaak van de ontsporing van onze maatschappij: onze grote behoefte ons eigenbelang op de korte termijn bevredigd te zien.
Er wordt uitgelegd dat systeemstructuren en mentale modellen de oorzaak vormen van onze moeite de gang van zaken echt te wijzigen, maar niet dat dit z'n oorsprong vindt in ons oeroude streven naar individuele handhaving. Door die drijfveer streven we er als individu altijd naar onze individuele overlevingskansen – dus onze leefomstandigheden – te optimaliseren.
Wat in dit boek niet expliciet benoemd wordt, is dat het ieder ons eigenbelang is dat ons doet wegkijken van de consequenties van ons handelen. Dit blijkt opzet: 'Niemand vindt het prettig te horen te krijgen op een of andere manier verantwoordelijk te zijn voor de opwarming van de Aarde. Een effectievere strategie is mensen tot onderzoek van hun handelen aan te zetten.' Heel wijs en tactisch! Eigenbelang blijft echter door de tekst heen zwemen.
Jammer is dat het boek duidelijk voor de Amerikaanse markt is geschreven. Kenmerkend daarvoor zijn de mate van herhaling – waardoor het schrijven over duurzaamheid soms overkomt als een nieuw geloof – en het feit dat ontwikkelingen in de VS geroemd worden die in feite achterblijven bij de ontwikkelingen elders in de wereld. De voorbeelden van organisatieoverstijgende samenwerkingsverbanden en bijzondere ontwikkelingen zijn bijna allemaal afkomstig uit de VS. Door de herhalingen in de delen 4, 5 en 6 komt soms de neiging op het boek terzijde te leggen of bladzijden over te slaan.
Dat is jammer want juist de laatste vijf hoofdstukken geven met compacte toekomstvisies op ondernemingsvormen en leiderschap een bredere blik en sluiten het boek mooi af. Ondanks enkele kritiekpunten is dit boek zeer waardevol en het zet aan tot verandering. Al lezend ontkomt de lezer er niet aan zich af te vragen wat hijzelf kan betekenen in 'het leven na de zeepbel' en er notie van te nemen hoe hij zijn eigen handelen kan aanscherpen.
Over Belia van den Berg
Belia van den Berg heeft zich gespecialiseerd in gedrag en dynamiek in teams, met name in innovatieve omgevingen. Vanuit Genius Groups en Oceantree adviseert zij organisaties en teams. Eerder werkte zij als adviseur en business unit manager bij een groot adviesbureau. Zij is coauteur van 'IMPACT', een boek over Large Scale Interventions. Haar proefschrift, 'Net het echte leven' gaat over teamdynamiek. U kunt contact met haar opnemen via belia@geniusgroups.nl.
