Vandamme begint met een helder overzicht waar ontwikkelingsgericht coachen over gaat, namelijk iemand helpen zelf aan het roer te gaan staan en sturing te geven aan zijn ontwikkeling. Die zelfsturing schiet regelmatig te kort, we zijn ons niet bewust hoe we er zelf aan bijdragen dat we onze doelen niet bereiken. Dan kan coaching de noodzakelijke bewustwording ondersteunen en instrumenteren.
Vandamme plaatst coaching binnen een brede range van begeleidingsvormen, van opvoeden via leidinggeven naar therapie. Kenmerkend van al deze begeleidingsvormen is dat ze te maken hebben met het ondersteunen van een persoon (een hulpbehoevende, een leerling, een ondergeschikte, een patiënt) die iets wil bereiken of realiseren. Dat laatste noemt hij een project. Werkelijk van alles kan onder een project vallen, van het aangaan van relaties, het inrichten van een tuin tot het inrichten van de loopbaan. Een project is een manier waarop je als mens uitdrukking geeft aan je eigen ontwikkeling.
Het doel van ontwikkelingsgerichte coaching is niet direct dat een persoon meer succes heeft in de projecten, maar dat de persoon door de projecten zichzelf meer ontplooit, zich meer ontwikkelt. Het hele boek laat duidelijk zien dat Rudi Vandamme behalve psycholoog, filosoof en antropoloog ook een gecertificeerd NLP-trainer is.
Ieder hoofdstuk (een module genoemd) wordt opgedeeld in een duidelijk proces met een begin en een resultaat. De paragrafen geven de stappen in het proces weer, opgesplitst in subparagrafen met kleine stapjes met daarin een heel precieze uitleg wat er daar gebeurt, hoe dat te sturen, en wat het aandeel van de coach daarin is. Bij iedere subparagraaf krijgt de lezer diverse regels, principes of mogelijkheden aangereikt, ordelijk weergegeven met (genummerde) tussenkopjes.
De wijze van schrijven roept associaties op met een Handboek Soldaat. De derde module legt bijvoorbeeld in paragraaf 2 uit hoe 'de dertien (!) stappen van het coachingsgesprek' in elkaar zitten. Mij wordt niet duidelijk of alle dertien stappen in één gesprek gezet (dienen te) worden, of dat dit dertien stappen zijn om in een heel coachingstraject te zetten. De titel van de dertiende stap 'consolideer het resultaat van de coaching' doet het laatste vermoeden, het taalgebruik verwijst naar de het eerste.
Ondanks de grote gestructureerdheid verloor ik af en toe het overzicht: waar ben ik nu, wat heeft dit met het voorgaande te maken? Dat komt omdat Vandamme in het boek een baaierd aan op zichzelf heel goede en beproefde coachingtechnieken de revue laat passeren. Dat is verfrissend: er wordt niet één 'juiste' aanpak gepropageerd zoals in zoveel boeken.
Maar Vandamme laat zo veel zien, dat het geheel wat springerig wordt. Net als ik me wil verdiepen in het werken met metaprogramma's (wat zouden dat precies zijn?), gaat het op de volgende bladzijde over de mogelijkheden om biografisch te werken (ook een belangwekkend onderdeel), en dan zijn we een bladzijde verder alweer aangeland bij het bepalen van het niveau van de zelfsturing.
Een tweede punt is het idee dat coaching ordelijk verloopt: startend met een duidelijke aanleiding, het formuleren van een welgevormd thema en eindigend met een mooi resultaat. In praktijk is coaching vaak veel rommeliger: geen duidelijke aanleiding van de gecoachte, verschuivende doelen, of andere processen (reorganisatie, verliefdheid) interfereren met de coaching.
Inzicht in een gestructureerde aanpak kan de coach dan wel helpen, maar het is een illusie om te denken dat hiermee de chaos wordt uitgebannen. Gelukkig maar.
Over Carolien de Monchy
Drs. Carolien de Monchy, organisatieadviseur, ondersteunt professionals en teams bij het verbeteren van de kwaliteit van hun resultaten en hun werk. Speciale expertise in het begeleiden van organisatieveranderingen als strategieontwikkeling, professionalisering en arboconsultancy; zowel in profit als in not-for-profit organisaties. www.kennisfabriek.nl.
