De Kracht van Confrontatie - Conflict en weerstand op de werkvloer

In de loop van de jaren heb ik daardoor veel over conflicten geleerd. Van ervaren collega’s, via opleidingen, uit literatuur, maar het meest nog door me er gewoon maar in de verdiepen. Soms kunnen mensen niet goed samenwerken, soms willen ze dat niet, of durven dat niet. Soms komt er ‘uit het niets’ een donderklap bij heldere hemel, wat ervaren wordt als een aanval en dan moet je je verdedigen.

Soms hebben mensen zich jarenlang tegen elkaar gekeerd, elkaar gesaboteerd, zwart gemaakt, en een enkele keer, gelukkig maar weinig, zijn mensen bereid de ander ‘helemaal kapot te maken’. Uit jaloezie, of de behoefte om beter te zijn dan de ander, om op te vallen, om zich tegen een verandering teweer te stellen, om een ander een lesje te leren, om te laten zien wat een grote vent of wat een grote meid je bent. Soms ook puur uit onmacht, of drift, het gevoel niets te kunnen of te mogen, en dan ga je het enige doen dat je nog wel kunt: om je heen slaan.

Iedereen heeft wel voorbeelden meegemaakt, of erover gehoord, van dergelijke uit de hand gelopen botsingen. En iedereen zal het er ook wel mee eens zijn dat we dat niet willen. Los van de menselijke ellende: hele organisaties kunnen er immers disfunctioneel door worden.

Mijden van confrontaties en conflicten

Het heeft even geduurd voordat ik erachter was: dit zijn ook helemaal geen voorbeelden van conflicten, het zijn voorbeelden van onbeheerde conflicten, voorbeelden van verwaarlozing van spanningen tussen mensen. Die verwaarlozing van het conflict, de soms krampachtige behoefte om de confrontatie of het conflict te mijden, het willen wegkijken bij spanningen, is de boosdoener. In de praktijk valt het conflict zelf, voor zover dat separaat bestaat, vaak wel mee.

Anders kijken

Veel professionals proberen, bijna reflexmatig, eerst het conflict zelf te analyseren. Ook sommige professionals proberen zo de emotionele spanningen te vermijden of weg te mediëren. Wie heeft wat gezegd, klopt dat wel, is het wel eerlijk allemaal, hebben mensen zich aan hun woord gehouden, zijn de omstandigheden nog wel hetzelfde, wat is erover opgeschreven, enzovoort, enzovoort. Maar in de praktijk heeft dat weinig zin, zeker niet als de emoties al hoog oplopen. Wie ervan is overtuigd dat hem of haar onrecht is aangedaan, zal immers spreken vanuit dat gepercipieerde onrecht. Wie zich aangetast voelt in zijn of haar autonomie, zich niet serieus genomen voelt, zal de hele situatie ook vanuit die gekwetstheid bekijken. Meestal tot verbazing en daarna verontwaardiging van een andere betrokkene, die dat allemaal helemaal anders heeft ervaren, en dan nog eens fijntjes gaat uitleggen hoe het écht was, en als dat niet fijntjes lukt dan maar met stemverheffing – daar gaan we weer.

Start bij betrokkenen en zelfreflectie

In het boek De kracht van confrontatie besteed ik vooral aandacht aan wat er, innerlijk, gebeurt met mensen die een confrontatie ervaren, die zich, soms ondanks zichzelf, laten inzuigen in een conflict, die de spanning niet meer verdragen en ook niet altijd weten waar die vandaan komt. Door daar al in een vroeg stadium aandacht aan te besteden, dus door niet weg te kijken, niet de confrontatie te vermijden, niet de weerstand te willen ‘breken’, komt juist de functionaliteit van het conflict tot zijn recht. Een conflict ‘wil’ iets – er klopt iets niet, er moet wellicht ingegrepen worden. Dat lukt pas als de betrokkenen zich vrij voelen ernaar te kijken. Dat vergt zowel reflectie als zelfreflectie. Paradoxaal genoeg is de oplossing van het conflict juist het aangaan ervan, de confrontatie krijgt pas betekenis door die serieus te nemen. En de betrokkenen kunnen zich, en het conflict, beheersen in plaats van dat het conflict hen beheerst. Die confrontatie aangaan, die kracht ervan (durven) benutten, is de kern van dit boek.