Jim Collins is een meester in het maken van dergelijke lijstjes en dan voor u uit te zoeken wat die bedrijven die hoger staan op die lijstjes nu eigenlijk goed doen. Hij volgde van veel bedrijven hun ontwikkeling op de beurs en vergeleek ze met een soortgenoot. In Built to Last uit 1994 probeerde hij te begrijpen hoe de langstlevende bedrijven dat doen. In 2001 deed hij het in Good to Great nog eens dunnetjes over, nu gericht op pure prestaties, in de tijdgeest van toen meer op de korte termijn. Zijn aanpak is methodologisch mooi. Eerst maakte Collins paren van bedrijven in dezelfde branche. Daarna vergeleek hij hun prestaties op de beurs. En daarna ging hij intern kijken wat de goeden anders deden dan de slechten. En daaruit destilleerde hij de nodige tips. Handig speelde dat in op de neiging te willen weten wat diegene boven ons op de lijstjes nu beter doen.

Vooral het lijstje van Good to Great uit 2001 is erg leerzaam. Collins kwam tot 11 best presterende bedrijven, the Great. Van die 11 zijn er inmiddels drie failliet, één overgenomen, en verkoopt een ander onderdelen om van een schuld af te komen. Ze deden zaken op het scherpst van de snede, maar kennelijk heeft de crisis ze hard geraakt.

Wat zegt ons dat over lijstjes? Iets wat we eigenlijk wel weten: lijstjes worden geconstrueerd op basis van een paar indicatoren. Meer kunnen de lijstjes niet aan. En die paar indicatoren zijn een slechte representatie van alles wat de echte wereld managers en bedrijven om de oren slingert. De echte wereld schuift soms zo de panelen, dat je optimalisatie om boven aan het lijstje te komen, je blik heeft vernauwd en je kwetsbaar maakte voor hetgeen niet was meegenomen in het maken van het lijstje.

De twee lijstjes van Collins leren ons ook over het verschil tussen scherp en robuust. De 18 besten uit het uit 1994 stammende Built to Last zijn allemaal nog in leven, met een enkeling die het wat moeilijker heeft. De lessen uit 1994 konden in het huidige tijdsgewricht wel eens nuttiger zijn dan de lessen uit 2001.

Built to Last kent een paar mooie mythes die overhoop worden gehaald, die nog steeds leerzaam zijn: over het moeten binnenhalen van charismatische leiders met een visie, het hebben van de enig juiste kernwaarden, de noodzaak tot continue verandering. Collins laat zien dat het mythes zijn.

Dus de volgende keer dat u niet boven aan een lijstje staat, maar even wat lager bungelt, denk dan aan de lijstjes van Collins. Wat zit er achter het lijstje en hoeveel van uw werkelijke prestaties worden daarin gevat? En waar is het lijstje op gericht? Is dat eigenlijk wel wat voor u of uw bedrijf belangrijk is?

Aan de aanvoerder van de lijst hangt altijd een verhaal. Als Collins ons iets leert is dat winnaars vragen om mythes, maar dat als je verder kijkt die mythes niet heel veel te maken hebben met wat ze werkelijk doen. Dat is veelal een stuk minder heldhaftig, maar daarom vaak niet minder bijzonder.¶

Do’s:

- Wees je bewust van het feit dat onze plek op lijstjes ons altijd raken, positief of negatief, ook als daar in het geheel geen reden toe is

- Kijk even achter het lijstje en hoe het tot stand kwam. Hoe dicht ligt dat bij wat voor jou werkelijk van belang is?

Don’ts:

- Kopieer het abstracte verhaal van de concurrent die bovenaan staat. Het is maar zeer de vraag of het bij jou past

- Koste wat kost bovenaan een lijst willen staan