‘Van Gmail was heel lang de bèta-versie in gebruik.’ Dit bracht Aslander op een idee. ‘Wat nou als we met elkaar besluiten dat een project Nooit af is? Hoeveel lucht dit geeft, beschrijft Aslander samen met Erwin Witteveen in hun nieuwe boek Nooit af.
In sneltreinvaart passeren grappige anekdotes en opvallende boeken de revue. ‘Alles wat digitaal kan worden, zal digitaal worden. En alles wat digitaal is, kun je zonder kosten vermeerderen.’ Hier hoeven we niet van te schrikken, stelt hij ons gerust, dit zorgt weer voor nieuwe werkgelegenheid. ‘In 2035 is de elektriciteit gratis. Dan kun je dus gratis zeewater ontzilten en als er geen waterschaarste is, kun je de woestijn beplanten. Het gaat eigenlijk heel goed met de wereld!’
Eenvoudige boodschap
De maatschappij vraagt dus om blijvend veranderen, hoe wakker je de veranderkracht aan? Hierover schrijft Arend Ardon in Ontketen vernieuwing! Hij benadrukt de taal die we gewoonlijk gebruiken in veranderprocessen: uitrollen, aanjagen, betrekken, weerstand. ‘We vallen terug op deze taal, maar het zijn allemaal self fulfilling prophecies: deze woorden en de gedachte erachter dempen ons zodat veranderkracht geen vleugels krijgt.’ Aan de hand van de film Pay it forward laat hij zien dat een vonk bij één persoon begint. ‘Bijvoorbeeld een manager die met vuur spreekt in een directieoverleg.’ Ardon laat zien hoe de vonk overslaat. ‘Hoe eenvoudiger de boodschap is, hoe groter de kans dat de vonk overslaat.’
De mensen die de vonk laten overslaan en anderen mobiliseren, noemt Daniël Wolfs Magic makers. ‘Samenwerking is essentieel voor veranderingen.’ Hij vertelt over een samenwerking van provincie, zorgverzekeraars en ziekenhuizen in Noord-Oost Groningen als gevolg van het sluiten en herplaatsen van ziekenhuizen. In plaats van de kijken naar de verschillen, zocht hij wat hen verbond om zo te komen tot een middelpuntzoekende strategie. ‘Magic makers kijken naar wat verbindt en zijn meer bezig met eco dan met ego.’ Tot slot overhandigt Neeltje de Kroon hem zijn net verschenen boek Magic makers. ‘Het was fijn om te ontdekken dat Daniël zelf ook een echte magic maker is.’
Werkelijkheid maken
‘We construeren de werkelijkheid in actie en vervolgens maken we ‘m waar.’ Interventiekundige Shirine Moerkerken vraagt de deelnemers om hun buurman te vertellen wat voor jouw belangrijk is en wat je lastig vindt. Ze laat zien hoe we met taal een werkelijkheid maken, zoals ook in haar boek Hoe ik verander. ‘Er kunnen verschillende werkelijkheden naast elkaar bestaan.’ Om achter die werkelijkheid te komen moet je doorvragen. ‘Tijdens een vergadering kun je best vragen: Wie wil de vraag stellen die niemand durft te stellen? – als er een veilige bedding is.’ Tot slot laat ze zien hoe je taal als interventie gebruikt en steeds opnieuw naar de situatie moet kijken.
‘Het leven is panta rhei. Als je vanuit waarde creëert, hou je het open en zet je je werkwijze niet in een structuur vast.’ Wouter Hart pleit voor teruggaan naar de bedoeling en brengt daarbij de verhalen van deze dag vakkundig samen. ‘We hebben overal houvast gecreëerd voor de laag onder ons. Hoe komt het dat mensen niet zelf hun verantwoordelijkheid nemen?’ vraagt hij boos. De auteur van Verdraaide organisaties hekelt het klakkeloos invoeren van zelfsturing: ‘Er gaan op dit moment mensen dood omdat we leidinggevenden wegsnijden van teams die dat niet aankunnen.’ We moeten verder kijken dan populaire termen als zelfsturing, eigenaarschap en vertrouwen. ‘Het gaat om wat er nodig is: wat is de waarde die je toevoegt?’
